Yükleniyor
Granülosit, enfeksiyonlar veya alerjik reaksiyonlarda enzimler salgılayan küçük parçacıklar olan granüller içeren bir tür bağışıklık hücresidir. Granülositler beyaz kan hücreleridir. Kemik iliğinde oluşan granülositler, vücutta birkaç gün yaşayabilir. Kan tahlilinde görülen granülosit yüksekliği, vücutta ciddi bir enfeksiyon olduğunun göstergesi olabilir. Granülosit sayısı düşük olan kişilerin ise ciddi enfeksiyonlara karşı açık olduğu görülür.
Granülosit, içerisinde protein içeren küçük granüller barındıran beyaz kan hücreleridir. Granül türleri arasında nötrofiller, eozinofiller ve bazofiller yer alır. Hücre içerisinde yer alan yarı sıvı çözelti olan sitoplazmada enzim granülleri yer alır. Vücuda iltihap alınması durumunda granülositler bu bölgeye akın ederek enfeksiyonla savaşması için granüllerin serbest kalmasını sağlar. Granülositler aynı zamanda granüler lökositler, polimorfonükleer lökositler ya da PMN hücreleri olarak da bilinir.
Granülosit değerlerini kontrol ettirmenin tek yolu kan testidir. Kanda granülosit yüksekliği görülmesi durumunda vücutta enfeksiyon olduğu anlamına gelir. Düşük granülosit seviyesi ise lösemi veya aplastik anemi gibi kemik iliği bozukluğu gibi hastalıkları işaret edebilir.
Granülositler, vücuda dışardan gelebilecek tehditlere karşı korumak ve enfeksiyonlarla savaşmak için önemli bir role sahip olan beyaz kan hücresi yani lökosittir. Hücre içerisinde yer alan, mikroskop altında görülen küçük granüllerde ismini alan granülosit, mikropların yok olması için savaşır. Granülositler üç türe ayrılarak, her birinin farklı işlevi bulunur:
Vücutta enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattı olan nötrofiller, bakterilere ve mantar gibi patojenlerle savaşır. Özellikle patojenleri yok etmek fagositoz yani yutma işlemi gerçekleştirir. Yüksek nötrofil düzeyi görüldüğünde genellikle bakteriyel enfeksiyon veya iltihap belirtisi olarak değerlendirilir. Düşük nötrofil düzeyi ise bağışıklık sisteminin zayıflığını gösterir.
Eozinofiller, alerjik reaksiyon ve paraziter enfeksiyonlarda ortaya çıkar. Histamin gibi kimyasallar salgılanmasına neden olarak inflamasyon oluşturur. Bu nedenle alerjik veya astım durumlarında genellikle eozinofil seviyesinde artış görülür.
En nadir görülen granülosit türü olan bazofiller, alerji ve inflamasyonda rol oynar. bazı kronik inflamatuar hastalıkları tetiklenmesine neden olarak histamin salgılar.
Mast hücreleri, kanda dolaşmak yerine dokularda barınan bir granülosit türüdür. Bazofiller gibi, histamin ve heparin içeren mast hücreleri, kısa bir ömre sahiptir ve ilk olarak iltihap bölgelerine hücum eder.
Vücut enfeksiyon ve yaralanma sonrasında uyarı vererek granülositleri harekete geçirir. Böylelikle kanda tespit edilen granülosit değeri kişinin bağışıklık sistemi hakkında bilgi verir. Yüksek granülosit düzeyi, vücutta enfeksiyon, iltihap, stres veya kan hastalıklarını işaret ederken, düşük granülosit düzeyi, bağışıklık yetmezliği, kemik iliği bozukluğu veya kullanılan bazı ilaçlardan kaynaklı olarak görülür.
Granülosit seviyelerinde yüksekliğe ya da düşüklüğe neden olan hastalıklar arasında iltihaplı hastalıklar, stres, kemik iliği hastalıkları, anemi ve hepatiti yer alır. Granülosit yüksekliği ve düşüklüğü farklı hastalıkların bir göstergesidir. Granülositleri etkileyen rahatsızlıklar ve bozukluklar şöyle sıralanabilir:
Granülosit yüksekliği durumunda;
Granülosit düşüklüğü durumunda;
Granülositler, tam kan sayımı (CBC) testi ile kontrol edilir. Bu test sayesinde kandaki tüm hücre türlerini değerlendirilerek, granülositler dahil olmak üzere beyaz kan hücrelerinin (lökositler) alt grupları incelenir ve hastalıklar ortaya çıkarılır. Granülositler kan testinde şu şekilde görülebilir:
Kan tahlili sonucunda ortaya çıkan granülosit değerinin normal değeri tahlilin yapıldığı laboratuvara göre değişiklik gösterir. Ortalama değer olarak kanda granülosit oranı şöyle açıklanabilir:
Bu değerlerin üzerinde olması kanda granülosit yüksekliğinin olduğunu gösterir.
Granülosit yüksekliği, kanda granülosit seviyesinin normal değerlerin üzerinde olmasıdır. Genellikle bağışıklık sisteminin bir yanıtı olarak görülür. Bu durum aynı zamanda granülositoz olarak da adlandırılır.
Granülosit düşüklüğü, tam kan sayımı testinde granülosit seviyesinin normal değerlerin altına inmesi durumudur. Granülositopeni olarak da adlandırılan bu durum, vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirebilir.
İmmatür granülositler, olgunlaşmamış granülosit hücreleri olarak bilinir. Normal şartlarda kan dolaşımında yer almayan bu hücreler kemik iliğinde olgunlaşır. Artması durumunda şiddetli enfeksiyon, sepsis veya kemik iliği hastalıkları görülür.
Granülosit kan bağışı, bağışçı olan kişinin kanındaki granülositlerin özel bir cihazla toplanması işlemi olarak bilinir. Bu bağış genellikle bağışıklık sistemi zayıf olan hastalara verilmek üzere yapılır. Lösemi, kemik iliği yetmezliği veya yoğun kemoterapi nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalara granülosit kan bağışı yapılabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 18 Kasım 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
