Bir organ, damar, bağırsak veya cilt arasındaki tüp şeklinde olan olağan dışı bağlantıya fistül adı verilir. Örnek vermek gerekirse apseler, ameliyatlar ve crohn hastalığıyla birlikte fistüllerin birtakım nedenleri söz konusu olabilir. Fistül belirtileri fistülün vücuttaki konumuna bağlı olarak gelişir. Örneğin bağırsak ile mesane arasındaki fistül, bulanık veya kanlı idrarın yanı sıra idrar yolu enfeksiyonlarına sebebiyet verebilir. İhtiyaç duyulan tedavi yöntemi, fistülün şiddetine bağlı olarak gelişir ve fistül tedavisinde yaygın olarak fistül ameliyatı yapılır.
Fistül Nedir?
Fistül, bağlantısı olmayan iki organı veya damarı birbirine bağlayan, tüp şeklindeki anormal bir bağlantı ya da geçiş yoludur. Genellikle yaralanma, enfeksiyon ve ameliyat nedeni ile ya da cerrahi olarak tedavinin parçası olarak oluşturulurlar. Latincede tüp anlamına gelen fistula kelimesinden ismini alan fistülller yaygın olarak olarak anüs çevresinde görülür ve apse, ameliyatlar ve crohn hastalığıyla birlikte birtakım nedenler sonucu meydana gelir.
Vücuttaki konumuna bağlı olarak çeşitli semptomlar gösteren fistül örnek vermek gerekirse bağırsak ile mesane arasında oluştuysa kanlı idrarla birlikte idrar yolu enfeksiyonları gibi bulgular oluşturabilir. Yaygın tedavisi fistül ameliyatı olan ve ameliyat sırasında kapatılan fistül, vakanın şiddetine göre tedavisinde değişiklik gösterebilir.
Fistül Neden Olur?
Vücutta meydana gelen fistüller; enfeksiyonlara bağlı olarak gelişen apseler, yaralanmalar, ameliyatlar, iltihaplanmalar ve crohn hastalığı sonucu meydana gelir.
Fistül nedenleri şöyle sıralanabilir:
Fistül Türleri Nelerdir?
Fistüllerin vücuttaki konumu genellikle cinsel organ ve anüs bölgesidir. Bunlara bağlı olarak anal fistül ve idrar yolu fistülü başta olmak üzere çeşitli fistül türleri bulunur.
Anal Fistül Nedir?
Anal fistül, kolondaki anal kanalı kalça derisine bağlayan, anüsün içi ile anüs çevresindeki dış deri arasında anormal tüneldir. Erkeklerde daha sık görülen anal fistülün temel nedeni anal bezde meydana gelen enfeksiyonlar ve bağlı olarak gelişen apseler şeklinde kabul edilir.
Anal fistülün yaygın olarak görülen ilk bulguları arasında dışkı yapıldığı an zonklama şeklinde meydana gelen rahatsız edici ağrıdır. Anüste meydana gelen şişlik, kızarıklık ve iltihap da anal fistül belirtileri arasında yer alır. Anal fistül genellikle ameliyat yöntemiyle alınır.
İdrar Yolu Fistülü Nedir?
İdrar yollarındaki idrarın veya dışkının normalde geçemeyeceği alanlardan geçmesine izin veren düzensiz ve anormal açıklıklar idrar fistülü olarak tanımlanır. Diğer yandan idrar yolu fistülleri idrar yolu organları arasındaki anormal bağlantılardan da oluşabilirler. İdrar yolu fistüllerinin nedenleri arasında yaralanma veya kazalar, ameliyatlar, enfeksiyonlar, sezaryen doğum ve inflamatuar bağırsak hastalığı yer alır.
İdrar yolu fistüllerinin en sık yaşanan belirtileri ise vajinadan idrar sızması, idrar yolu enfeksiyonları ve karın ağrısıdır.
Kadınlarda daha çok görülen idrar yolu fistüllerinden bazıları şunlardır:
Vezikovajinal fistüller: Vajina ile mesane arasındaki açıklıklar ve en yaygın olarka görülen idrar fistülü türüdür.
Enterovezikal fistüller: Mesane ile bağırsak arasındaki açıklıklar enterovezikal fistüldür.
Vezikouterin fistüller: Mesane ile rahim arasındaki anormal açıklıklar vezikouterin olarak adlandırılır.
