Göz Çapaklanması Neden Olur? Göz Çapaklanmasına Ne İyi Gelir?

Çapak Nedir?

Göz kapağının kenarlarının kırmızıya ya da koyu renge dönerek şişmesi ve pullanmasına göz çapaklanması denir. Göz çapaklanması, iltihap şeklinde de oluşabilir. Her iki gözü de etkileyebilir. Göz çapaklanması; herhangi bir cilt rahatsızlığının tahrişe neden olması, enfeksiyon ya da yağ bezlerini tıkanması sonucu meydana gelebilir. Çapaklanma bulaşıcı değildir ve herhangi bir ciddi göz sorununa yol açmaz.

Gözde Çapaklanma Neden Olur?

Gözde çapaklanma özellikle sabahları karşılaşıyorsa ve çok aşırı değilse tamamen normaldir. Anormal miktarda ve uykudan kalkma dışı üreyen göz çapakları sıklıkla enfeksiyon ve iltihap, göz kuruluğu, alerji, tahriş ve göz kuruluğunun bir belirtisi olarak yaşanır. Ayrıca şalazyon, konjonktivit ve arpacık gibi göz hastalıklarının da bir sonucu olabilir.

Gözde çapaklanmaya neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Gözyaşlarında bulunan ve yağları üreten meibom bezlerinde sorun olması
• Bazı cilt rahatsızlıkları veya enfeksiyonlar
• Akne rozasea; göz kapaklarını kapsayabilen yüz cildinin iltihaplanmasına neden olur
• Alerjiler; kontakt lens solüsyonuna, göz damlalarına veya makyaja karşı alerji tahrişe neden olabilir
• Kepek (seboreik dermatit); göz kapaklarında iltihaplanma ve tahriş oluşturabilir
• Göz kuruluğu; bakteriyel direncin değişmesine neden olarak enfeksiyon oluşturabilir
• Kirpiklerde bit veya akarlar (demodikozis); bitler veya Demodex akarları, gözdeki kirpik foliküllerini ve bezlerini tıkayabilir
• Meibomian bezi disfonksiyonu; meibomian bezlerinden gelen yağ serbestçe akmadığında, iltihaplanma ve enfeksiyona yol açabilen kuru göz gelişebilir

Gözde Çapaklanma Hangi Hastalıkların Habercisidir?

Gözde çapaklanma bazı hastalıkların habercisi olabilir. Gözde çapak oluşumunun neden olabileceği hastalıklar şöyle sıralanabilir:

Şalazyon

Şalazyon göz kapağında meydana gelen ağrısız, küçük yapılı şişlikler ya da yumrulardır.

Göz kapağı sorunları

Çapaklanmanın kronik olması halinde kirpikler dökülebilir, farklı yönlerde uzayabilir veya açılabilir.

Pembe göz (konjonktivit)

Çapaklanmanın türüne bağlı olarak bazı durumlarda pembe göz rahatsızlığına dönüşebilir.

Arpacık

Arpacık, kirpiklerin çevresinde oluşan kızarmış ya da ağrılı, göz kapağındaki şişliklerdir.

Gözyaşı filmi sorunları

Gözyaşları, gözleri nemli ve korumalı tutmak için mukus, yağ ve suyun hassas bir dengesinde bulunur. Cilt veya yağlı artıklar birikerek tahrişe neden olursa kuru gözler ile aşırı gözyaşı geliştirilir. Çapaklanma ile sağlıksız yağlar dışarı atılması halinde kuru göz daha da kötüleşebilir.

Çocuk ve Bebeklerde Göz Çapaklanması Nedir?

