Fıtık, genellikle karın veya kasıklardaki organlardan birinin onu içeren kas veya dokudaki açıklıktan dışarı çıkıp o bölgeyi zorlayıp yırtması olarak tanımlanır. Farklı hareketler veya pozisyon sırasında gelip giden tuhaf bir çıkıntı hissi veren fıtığa yaşlılık, aşırı egzersiz, yaralanma, ameliyat ve doğum gibi faktörler neden olur. Fıtığın en belirgin semptomu fıtığın meydana geldiği bölgedeki ağrı ve şişliktir. Başlangıç evresinde bazen herhangi bir semptom göstermeyen fıtık için çoğu zaman cerrahi olarak fıtık ameliyatı yapılır.
Fıtık Nedir?
Tıbben herni olarak bilinen fıtık, bir organ veya yağ dokusunun, çevredeki kas veya bağlardaki fasya adı verilen zayıf bir noktada sıkışıp doğal yerinden dışa doğru kayıp çıkmasıdır. Genellikle karın (göbek bölgesi) veya kasık gibi karın duvarının daha zayıf olduğu yerlerde ortaya çıkan fıtık, yaşlılık, yoğun egzersiz, yaralanma ve travma, ameliyat ve doğumda meydana gelen bozuklukluklar gibi nedenlerle ortaya çıkar.
En yaygın görülen ilk fıtık belirtileri fıtık meydana gelen bölgedeki ağrı ve şişlik olarak bilinir. Kontrol altına alınıp tedavi edildiğinde çok ciddi risk taşımayan fıtık, zamanla ilerleyip ciddi bir sorun da yaratabilir çünkü fıtık içinden geçtiği deliğe sıkışıp geri giremediğinde daha fazla ağrı ve rahatsızlık meydana getirebilir ve ağır vakalarda dokuya kan akışı kesilerek nekroza (doku ölümü) sebebiyet verebilir. Fıtıklar zamanla kötüleşme eğiliminde olursa er ya da geç fıtık ameliyatı ihtiyacı doğabilir.
Fıtık Neden Olur?
Fıtık, kas veya bağ dokunuzdaki bir zayıflık, önceden var olan bir açıklık, bir organın veya başka bir dokunun doğal bölgesinden dışarı çıkıp kayması sonucu meydana gelir.
Fıtığın yaygın nedenleri arasında yaşlılık ve yaralanma gösterilir. Bunlarla birlikte fıtığa neden olan durumlar arasında yoğun egzersiz, ağır kaldırmak, kronik öksürük, kronik kabızlık sonucu ıkınmak, hamilelik ve obezite gösterilir.
Genel olarak fıtığa neden olan durumlar şunlardır:
- Yaşlılık
- Ağır yük kaldırılan bir işte çalışmak
- Travmatik yaralanma
- Ameliyat
- Aşırı egzersiz
- Kronik öksürük ve sürekli hapşırmak
- Kronik kabızlıkla birlikte ıkınmak
- Hamilelik
- Sağlıksız beslenme ve obezite
- Sigara tüketimi
Fıtık Çeşitleri Nelerdir?
Fıtığın en sık görülen çeşitleri kasık fıtığı ve karın fıtığıdır. Bunlarla birlikte bel fıtığı, boyun fıtığı ve mide fıtığı da fıtık çeşitleri listesinde yer alır.
Fıtık çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
Epigastrik fıtık, dev karın duvarı fıtığı ve spigel fıtığı, yukarıda yer alan fıtıklara nazaran daha az görülen fıtık çeşitleri arasındadır.
Fıtık Belirtileri Nelerdir?
Kişiden kişiye ve fıtık çeşidine göre farklılık gösterebilen fıtığın gözle görülen ilk belirtileri rahatsızlık olan bölgedeki ağrı, şişlik, çıkıntı ve rahatsızlık hissidir. Fıtık olan bölgede uyuşma, hareket ederken zorlanma da fıtık belirtileri olarak kabul edilir.
Yaygın olarak görülen fıtık belirtileri şunları içerir:
- Fıtık oluşan noktada ağrı, şişlik, çıkıntı ve rahatsızlık
- Öksürme ya da hapşırma anında meydana gelen baskı
- Fıtık bölgesinde uyuşma, karıncalanma
- Hareket ederken zorlanma
- Kaslarda güçsüzleşme
- Erkeklerde testislerin etrafında çekilme hissi
- Bel ve bacak ağrıları
- İdrar kaçırma
Ağrı, şişlik, çıkıntı ve rahatsızlık hissi
Fıtığın meydana geldiği bölgenin etrafındaki dokuların gerilmesi veya yırtılmasından ağrı meydana getirebilir. Fıtığın büyümesi durumunda ağrı daha da şiddetlenebilir.
Öksürüp, hapşırırken meydana gelen baskı
Kişi öksürüp hapşırdığında fıtık bölgesindeki dokularda baskı yaşanır.