Üreterovajinal fistüller: Vajina ve üreter kanalları arasındaki açıklıklara ise üreterovajinal fistüller adı verilir.
Fistül Belirtileri Nelerdir?
Fistül belirtileri, özellikle fistülün vücuttaki konumuna bağlı olarak değişir. Yaygın olarak görülen fistül belirtileri; vajinada akıntı, dışkı yaparken veya otururken anüste ağrı, anüs hassasiyeti ve kötü kokulu sıvılardır. Fistülün en sık görülen çeşidi olan anal fistülde de belirtiler benzerlik gösterir.
Anal Fistül Belirtileri Nelerdir?
Yaygın belirtisi dışkı yapıldığı an yaşanan ağrı olarak bilinen anal fistül; anüste şişlik, kızarıklık ve iltihaba da sebebiyet verir.
Genel olarak anal fistül belirtileri şunlardır:
- Anüste dışkı yapıldığı an ve otururken meydana gelen ağrı
- Anüste şişlik, kızarıklık ve iltihap
- Dışkı sırasında gözle görülür kanama
- Anüste hassasiyet
- Dışkıyı anüste tutmakta zorluk
- Anüsten sızan kötü kokulu bir sıvı
- Ateş
Fistül Nasıl Teşhis Edilir?
Fistülleri teşhis etmek için genellikle fiziki muayene, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ve doktor tarafından gerek görülürse baryum lavmanı, kolonoskopi , sigmoidoskopi , üst endoskopi veya fistülogram gibi diğer testler kullanılır.
Fistül Ameliyatı ve Fistül Tedavisi
Bazı fistül vakaları antibiyotik ve diğer ilaçlarla tedavi edilebilir ancak yaygın olarak tercih edilen tedavi yöntemi fistül ameliyatıdır. Özellikle anal fistül tedavisi için uygulanan fistül ameliyatı fistülotomi ve seton ameliyatıdır.
Fistülotomi
Anal fistül ameliyatı olarak geçen fistülotomi genellikle 1 saat sürer. Vücuttaki fistül küçükse kişiye sadece lokal anestezi uygulanır. Fistülotomi sırasında doktor tarafından fistülün alınması için bir kesi atılır.
Fistül ameliyatının yanı sıra sıvı beslenme formülleri de fistül tedavinde başvurulan yöntemlerdendir. Bu süreçte sıvı gıdalar katı gıdaların yerini alır. Katı gıdalar tüketilmediğinde anüsten daha az dışkı geçer ve bu da fistülün iyileşmesine ve hatta kapanmasına yardımcı olur.
Ancak birçok fistül yukarıdaki tedavilerin hiçbirine yanıt veremeyebilir ve ameliyat ve/veya yara bakımı gerekebilir.
Fistül bağırsağın sağlıklı bir bölgesindeyse bağırsağın herhangi bir kısmı alınmadan fistül çıkarma işlemi uygulanabilir. Fistül bağırsağın çok hastalıklı bir kısmındaysa rezeksiyon işlemi gerçekleşebilir.
Rezeksiyon geçici ileostomi ile sonuçlanabilir . Dışkı ileostomi yoluyla yönlendirilir ve bağırsağın fistülün olduğu kısmına iyileşmesi için zaman verilir. Bu tip ameliyatlar çoğunlukla rektovajinal veya enteroveziküler fistüllerde yapılır. Genellikle fistül ameliyatından kaynaklanan yaraların iyileşmesi ise birkaç hafta veya birkaç ayı bulabilir.
Fistül Hakkında Sık Sorular Sorular
Fistül ameliyatı olmazsam ne olur?
Fistül ameliyatı olmayan kişilerde uzun vadede fistül kronikleşir ve günlük hayatı olumsuz etkileyen kötü koku, akıntı ve dışkıları tutamama gibi sorunlar uzun süreli devam eder.
Fistül nasıl geçer?
Fistülün en etkili tedavisi cerrahi olarak kabul edilir. İlaç tedavisiyle fistülün etkisinin azaltılması amaçlanır ancak kalıcı çözüm cerrahi işlemler ve fistül ameliyatıyla sağlanır.
Fistül tehlikeli mi?
Ciddiye alınmayıp tedavisine başlanmayan fistüller özellikle anal bölgede çoğalırsa semptomlar artar ve kişiye olumsuz etkileyecek boyuta gelebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Ekim 2024
Yayınlanma Tarihi: 23 Ağustos 2023