Bebeklerde ve çocuklarda göz çapağı oluşması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Göz çevresinde gözde sarılık ve yeşil renkli çapak oluşarak özellikle yeni doğan bebekler ile çocuklarda görülebilir. Bebeklerde gözyaşı kanalları gelişme sırasında kanalların dar ve tıkalı olmasından dolayı göz çapaklanması meydana gelebilir. Çocuk ve bebeklerde oluşan çapaklanmalar zaman içerisinde kendiliğinden geçebilir. Ancak birkaç ay içinde bebek ve çocuklarda geçmeyen göz çapakları başka rahatsızlıkların habercisi de olabilir. Bu nedenle birkaç ay içinde geçmeyen göz çapaklarının göz doktoru tarafından muayene edilmesi gerekir.

Bebeklerde göz çapaklanması neden olur?

Bebeklerde göz çapaklanması farklı nedenlerle oluşabilir. Bebeklerde göz çapaklanmasının nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Tıkanmış ya da dar gözyaşı kanalları
• Pembe göz
• Kirpik dibi iltihabı
• Enfeksiyon
• Alerji gibi faktörler

Çocuklarda göz çapaklanması neden olur?

Çocuklarda göz enfeksiyonu çeşitli nedenlerle çapaklanmaya yol açabilir. Çocuklarda çapaklanma nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Çeşitli enfeksiyonlar ve bakteriler
• Gözyaşı kanalının tıkalı olması
• Göze yabancı bir cisim kaçması
• Göze gelen herhangi bir travma gibi etkenler

Gözde Çapaklanma Tanı ve Tedavisi

Göz çapaklanması belirtileri fark edildiğinde göz hastalıkları bölümüne giderek muayene olmak gerekir. Muayene sırasında göz çapaklanmasının olup olmadığını ve türünü belirlemek için bazı tanı yöntemlerinden faydalanılabilir. Gözde çapaklanmanın teşhisi için yapılabilecek tanılama yöntemleri şu şekildedir:

Dış göz kapağı muayenesi

Göz kapaklarının görünümü, kızarıklık, göz nezlesi ve şişliğin yoğunluğu ile çapaklanmanın türünü ya da şiddetini belirlemeye yardımcı olmak için fiziksel muayene yapılır.

Akıntı kültürleri

Göz kapağı salgısından alınan örneğin laboratuvara gönderilerek çapağın içeriği belirlenebilir. Çapak içerisinde hangi tür bakterinin bulunduğu ve ne miktarda olduğu da belirlenebilir.

Gözyaşı testi

Gözyaşı örneği, kuru olan gözün çapaklanmaya etkisinin olup olmadığını belirleyebilir.

Kirpik muayenesi

Kirpiklerdeki akarları tespit etmek için kirpiklerin mikroskopla incelenmesini içerir.

Göz kapağı biyopsisi

Nadiren cilt kanseri veya diğer anormal hücrelerin olup olmadığını tespit etmek için biyopsi yapılabilir. Lokal anestezi yapılarak göz kapağı uyuşturulur. İğne yardımıyla gözden doku örneği alınır. Daha sonra mikroskop altında incelemek üzere laboratuvara gönderilir. Biyopsi işlemi sonrası göz çevresinde morarma meydana gelebilir.

Yapılan tanılama işleminden sonra gözde çapak rahatsızlığının etkisi ve şiddeti belirlenebilir. Yapılacak tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Antibiyotik tedavisi

Antibiyotik merhem ya da göz damlaları, gözde sümüksü akıntı şeklinde meydana gelen enfeksiyonun çözülmesine ve tahrişin azalmasına yardımcı olabilir.

İltihap giderici ilaçlar

Daha etkili bir ilaç için steroid göz damlası veya krem reçete edilebilir. Steroidler iltihabı azaltır. Çapaklanmanın altta yatan nedenini ve ikincil enfeksiyonları tedavi etmek için hem antibiyotik hem de anti-inflamatuarlar reçete edilebilir.

İmmünomodülatör ilaçlar

Bu tür ilaç tedavisinde vücudun doğal bağışıklık tepkisi engellenerek iltihaplanma azaltılmaya çalışılır.

