Gaz Sıkışması Belirtileri Nelerdir? Gaz Sıkışmasına Ne İyi Gelir?

Gaz Sıkışması Nedir?

Gaz sıkışması, sindirimin bir parçası olan gazın karında birikerek şişkinliğe neden olduğu bir durumdur. Kişiler günde ortalama olarak 20 defa ağızdan ya da rektumdan gaz çıkarabilir. Özellikle yemekten sonra ortaya çıkan bağırsaktaki gaz üretimi, sindirim sistemindeki bozukluklar karında şişkinlik yaratır.

Oluşan gaz dışarı atılmadığında ise sancı ve gaz sıkışması meydana gelir. Bazı durumlarda ise yemek düzensizliği, besinlere bağlı olarak görülen bu durum hastalık habercisi olarak da görülebilir. Gaz sıkışması nedeniyle ortaya çıkan şişkinlik karında gözle görülür büyümeyle spazm ve ağrıya neden olduğu için yaşam konforunu ciddi oranda bozar. Ayrıca gaz sıkışması, midede dolgunluk hissine yol açar.

Gaz Sıkışması Belirtileri Nelerdir?

Gaz sıkışmasının belirtileri, aniden ortaya çıkan kramp şeklinde karın ağrısı, geğirme, makattan gaz çıkarm, karında sertlık ve şişkinliktir.

Gaz sıkışmasında ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Geğirme
• Rektumdan gaz çıkarma
• Karında bölgesinde kramp şeklinde ağrı
• Karında sertlik, baskı ve şişkinlik
• Karnın fiziksel olarak dışa doğru büyümesi

Gaz Sıkışması Neden Olur?

Gaz sıkışmasına besinleri hızlı ve yeterince çiğnemeden tüketmek, sakız çiğnemek, şeker emmek ve çiğneme esnasında konuşmak gibi hava yutulmasına sebep olan durumlar, gazlı içeceklerin tüketimi ve gaz yapan lifli gıdaları yeme beslenme alışkanlıkları ve çölyak hastalığı gibi sindirim sorunları neden olur.

Gaz sıkışmasına neden olan bağırsak gazı şu nedenlerle ortaya çıkar:

Besin sindirimi

İnce bağırsaklar içerisindeki enzim yoksunluğu nedeniyle lifli, nişastalı ve tatlılardaki karbonhidratların sindirilmesi zor hale gelebilir. Bu nedenle sindirilemeyen besin, kalın bağırsağa geçer. Buradaki zararsız bakteriler, besinleri parçalayarak hidrojen ve karbondioksit gazlarını meydana getirir. Dışarıya atılamayan bu gazlar da gaz sıkışmasına neden olur.

Hava yutmak

Yemek yerken, bir şeyler içerken ya da sakız çiğnerken farkında olmadan hava yutarız. Çoğu kişi yutulan havayı geğirme yoluyla ağızdan dışarı atar. Fakat bağırsaklar, rektumdan çıkan havanın bir kısmını emebilir.

Gaz Sıkışmasına Ne İyi Gelir?

Yürüyüş ya da yoga gibi fiziksel aktivite ve egzersizler yapmak, karın bölgesine sıcak kompres ve masaj uygulamak, zencefil, rezene ve nane gibi gaz atmayı kolaylaştıran bitki çayları içmek ve derin nefes alıp vermek gaz sıkışmasını geçirebilir.

Gaz sancısı olarak da bilinen gaz sıkışmasına iyi gelen yöntemler şunlardır:

• Yürüyüş gibi egzersizler yapmak
• Karın bölgesine hafifçe masaj uygulamak
• Sıcak kompres uygulamak
• Nane, zencefil, rezene veya papatya çayı içmek
• Derin nefes alıp vermek
• Su ile seyreltilmiş elma sirkesi içmek
• Yoga gibi fiziksel aktivitelerle ilgilenmek
• Takviye veya doğal yoldan probiyotik almak
• Brokoli, karnabahar, kuru fasulye gibi lifli ve gaz arttıran gıdaları azaltmak
• Gazlı içecekleri azaltmak
• Yemekleri yavaşça yemek, sakız çiğnemeyi bırakmak

Gaz Sıkışmasının Tanısı Nasıl Konulur?

Gaz sıkışmasının tanısı genelde kişinin şikayetleri doğrultusunda konulur. Gaz sıkışmasını karın bölgesindeki diğer sorunlardan ayırt edebilmek için batın bölgesi röntgen ve ultrasonla görüntülenir.

