Yükleniyor
Geniz akıntısı, burun ve boğazdaki bezlerin aşırı ve devamlı mukus salgılaması ile ortaya çıkan bir sorundur. Boğazdan başlayarak aşağı bir şeyler akıyormuş gibi bir his yaratır. Boğazda temizleme isteği, öksürük ve ses kısıklığı gibi belirtilere neden olan geniz akıntısının en yaygın nedenleri alerjiler, burun tahriş edici maddeler, bakteriyel ve viral enfeksiyonlardır.
Geniz akıntısı, normalden daha fazla mukus üretimine bağlı biriken mukusun burnun arka kısmından ve boğazdan aşağı akmasıdır. Boğazda tıkanıklık, ağrı ve öksürük geniz akıntısının en tipik belirtileridir. Normalde bilinçsizce mukus yutulabilir ve bu fark edilmez çünkü tükürüğe karışır ve zararsız bir şekilde boğazın arkasına damlar. Boğazda mukus toplanması veya burun arkasından damladığının hissedilmesi geniz akıntısının bir sonucudur.
Burunda ve boğazda bulunan bezler sürekli olarak mukus yani halk arasında sümük üretir. Bu bezler günde bir ila iki litre mukus üretir. Mukus, burun astarınızı nemlendirir ve temizler, nefes alındığında yabancı maddeleri yakalar, enfeksiyonlarla savaşır.
Geniz akıntısı tahriş olmuş bir boğaz ağrısına neden olarak bademcikleri ve boğazdaki diğer dokuların şişmesine neden olarak rahatsızlık verir. Geniz akıntısının en belirgin belirtisi, boğazın arkasında bir yumru varmış gibi hissetmektir. Geniz akıntısının diğer belirtileri şunları içerebilir:
Geniz akıntısının yaygın nedenleri burun ve boğaz gibi üst solunum yollarındaki viral enfeksiyonlar, saman nezlesi, alerji, sinüzit, reflü, ilaç yan etkisi, sigara kullanımı ve hormonal değişimlerdir. Bunlar mukus üretimini artırarak ve mukusun düzgün şekilde akmasını önleyerek geniz akıntısına yol açarlar. Ayrıca burunda kıkırdak eğriliği olan septum deviasyonudur.
Genel olarak geniz akıntısının nedenleri şunları içerebilir:
Soğuk algınlığı ve grip nedeniyle oluşan enfeksiyonlar mukus üretimini artırarak geniz akıntısına neden olur. Bu durum daha da ilerlediğinde iltihaplı geniz akıntısı oluşabilir.
Özellikle bahar aylarında doğada yer alan unsurlara karşı alerjik reaksiyon gösterenlerde yoğun bir şekilde mukoza üretimi gerçekleşir ve buna bağlı olarak geniz akıntısı görülür.
Solunum yolunu etkileyen bakteri, virüs kaynaklı enfeksiyonlar vücudun savunma sistemini çalıştırarak mukus üretiminin artmasına ve sonrasında geniz akıntısına neden olabilir.
Burundan sinüslere doğru yer alan boşlukta mukozanın iltihaplanmasıyla birlikte, salgı miktarında artış olur ve geniz akıntısı ortaya çıkar.
Özellikle mevsimsel geçiş dönemlerinde havanın bir sıcak bir soğuk olmasından kaynaklı olarak ani hava değişimlerinin yaşanması, mukozadaki kan akışının hızlanmasına ve mukus üretiminin artmasına neden olarak geniz akıntısı yaratır.
Günlük beslenmeye bağlı olarak tüketilen acı, baharatlar, üst solunum yollarının tahriş olmasına neden olarak mukusun artmasına neden olur ve geniz akıntısını ortaya çıkarır.
Hamilelik döneminde hormon düzeylerinde farklılıklar oluşur. Hormon dengesinin bozulmasından kaynaklı olarak salgı artışı yaşanır ve geniz akıntısı gelişebilir.
Doğum kontrol hapları ve yüksek tansiyon (hipertansiyon) ilaçların kullanımı sonucunda yan etki olarak geniz akıntısı görülebilir.
Boğaz reflüsü olarak da tanımlanan kronik asit reflü, midede yer alan asit sıvının yemek borusuna ger kaçmasıyla oluşur. Bu durum iltihaplanmaya neden olduğundan geniz akıntısı meydana gelebilir.
Bol su içmek ve buhar inhalasyonu gibi yöntemlerle nemli hava solumak, tuzlu su ile gargara yapmak, antihistaminik ve dekonjestan içerikli spreyler kullanmak, bal ve limon ilaveli ılık sıvılar tüketmek mukusu inceltip, akmasını kolaylaştırarak geniz akıntısına iyi gelir. Ayrıca gece akıntı fazla ise yastık yardımı ile başı yüksekte tutarak uyumakta yardımcı olur.
Geniz akıntısını rahatlatan öneriler şunları içerir:
Yatarken yastık gibi bir yükseltici ile başınızı dik tutmak, tuzlu su ile gargara yapmak, buhar solumak, nemlendirici kullanmak ve ılık sıvılar içmek geniz akıntısının yarattığı öksürüğü dindirmeye yardımcı olacaktır. Bu yöntemler mukusu inceltmeye ve burun kanallarınızı nemlendirmeyi sağlayacaktır.
Geniz akıntısının tedavisi nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Soğuk algınlığı ve grip durumunda fazla mukusun azalmasına yardımcı olmak için çorba veya çay gibi ılık sıvılar içilebilir. Bunun yanında bol sıvı tüketimi yapmak da geniz akıntısı tedavisinde önemlidir. Nedenine bağlı olarak geniz akıntısı şu şekilde tedavi edilir.