Göz kapaklarının ısıtılması

Gözdeki zararlı yağların dışarı atılabilmesi için göz kapaklarının ısıtılması gerekebilir.

Yoğun darbeli ışık terapisi

Göz kapaklarının cilt yüzeyine parlak kırmızı ışık darbeleri uygulanır.

Göz Çapaklanması Nasıl Önlenir?

Gözde çapaklanma oluşumunu önlemek için bazı tedbirler alarak günlük hayatta uygulamak gerekebilir. Gözde çapak oluşumunu önlemek için dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• El, yüz ve saç derisi temiz tutulmalıdır
• Kaşıntılı gözlere ya da yüze dokunulmamalıdır (dokunulması gerekiyorsa temiz bir mendil kullanılabilir)
• Yatmadan önce tüm göz makyajı temizlenmelidir
• Fazla gözyaşı veya göz damlası temiz bir mendille silinmelidir
• Çapaklanma iyileşene kadar kontakt lens yerine gözlük kullanımı gerekebilir
• Göz kuruluğu olması halinde doktorunuza danışarak suni gözyaşı kullanılabilir
• Saç yıkamasında kepek önleyici şampuan kullanımı önemlidir

Göz Çapaklanmasına Ne İyi Gelir?

Göz çapaklanmalarında ılık nemli bir bezle çapak olan göze kompres, soğuk su tatbiki, suni gözyaşı ve alerji damlaları ve göz hijyeninin sağlanması göz çapaklanmasına iyi gelir.

Göz çapaklanmasına iyi gelen yöntemler genel olarak şunlardır:

Sıcak kompres

Temiz bir bez yardımıyla göz kapağına ortalama 5-10 dakika olacak şekilde uygulama yapın. Bunu yapmak çapaklanmayı yumuşatarak temizlenmesini kolaylaştırır.

Göz hijyenini sağlamak

Göz çapaklanmasına karşı elleri yıkamak ve çapaklanan bölgeyi temiz tutmak önemlidir. Özellikle göz çevresini ılık suya batırılmış pamuk veya temiz bir bezle hafifçe temizlemek çapağın geçmesini sağlar.

Göz damlası veya merhemden yararlanmak

Göz çapaklanmasının nedenlerinden biri olan bakteriyel enfeksiyona karşı antibiyotik damla veya merhem kullanılabilir. Bu yöntemler sayesinde enfeksiyonun iyileşmesi hedeflenerek çapaklanma azaltılır.

Suni gözyaşı damlası kullanmak

Özellikle göz kuruluğu nedeniyle görülen göz çapağına karşı suni gözyaşı damlaları gözleri nemlenmesinde etkili olarak rahatlama sağlar.

Alerji tedavisi

Alerji nedeniyle çapaklanmaya karşı antihistamin damlalar veya alerji ilaçları yardımcı olabilir. Bu durumda bir göz doktoruna danışmak yan etkileri açısında faydalıdır.

Göz Çapaklanması Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bebeklerde çapaklanma bulaşıcı mıdır?

Bebeklerin gözünde meydana gelen çapaklanma ve göz kızarmaları çoğunlukla bulaşıcı değildir. Fakat çapaklanmanın nedeni pembe göz (konjonktivit) ise pembe göz rahatsızlığı bulaşıcı olduğundan çapaklanma da bulaşıcı olabilir.

Çapaklanmaya neden olan kuru göz nasıldır?

Kuru göz, göz yüzeyinde bulunan dokuyu etkiler. Gözler yeterli gözyaşı üretmediğinde veya gözyaşlarının çok hızlı buharlaşmasını önleyen yağı yeterli miktarda üretilmediğinde ortaya çıkar. Normal bir durumda su, yağ ve mukus karışımı gözleri korur. Gözyaşlarında yeterli su ya da yağ olmaması durumunda yapışkan, ipliksi mukus kalıntısı ile akıntısı kalabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.