Fıtık bölgesinde uyuşma, karıncalanma
Fıtık çevresindeki sinirlere baskı yapılması sonucu fıtığın meydana geldiği bölgede uyuşma ve karıncalanma yaşanabilir.
Hareket ederken zorlanma
Bel, karın, kasık veya boyun fıtığı yaşayan kişiler hareket ederken kasların tahriş olup baskı görmesi sonucu zorlanma hissi yaşarlar.
Kaslarda güçsüzleşme
Kaslarda yaşanan güçsüzleşme, kas veya dokularda meydana gelen açıklıktan kaynaklanabilir.
Erkeklerde testislerin etrafında çekilme hissi
Özellikle kasık fıtığı yaşayan erkeklerde testislerin etrafında çekilme oluşabilir.
Bel ve bacak ağrıları
Bel fıtığında, fıtığın doku ve kaslarda meydana getirdiği tahrişe bağlı olarak şiddetli ağrılar yaşanabilir. Bu ağrılar belden başlayıp bacaklara kadar yayılabilir.
İdrar kaçırma
Kasık fıtığının varlığı, mesane ile ilişkilendirilerek idrar kaçırma semptomunu ortaya çıkarabilir.
Bacağa Vuran Fıtık Ağrısı Nasıl Geçer?
Özellikle bel fıtığının sebep olduğu bacağa vuran fıtık ağrısını geçirmek için etkili yöntemlerden biri fizik tedavi uygulamalarıdır. Bunlarla birlikte ağır kaldırmaktan kaçınmak, aşırı egzersizlerden uzak durmak ve dinlenmek de bacağa vuran fıtık ağrısını geçirir. Doktor kontrolünde alınacak ağrı kesiciler de işe yarayan bir yöntemdir.
Fıtık Nasıl Teşhis Edilir?
Meydana gelen fıtık türüne bağlı olarak fıtık teşhisi için genellikle doktor tarafından bir fizik muayene yapılır. Özellikle belirli bir bölgedeki ağrı, öksürüp hapşırırken veya pozisyon değiştirirken yaşanan rahatsızlık neticesinde doktor tarafından fıtık teşhisi yapılabilir.
Durumun ciddiyetini belirlemek ve bazı fıtıkların teşhis edilmesi için CT taraması gibi bir tür yumuşak doku görüntülemesi de gerekebilir.
Fıtık Nasıl Tedavi Edilir?
Fıtık tedavisi genellikle fıtık ameliyatını içerir. Fıtığın türüne ve şiddetine bağlı olarak tedavi planı değişebilir ancak birçok fıtık türünde fıtık ameliyatına başvurulur.
Üç tip fıtık ameliyatı söz konusudur ve tedavi şu şekilde ilerler:
Açık ameliyat: Fıtık bölgesinden vücutta bir kesi yapılır, çıkıntılı doku tekrar yerine yerleştirilir ve kas duvarı tekrar dikilir. Ekstra destek sağlamak için bölgeye bir ağ yerleştirilebilir.
Laparoskopik cerrahi: Açık cerrahiye benzer bir yöntem olan laparoskopik cerrahide karın veya kasık dışına bir kesi yapmak yerine doktor, işlemi tamamlamak için cerrahi aletleri yerleştirmek üzere küçük kesiler gerçekleştirir.
Robotik fıtık ameliyatı: Robotik fıtık onarımı, doktorun ameliyathanedeki bir konsoldan cerrahi aletleri kullanmasıdır. Robotik cerrahi, bazı küçük fıtıklar veya zayıf alanlar için kullanılabileceği gibi, karın duvarının yeniden yapılandırılması için de tercih edilebilir.
Fıtık Hakkında Sık Sorulan Sorular
Fıtık olduğu nasıl anlaşılır?
Belirli bir bölgeden meydana gelen ağrı, şişlik ve çıkıntı o bölgede fıtık meydana geldiğinin göstergesi sayılır.
Fıtık tehlikeli mi?
Kontrol altına alınıp tedavi edilen fıtık vakaları ciddi bir durum teşkil etmez ancak ilerleyen fıtıklarda zamanla doku ölümüne kadar varabileceği için dikkat edilmelidir.
Fıtık nereye vurur?
Fıtık, türüne göre bel, boyun, karın, kollar ve bacaklarda şiddetli ağrı meydana getirebilir ve bu bölgelerde uyuşukluk da yaratabilir.
Fıtık kendi kendine geçer mi?
Hafif fıtık vakaları kendiliğinden geçebilir ama şiddetli semptomlar gösteren fıtıklar genellikle cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar.
Genç yaşta fıtık olur mu?
Ağırlıklı olarak yaşlılarda görülen fıtık, hamilelikte meydana gelen sorunlar, yaralanma, ameliyat ve obeziteye bağlı olarak gençlerde de görülebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 27 Ekim 2023
Yayınlanma Tarihi: 13 Ekim 2023
