Glutamin, kaslarda üretilerek kan yoluyla vücut içerisinde aktarılan ve vücutta en çok bulunan amino asit türüdür. Glutamin vücutta metabolik süreçler, irritabl bağırsak sendromu, diyabet ve kas sağlığını desteklemede rol alır. Amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır. Glutaminin en önemli faydaları arasında orak hücre hastalığı, yanıklara iyi gelmesi, ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırması, yaraları iyileştirmesi ve HIV /AIDS komplikasyonlarını azaltması yer alır. Bunların yanı sıra glutamin bağışıklık sisteminin çalışmasına yardımcı olur, beyin fonksiyonlarını destekler ve sindirim için de yararlıdır.
Glutamin Nedir?
Glutamin, hem doğal olarak üretilen hem de takviye olarak alınabilen, protein yapımında kullanılan ve kas dokusunda en fazla bulunan amino asittir. Kan yoluyla farklı organ sistemlerine de aktarılan glutamin, diğer amino asit ve glukoz üretiminde de gerekli bir yapı taşıdır.
Glutamin, doğal olarak kaslarda üretilmesinin yanı sıra dışardan takviye olarak da alınabilir. Takviye olarak alınmasının sebebi ise vücudun yoğun egzersiz ve stres zamanlarında aşırı glutamin salgılamasıdır. Glutamin eksikliğini gidermek için özellikle spor yapan kişiler glutamin takviyesi alır. Alınan glutamin takviyeleri ile birlikte bağışıklık sistemi ve bağırsak fonksiyonu daha sağlıklı çalışır.
Orak hücre hastalığı, yanıklara iyi gelmesi, ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırması, yaraları iyileştirmesi ve HIV /AIDS komplikasyonlarını azaltması glutaminin faydaları noktasında ele alınan başlıklardır.
Glutamin Formları Nelerdir?
Hem doğal olarak kaslarda üretilen hem de takviye olarak alınan glutaminin kendi içinde L-glutamin ve D-glutamin olmak üzere iki formu bulunur. Özellikleri birbiriyle çok benzer olan bu iki glutamin formu bazı farklı bileşikler içerir.
L-glutamin doğal olarak üretilen, kanda bulunan ve protein yapmak için kullanılırken D-glutamin ise diğerine nazaran daha az bir etkiye sahiptir.
Glutamin Ne İşe Yarar?
Kas dokusunda en fazla bulunan amino asit grubu olan glutaminin temel görevi bağışıklık sistemini çalıştırmasıdır. Glutamin özellikle beyaz kan hücreleri ve bağırsak hücreleri de dahil olmak üzere bağışıklık sistemi için önemli bir doğal yakıttır.
Bunun yanında glutamin özellikle orak hücre hastalığı, yanıklara iyi gelmesi, ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırması, yaraları iyileştirmesi ve HIV /AIDS komplikasyonlarını azaltmasıyla bilinir.
Genel olarak glutamin faydaları şu başlıklar altında toplanabilir:
- Bağışıklık sistemi ve bağırsak hücreleri için önemli bir yakıttır
- Kas kaybına iyi gelir ve kas performansını artırır
- Glutamin yorgunluğu giderir
- Glutamin sporcu sağlığı için önemli bir amino asittir
- Glutamin ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırır
- Orak hücre hastalığına karşı etkilidir
- Yanıklara iyi gelir
- Glutamin yaraları iyileştirir
- HIV / AIDS komplikasyonlarını azaltır
- Gastrointestinal sistemin astarının korunmasına yardım eder
- Glutaminin antikanser etkisi söz konusudur
- Ağız iltihaplarını dindirir
- Mide bulantısı, kusma ve ishalin etkilerini azaltır
Bağışıklık sistemi ve bağırsak hücreleri için önemli bir yakıttır
Glutamin, vücuttaki enfeksiyon ve hastalıklarla savaşan lenfositler (beyaz kan hücreleri) için ana yakıt kaynağıdır. Ancak hasta olunduğunda veya yaralanma vakası olduğunda kandaki glutamin seviyeleri düşerek bu bağışıklık hücrelerinin vücudunuzu savunma yeteneği azalır. Böyle durumlarda dışardan glutamin takviyeleri alarak bağışıklık sistemini destekleyebilirsiniz.
Kas kaybına iyi gelir ve kas performansını artırır
Kas grubunda en fazla bulunan amino asit olan glutamin, kişinin vücudundaki kas kaybına iyi gelmesiyle birlikte kas performansını artırarak özellikle düzenli spor yapan kişilere fayda sağlar.
Glutamin yorgunluğu giderir
Glutamin, kas proteinini koruyan, yorgunluğun giderilmesine yardımcı olan ve enerji seviyesini yükselten bir amino asit olmasıyla öne çıkar.