Gaz Sıkışmasının Tedavisi Nasıldır?

İnsanların yaklaşık % 16-30'unda düzenli olarak şişkinlik ve gaz sıkışması yaşadıkları belirlenmiştir. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan gaz sıkışması ciddi bir hastalığın belirtisi değilse basit tedbirlerle sorun olmaktan çıkar.

• Şişkinlik ve gaz sıkışması sorunu yaşayan kişiler, genellikle midede yiyeceklere karşı artan hassasiyete sahiptir. Bu nedenle, daha küçük ve az öğünler halinde yemek çok faydalı olabilir.
• Besinleri iyi çiğnemek çok önemlidir. Besinlerin küçük parçalar halinde iyice çiğnenmesi yutulan hava miktarını da azaltacaktır.
• Bazı yiyecekler diğerlerinden daha fazla gaza veya şişkinliğe neden olduğunu anlamak için bir yiyecek günlüğü tutulmalıdır.
• Sakız çiğnemek, pipetle içmek ve konuşurken veya acele yemek de artan miktarda hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına neden olduğu için dikkat edilmelidir.
• Gaz sıkışmasına neden olan ksilitol, sorbitol ve mannitol gibi tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.
• Kabızlık, şişkinliği ve gaz sıkışmasını arttırır. Su alımının ve fiziksel aktivitenin artırılması kabızlığa karşı etkili olabilir.
• Şişkinlik ve gaz sıkışması ayrıca sindirim sistemindeki kasların işlevinin değişmesinden de kaynaklanabilir. Kas spazmlarını azaltmaya yardımcı olabilecek ‘antispazmolitik’ adı verilen ilaçların yararlı olduğu belirlenmiştir. Nane yağı, benzer şekilde işlev gördüğüne inanılan doğal bir maddedir. Nane yağının, en azından IBS hastalarında şişkinlik ve diğer sindirim semptomlarına karşı etkili olduğu bilinmektedir.

Gaz Sıkışması Nasıl Geçer?

Probiyotik takviyeleri, bağırsaktaki bakteri ortamını iyileştirdiği için gaz sıkışmasına iyi gelerek gaz ve şişkinlik semptomlarının azalmasına yardımcı olur. Gaz sıkışmasına iyi gelen yöntemler şöyle açıklanır:

• En etkili gaz giderici ‘simetikon’ etken maddeli ilaçlar; şişkinlik ve gerilmeyi azaltır.
• Lubiproston ve linaklotide etken maddeli ilaçlar ise kabızlık sorunu yaşayan irritabl bağırsak sendromundaki şişkinliğin azalmasını sağlar.
• Bir hastalığa bağlı olmayan gaz sıkışması sorunu yaşayanlara yüzyıllardır tavsiye edilen bazı bitkiler ve çayları yararlı olabilmektedir. Her evde bulunan kimyon, zencefil, nane ve papatya çayları ile bal kabağı, kimyon çok fazla tüketememek kaydıyla gaz oluşumunu engelleyebilir
• Ayrıca halk arasında mandalina kabuğu ve elma sirkesi de gaz sıkışmasına çare olabilir.

Gaz Sıkışması Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kuvvetli gaz gidericiler nelerdir?

Rezene çayı, nane çayı, papatya çayı, limon otu, limonlu su, zencefil, kimyon, karabiber, kişniş, tarçın ve kakule gibi bitki çayları ve besinler etkili doğal gaz gidericilerdir. Bu bitkilerin çaylarının tüketimi sindirimi ve bağırsakları düzenleyerek gaz sıkışmasını azaltır ve sancıyı rahatlatımaya yardım eder.

Stres gaz sıkışmasına ve sancısına neden olur mu?

Birçok hastalığın nedeni olan stresinin, sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkileri olabilmektedir. Stres, sinir sistemini ve hormonları olumsuz etkileyebilmektedir. Çok akla gelmese de bazen aşırı strese bağlı gaz sıkışması ve sancı ortaya çıkabilir.

Gaz sıkışmasına neden olan besinler nelerdir?