Alerjiye bağlı geniz akıntısını düzeltmek için alerjiye neden olan şeylerden uzak durmak gerekir. Semptomların hafifletilmesi için uzman doktor antihistaminikler, kromolin, steroid burun spreyleri ve oral steroidler yazabilir.
Kişide septum deviasyonu varsa, geniz akıntısını kalıcı olarak tedavi etmek için septoplasti adı verilen bir ameliyata ihtiyaç olabilir. Septoplasti sayesinde burun eğriliği düzeltilir ve daha iyi hava akışı sağlanır.
Bakteriyel enfeksiyon sebebiyle oluşan geniz akıntısından kurtulmak için uzman doktor size antibiyotik, burun spreyleri, mukusu yumuşatacak nazal salin sulamaları önerebilir. Geniz akıntısı kronik sinüzitten kaynaklanıyorsa, sinüs cerrahisini önerilebilir. Sinüs ameliyatı tıkalı sinüslerinizi açmada etkili olur.
Gastroözofageal reflü hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan geniz akıntısı tedavisinde ise yatmadan en az üç saat önce yiyecek ve içeceklerden kaçınmak, yine yatmadan önce başınızı vücudunuzun altı inç ila sekiz inç yukarısında tutmak önemlidir.
Balgamı inceltmek için özellikle su başta olmak üzere bol sıvı tüketmek, tuzlu su içeren burun spreyi kullanmak ve tuzlu su gargarası yapmak, nemlendirici ya da buhar inhalasyonu yapmak, ılık içecekler içmek ve geceleri başı yükselterek yatmak geniz akıntısını durdurabilir.
Burun alerjik bir partikülle karşılaştığında birden burun etleri büyümeye ve mukus üretimi artmaya başlar. Büyümüş etler nedeniyle burun içi hava yolları daralır ve burun tıkanıklığı şikayeti başlar. Daralmış burun yolları nedeniyle miktarı artmış mukusun geriye, genize doğru atılması, itilmesi de yavaşlar. Bu nedenle mukusun burun içinde kalma süresi 30 dakikadan çok daha uzun sürer.
Mukus yapışkan özellikli bir sıvı olduğundan solunum yoluyla içeri girmeye çalışan tüm partiküller üzerine yapışmış olur. Böylece genize ulaşan havanın süzülmesi fonksiyonu da sağlanır. Mukus üzerine yapışan tüm partiküller genize ulaştığında yutularak mideye gider ve midenin asit ortamı sayesinde parçalanıp, vücudun pek çok muhtemel saldırıya karşı savunması sağlanmış olur.
Bu durum mukus yoğunluğunun artması ve atılımının daha da güç hale gelmesine neden olur. Böylece önceleri hiç fark etmeden yutkunma refleksiyle yutulan salgılar artık güçlükle ve daha fazla eforla yutulmaya çalışılır. Böylece hasta tarafından geniz akıntısı hissedilir ve bir şikayet haline gelmeye başlar. Alerjik rinitte sıklıkla hapşırma eşlik eder. Alerjik reaksiyonun özelliğine göre gözlerde yaşarma, genizde, damakta ve hatta kulaklarda kaşıntı şikayeyleri eklenebilir. Olanlar bir tür inflamasyondur yani iltihabi reaksiyondur ancak genellikle ateş oluşmaz.
Geniz akıntısının tanısı kişinin şikayetlerinin dışında doktor muayenesi ile konulmaktadır. Fiziki muayenenin ardından çeşitli testler yapılır ve geniz akıntısından bir örnek alınarak incelenebilir. Ek olarak bilgisayarlı tomografi, röntgen ve benzeri tetkikler de istenebilir.
Özellikle enfeksiyon ajanının bakteriler olduğu durumlarda geniz akıntıları artık sadece koyu kıvamlı değil, şeffaf akıntılar yerine sarı veya sarı-yeşil renkli karaktere bürünür. Geniz akıntısının alerjik reaksiyonlarda görülenlere göre bir diğer farkı da kötü kokulu olmasıdır.
Burunda alerji ve enfeksiyonlar dışında da mukus salgısında artmalar, koyulaşmalar, geniz akıntıları görülebilir. Örneğin burunda yabancı cisim bulunması tek taraflı burunda akıntı, zamanla akıntının kıvamının koyulaşması, şeffaf renginin kaybolup opak ve hatta sarı-yeşil hale gelmesine neden olabilir. Yapılması gereken burundaki yabancı cismin çıkarılmasıdır.
Bir diğer geniz ve burun akıntısı nedeni ise burun içindeki hava yollarının mekanik nedenlerle daralmasıdır. Örneğin burun kıkırdak ve kemiğinin orta hatta bulunmadığı, bir tarafa doğru kaydığı, eğildiği, burun yollarını tıkadığı durumlarda tıkanan burun yolundaki mukusun geriye doğru akış yolları da daralmış olur. Bu tip bir tıkanıklık sonucunda 20-30 dakika içinde genize ulaşamayan mukus, daha uzun süre burun içinde kalacaktır. Burun içinde kalma süresi uzadıkça mukusun kıvamı zamanla koyulaşır ve yine yapışkanlığı artar.
Böylece herhangi bir alerji veya enfeksiyon olmadığı halde koyu kıvamı nedeniyle mukusun yutulması kolayca başarılamazsa, genize ulaşmış koyu kıvamlı mukusu yutma çabası bu durumdaki farkındalığı artırır ve geniz akıntısı şikayeti oluşturur. Geçici olarak yapılması gereken burnu yıkamak iken, kesin çözüm olarak burun yolunda daralmaya neden olan mekanik engelin cerrahi ile düzeltilmesine gidilmelidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 23 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 13 Eylül 2023
Geniz akıntısının nedenleri nelerdir?Memorial Sağlık Grubuwww.memorial.com.tr
12 yıl önce
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