Glutamin sporcu sağlığı için önemli bir amino asittir
Düzenli spor yapan bireylerde spor sonrası enfeksiyon oluşma ihtimali yüksektir. Glutamin takviyelerinin bu enfeksiyon riskinin azaltılmasında etkili olduğu düşünülür. Ayrıca çalışmalar, glutamin takviyesi alan sporcuların daha az kas ağrısı ve güç kaybı yaşadığını gösterir.
Glutamin ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırır
Ameliyattan sonra hastalara glutamin verilerek iyileşme süresinin kısaltıldığı ortaya konmuştur.
Yanıklara iyi gelir
Glutamin takviyesinin vücuttaki ciddi yanıklara karşı etkili olduğu düşünülür.
HIV / AIDS komplikasyonlarını azaltır
HIV / AIDS hastalığının komplikasyonlarından biri olan kilo kaybına karşı ağızdan alınan glutamin bu kilo kaybını tersine çevirerek hastaların kilo almasını sağlar.
Glutaminin antikanser etkisi söz konusudur
Kanserli birçok insanın glutamin seviyesi düşüktür. Bu nedenle bazı çalışmalar, glutaminin kanser tedavisine eklendiğinde faydalı olabileceğini ortaya koymuştur. Glutamin takviyesi genellikle kemoterapi veya radyasyon tedavisi görüp yetersiz beslenen kanser hastalarına verilir ve bazen kemik iliği nakli yapılan kişilere de uygulanabilir. Bunlarla birlikte glutamin, kemoterapinin neden olduğu stomatiti (ağız iltihabı) azaltmaya da yardımcı olabilir.
Glutamin Eksikliği Nedir? Nelere Yol Açar?
Özellikle fiziksel stres nedeniyle vücut amino asidi ihtiyaçlarını karşılayacak kadar hızlı bir şekilde glutamin üretemediği için kandaki ve kaslardaki glutamin konsantrasyonları hızla tükenir. Bu duruma glutamin eksikliği adı verilir.
Özetle kan plazmasındaki glutaminin normal konsantrasyonu 500-800 μmol/L değerinin altına düşmesi durumu glutamin eksikliğidir ve bu durum birtakım sağlık sorunlarına yol açabilir. Genellikle yaralanmalar, ameliyatlar, enfeksiyonlar ve uzun süreli stres gibi durumlar glutamin seviyesini düşürebilir.
Glutamin eksikliğinde vücutta ortaya çıkabilecek bazı sağlık sorunları vardır. Özellikle radyasyon ve kemoterapi tedavisi gören kişilerde doku hasarının artmasına neden olabilen glutamin eksikliği, bağışıklık sistemini olumsuz etkiler, kas yapısını zayıflatır, insülin direncini azaltır ve bağırsak hücrelerinde değişiklik meydana getirir.
Glutamin eksikliğinin vücutta meydana getirdiği sorunlar şunları içerir:
- Radyasyon ve kemoterapi gören kişilerde doku hasarını artırır
- Bağışıklık sistemini olumsuz etkiler
- Kas yapısını zayıflatır
- İnsülin direncini azaltır
- Bağırsak hücrelerinde değişiklik meydana getirir
- Hiperlipidemiye sebep olabilir
Glutamin Yan Etkileri Nelerdir?
Hem doğal olarak fayda sağlayan hem de takviye olarak alındığında olumlu etkileriyle öne çıkan glutamin, aşırı doz kullanıldığında birtakım yan etkiler ortaya çıkarabilir.
Glutaminin olası yan etkileri şunlardır:
Glutamin Hakkında Sık Sorulan Sorular
Glutamin hangi besinlerde bulunur?
Glutamin, doğal olarak bazı gıdalarda bulunur ve bu gıdalar özellikle protein içeriği yüksek besinlerdir. Et, süt, yumurta, balık, yoğurt ve bakliyat glutamin barındıran başlıca besinlerdir.
Sporcular neden glutamin kullanır?
Kasları güçlendirmesi ve kas performansını artırmasının yanı sıra yorgunluğu da gidermesi ve kişiye enerji vermesi, sporcuların glutamin kullanmasının temel sebeplerindendir.
Glutamin her gün kullanılır mı?
Glutamin, dozu aşılmadığı sürece günlük kullanıma uygundur. Glutaminin önerilen dozu konusunda uzman bir doktora başvurmanız gerekebilir.
Glutamini kimler kullanamaz?
İlerlemiş karaciğer hastası olan kişilerle birlikte böbrek hastalığı olan bireyler ve bipolar bozukluğu olan kişiler için de glutamin kullanılması tavsiye edilmez.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 21 Kasım 2023
Yayınlanma Tarihi: 21 Kasım 2023