• Gazlı ve fermente içecekler de (kola ve maden suyu gibi) fazladan hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına yol açar.
• Başlıca fasulye, nohut ile mercimek gibi baklagiller ve bazı tam tahıllar gaza neden olabilir. Yağlı yiyecekler sindirimi ve midenin boşalmasını yavaşlatabilir.
• Sarımsak ve soğan gibi sebzeler gaza neden olan besinler arasındadır.
• Sindirimi zor olan brokoli ve lahana gibi yeşil sebzeler gaz sıkışmasına sebep olabilmektedir.
• Süt ve peynir ve yoğurt gibi süt ürünlerinin içeriğindeki laktoz şişkinlik hissine ve gaza neden olur.
• Bazı meyveler (portakal, kayısı gibi) ile yüksek oranda lif içeren tam tahıllı gıdalarda gaz sıkışmasının nedenleri arasındadır. Glüten ve buğdaya karşı intoleransları olanlarda gaz sıkışması problemi ortaya çıkmaktadır.
• Artık her mevsim market ve manav tezgahlarında bulunabilin elma, aslında sağlıklı bir besindir. Birçok insanda ise şişkinliğe ve gaza neden olur. Yüksek lif oranı nedeniyle sindirimi zordur.  
• İçeriğinde yüksek miktarda früktoz olan kurutulmuş meyveler gaz sıkışmasına yol açmaktadır. Çünkü früktozun, sindirilmesi zordur.
• Tatlandırıcılar genellikle şekere alternatif olarak kabul edilir. Ancak yüksek miktarlarda sindirim sorunlarına neden olabilirler. Kalın bağırsağınızdaki bakteriler tatlandırıcıları sindirirken gaz da üretebilir.

Gaz sıkışmasına neden olan hastalıklar ve sorunlar nelerdir?

• Asitli mide salgısının yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkan reflü de gaz sıkışmasına neden olan başka bir nedendir. Halk arasında mide ekşimesi olarak bilinen reflü hastalığı, asitli mide özsuyunun yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkmaktadır. Yemeğin ağza gelme hissiyle beraber gaz sıkışması hali reflü hastalarında çok sık görülmektedir.  
• İrritabl bağırsak sendromu (IBS) nedeniyle bağırsakta hareketlilik ortaya çıkmaktadır. Hastaların çoğu şişkinlik yaşar ve bunların yaklaşık % 60'ı şişkinliği en kötü belirti olarak bildirir. FODMAP adı verilen karbonhidratlar, özellikle irritabl bağırsak sendromu olan kişilerde şişkinlik ve diğer sindirim semptomlarına neden olabilir.  Bunun için yüksek FODMAP içeren (buğday, soğan, sarımsak, brokoli, lahana, karnabahar, enginar, fasulye, elma, armut ve karpuz) uzak durulması önerilir. Bu gruptaki hastalarda gaz sıkışması sorunu sıkça ortaya çıkmaktadır.
• Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması özellikle ince bağırsakta bakterilerin artmasına neden olabilir. Bakteriler ise gaz oluşumuna yol açabilir.
• Çölyak hastalığı da nedenler arasındadır. Gluten içeren besinleri tüketildiğinde bu gruptaki hastaların bağışıklık sistemi, bağırsak hücrelerine zarar verebilir. Bağırsak yapısındaki bozulma gaz sıkışmasının nedenidir.
• Bağırsak fıtıkları, kabızlık, kolon kanseri, peptik ülser de gaz sıkışmasının nedenleri arasındadır. Ayrıca pankreasın iltihaplandığı ‘pankreatit’ durumunda da gaz sıkışması görülebilir.
• Gıda alerjileri ve enzim eksikliği ya da gıdanın içindeki maddenin sindirilememesi nedeniyle yaşanan gıda intoleransları gaz oluşumunda etkilidir. Mesela laktoz intoleransı, fruktoz intoleransı, yumurta alerjisi ve buğday alerjisi gibi. 

Gaz sıkışması gebeliğin bir belirtisi midir?

Kadınlarda gebeliğin ilk haftalarında vücutta bazı değişimler ortaya çıkabilmektedir. Bunlardan biri de karında şişkinlik ve gaz varmış gibi hissedilmesidir. Gaz sıkışması hamileliğin bir belirtisidir. 

Gaz sıkışması ve sancısı bel ağrısı yapar mı?

Gaz sıkışması az da olsa bel ağrısı ya da vücudun başka bölgelerinde ağrıya neden olabilir. Özellikle gaz sıkışmasına bağlı olarak ortaya çıkan durum bel, sırt, kasık ve göğüs ağrısına yol açabilir. Bu bölgelerdeki ağrıların asıl nedenini bulabilmek için uzman doktor muayenesi ve ayrıntılı tetkik ve tahlil yapılmalıdır.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.