Fenilalanin, beynin sağlıklı bir şekilde çalışması için gerekli nörotransmitterlerden ikisi olan norepinefrin ve dopamin üretiminde rol oynayan temel bir aminoasittir. Kendi içinde farklı türleri bulunan fenilalanini vücut kendisi üretemediği için dışardan besin veya takviye yoluyla alınması gerekir. En bilinen fenilalanin kaynakları et, tavuk, balık ve süt ürünleridir.
Fenilalanin Nedir?
Fenilalanin, vücut tarafından üretilemeyen, protein, nörotransmitterları, hormonları ve molekülleri yapmak için vücudun ihtiyaç duyduğu ve takviye olarak alınabilen temel bir amino asittir. Beynin daha işlevsel bir şekilde çalışması için önemli rol oynayan fenilalanin, norepinefrin ve dopamin üretimine katkı sağlar.
L-fenilalanin, D-fenilalanin ve ikisini birlikte içeren DL-fenilalanin olmak üzere üç farklı türü bulunan fenilalanin, besinlerde doğal olarak bulunmasının yanı sıra takviye olarak da alınabilir.
Vücudun protein üretebilmesi için fenilalanin ve diğer aminoasitlere ihtiyaç vardır. Söz konusu aminoasitler beyin, kan, kaslar, iç organlar başta olmak üzere vücudun hemen her yerinde bulunur.
En önemli doğal fenilalanin kaynakları yüksek proteinli besinlerde yer alır. Bunların başında et, tavuk, balık ve süt ürünleri gelir. Bunlar doğal fenilalanin kaynaklarıdır. Doğal kaynakların dışında takviye açısından da fenilalanin alınması mümkündür. Ancak vücuttaki yüksek fenilalanine bağlı ortaya çıkan fenilketonüri hastaları bu takviyeleri almamalıdır.
Fenilalanin Türleri Nelerdir?
Temel aminoasitlerinden biri olarak kabul edilen fenilalanin, kendi içinde üç farklı türde gruplanır. Bunlar L-fenilalanin, D-fenilalanin ve DL-fenilalanindir. Özellikle L-fenilalanin esansiyel bir aminoasittir.
Fenilalanin Ne İşe Yarar?
Fenilalanin, vücut için temel protein yapı taşlarından olan aminoasitlerden biridir. Sinir sisteminin daha işlevsel bir şekilde çalışması için önemli nörotransmitterlerden olan norepinefrin ve dopamin üretiminde önemli faydaya sahiptir.
Bunların yanı sıra fenilalanin kronik ağrı, depresyon, dikkat eksikliği ve vitiligo tedavisi için de potansiyel olarak tercih edilebilir.
Potansiyel fenilalanin faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Beyin ve sinir hücreleri arasındaki bağlantıya yardım edebilir
- Hafıza ve uyanıklık için faydalı olduğu değerlendirilir
- Kronik ağrılar için kullanılabilir
- Dopamin üretimine destek olarak depresyonu hafifletebilir
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite için destek olabilir
- Cilt pigmentasyonunu iyileştirerek vitiligo için alternatif çözüm oluşturabilir
Genellikle protein içeren birçok besinler yer alan fenilalanin ayrıca bazı yapay tatlandırıcılarda da bulunur. Doğal besin kaynaklarının dışında fenilalanin içeren takviyeler de söz konusudur.
Fenilalanin İçeren Besinler Nelerdir?
Fenilalanin genel olarak protein içeriği yüksek besinlerin içinde yer alır. Bunlar et, tavuk, balık ve süt ürünleri olarak ifade edilebilir. Diğer yandan soya ürünleri ve tatlandırıcı içeren aspartamlar da fenilalanin kaynaklarıdır.
Fenilalanin içeren protein içeriği yüksek besinler şöyledir:
- Et ürünleri
- Tavuk
- Balık
- Süt ve süt ürünleri
- Soya ürünleri
- Tatlandırıcı aspartamlar
Fenilalanin Zararları Nelerdir?
Fenilalanin içeren besinlerin aşırı tüketilmesi veya fenilalanin takviyelerini yüksek doz alındığı durumlarda bazı yan etkiler ve reaksiyonlar ortaya çıkabilir.
Fenilalaninin potansiyel riskleri şu şekildedir:
Yukarıda yer alan risk ve yan etkilerin yaşandığı durumlarda fenilalanin diyetine geçilebilir veya kullanılıyorsa fenilalanin takviyesine ara verilmelidir. Özellikle kronik hastalığı olan kişiler doktoruna danışmadan hareket etmemelidir.
Fenilalanin yüksekliği neye sebep olur?
Fenilalanin yüksekliği vücuttaki fenilalanin seviyesinin yükselmesi anlamına gelir. Bu yükseklik sonucunda da fenilketonüri hastalığı ortaya çıkar. Kalıtsal bir hastalık olan fenilketonüri tedavi edilmediği senaryoda vücutta zararlı seviyelere çıkabilir ve zihinsel engellilik başta olmak üzere birçok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Fenilalanin Hakkında Sık Sorulan Sorular
Fenilalanin ne demek?
Fenilalanin, proteinleri, nörotransmitterleri ve hormonlar gibi diğer hayati moleküllerin üretimine destek olan bir aminoasit türüdür.
Fenilalanin psikolojiyi etkiler mi?
Fenilalanin takviyeleri özellikle antidepresan ilaçlarla birlikte kullanılırsa hipomaniyi tetikleyebilir ve ayrıca kaygıyı da etkileyebilir.
Fenilalanin en çok hangi besinlerde bulunur?
Fenilalanin protein içerikli bir aminoasittir. Bu sebeple protein içeriği yüksek besinlerde fenilalanin yer alır. Bunlar da et, tavuk, balık ve süt ürünleridir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 3 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 19 Ağustos 2024