Fosfor Nedir? Fosfor Yüksekliği ve Düşüklüğü

Fosfor Nedir?

Fosfor, güçlü ve sağlıklı kemikler oluşturmak için kalsiyum ile birlikte çalışan, vücuttaki atıkları filtrelemek, doku ve hücreleri onarmak gibi süreçlerde rol alan önemli bir mineraldir. Vücutta çok fazla fosfor olması, çok az fosfor bulunmasından daha yaygındır. Böbrek hastalığı veya çok fazla fosfor tüketmek ve yeterli kalsiyum almamak fosfor fazlalığına neden olabilir. Bununla birlikte, belirli sağlık sorunları (diyabet ve alkolizm gibi) veya ilaçlar (bazı antasitler gibi) vücudunuzdaki fosfor seviyelerinin çok düşmesine neden olabilir.

Fosfor Ne İşe Yarar?

Fosfor, kemiklerin oluşmasına yardımcı olmak için kalsiyum ile birlikte çalışır. Kemik sağlığı için doğru miktarda kalsiyum ve fosfora ihtiyaç vardır. Fosfor ayrıca nükleik asitlerde ve hücre zarlarında önemli bir yapısal rol oynar, vücudun enerji üretiminde de yer alır. Kalsiyum seviyeleri çok yüksek olduğunda, vücut daha az fosfor emer ve bu durumun tersi de geçerlidir. Ayrıca vücutta doğru bir fosfor emilimi için D vitaminine ihtiyaç vardır.

Günlük Fosfor İhtiyacı Nedir?

Günlük beslenmede ihtiyaç duyulan fosfor miktarı yaşa bağlıdır. Yetişkinler, 9-18 yaş arasındaki çocuklardan daha az fosfora ihtiyaç duyarken, 8 yaşın altındaki çocuklardan daha fazla fosfora ihtiyaç duyar. Fosfor için önerilen diyet yardımı (RDA) aşağıdaki gibidir:

• Yetişkinler (19 yaş ve üstü): 700 mg
• Çocuklar (9 ila 18 yaş arası): 1.250 mg
• Çocuklar (4 ila 8 yaş): 500 mg
• Çocuklar (1 ila 3 yaş): 460 mg
• Bebekler (7 ila 12 ay arası): 275 mg
• Bebekler (0 ila 6 ay arası): 100 mg 

Fosfor Yüksekliği Nedir?

Hiperfosfatemi olarak adlandırılan fosfor yüksekliği, kandaki fosfor seviyesinin yani kan fosfat konsantrasyonunun desilitre başına yetişkinlerde 4,5 mg/dL, çocuklarda 6,5 ​​mg/dL üzerinde olmasıdır. Fosfor yüksekliği genellikle kronik böbrek hastalığına, paratiroid hormonu sorunlarına ve kan pH'ının normalden düşük olabileceğine işaret eder. Böbrekler doğru çalışamadığında kandaki fazladan fosforu filtreleyemez, bu kandaki fosfor seviyelerinin yükselmesine neden olur.

Fosfor yüksekliğinin belirtileri eklem ağrısı, kas ağrısı ve kas güçsüzlüğü, gözlerde kaşıntı ve kızarma, şiddetli kabızlık, mide bulantısı, kusma ve ishaldir. 

Fosfor Eksikliği Nedir?

Hiperfosfatemi olarak adlandırılan fosfor eksikliği, kandaki fosfor seviyelerinin yani kan fosfat konsantrasyonunun yetişkinlerde 2,5 mg/dL, çocuklarda 4,5 mg/dL'den düşük olmasıdır. Fosfor eksikliği, enerji seviyesinin düşmesine, kaslarda zayıflama ve ağrı, kilo değişimi, solunumda bozulma, eklemlerde sertleşme, kaygı, sinir ve stres hali, yorgunluk ve kemiklerin daha zayıf ve daha yumuşak olmasına neden olur.

Fosfor İçeren Besinler Nelerdir?

Çoğu gıda fosfor içerir. Protein açısından zengin besinler fosfor kaynaklarıdır. Diyetiniz yeterli kalsiyum ve protein içerdiğinde ise muhtemelen yeterli fosforunuz olacaktır. Bunun nedeni, kalsiyum içeriği yüksek gıdaların çoğunun fosfor açısından da zengin olmasıdır. Protein açısından zengin olan et, balık, yumurta, süt gibi besinler ile kereviz, brokoli, ıspanak, marul, lahana, bezelye, fasulye ve patates fosfor bakımından da zengin gıdaların başında gelmektedir.

Fosfor açısından zengin besinler şöyle sıralanmaktadır:

• Et ve kümes hayvanları
• Balık
• Süt ve diğer süt ürünleri
• Yumurtalar
• Kepekli tahıllar
• Patates
• Sarımsak
• Kurutulmuş meyve
• Gazlı içecekler (karbonat üretmek için fosforik asit kullanılır)
• Tam tahıllı ekmek ve tahıl çeşitleri, beyaz undan yapılan gıdalardan daha fazla fosfor içerir.

Bununla birlikte, kabuklu yemişler, tohumlar, tahıllar ve fasulyelerdeki fosfor, zayıf bir şekilde emilen fitata bağlanır.

Fosfor ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Vücutta fosfor azlığı hangi hastalıklara neden olur?

Vücuttaki fosfor seviyelerinin düşük olması kas güçsüzlüğü, solunum problemleri, kalp yetmezliği ve nöbet gibi ciddi sorunlara neden olabilir.

Fosforun vücuttaki görevi nedir?

Fosforun en önemli işlevi kemik ve diş oluşumudur, öyle ki vücuttaki fosforun çok büyük bir bölümü kemik ve dişlerde bulunur. Ayrıca vücudun karbonhidratları ve yağları nasıl kullandığı, bunları nasıl enerjiye dönüştürüleceği, protein üretimi, hücre ve doku büyümesinde de rol alır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.