Beslenme insan yaşamında en temel gereksinimlerden biri olarak biliniyor ve yüzyıllardır tıpta çok önemli bir rol oynuyor. Çoğu organ sistemindeki akut ve kronik hastalıklar, artan enerji harcamasıyla birlikte gıda alımının azalmasında ve metabolizma ve besinlerin emilimi üzerinde belirgin etkilere sahip oluyor. Beslenme, gelecekteki sağlığın önemli bir belirleyicisidir. Klinik nütrisyon diye adlandırılan beslenme şekli kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, kanser ve kognitif hastalıklar gibi bozuklukların ortaya çıkmasının geciktirilmesi ya da tamamen engellenmesini sağlayabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. Yasemin Öztürk, klinik nütrisyon ile ilgili bilgi verdi.
Multidisipliner Uzman Bir Ekip ile Takip Ediliyor
Klinik nütrisyon hastalık, travma, rehabilitasyon, yaşlı bakımı ve palyatif bakım sırasındaki beslenme sorunlarının üstesinden gelmek ve hastalıkların beslenmeyle önlenmesi için kanıtlara dayanan ve profesyonel bir ekip ile sağlanan profesyonel terminoloji ile oluşturulan profesyonel standartlardan oluşmaktadır.
Nütrisyonel destek ekibi; doktorlar, diyetisyenler, hemşireler ve eczacılardan oluşan çok disiplinli bir ekiptir. Nütrisyonel destek ekibinin temel amacı, özellikle karmaşık beslenme sorunları olan hastaların beslenme ihtiyaçlarının karşılandığından emin olmak için başta enteral veya parenteral beslenme olmak üzere beslenme tedavisinin sağlanmasında hastane personelini desteklemektir. Hem yatan hastalarda hem de ayakta tedavi gören hastalarda hastalığa bağlı malnütrisyonun önlenmesi ve tedavi edilmesi için tüm beslenme tedavilerinin en son bilgi ve teknikleri kullanmasını sağlamayı içermektedir.
Genellikle hastanenin tüm departmanlarında çalışan Nütrisyonel Destek Ekiplerine ek olarak, belirli bakım tesisleriyle bağlantılı hastalık veya durum odaklı ekipler de mevcut olabilir. Örneğin Obezite ekibi, doktorlar, diyetisyenler, hemşireler, fizyoterapistler, davranış terapistleri (psikolog/psikiyatrist) ve diğer ilgili profesyonellerden oluşan multidisipliner bir uzman ekibidir.
Obezite ekibi, obez hastaların eşlik eden hastalıklarını dikkate alan kişiselleştirilmiş, hasta merkezli ve kapsamlı kilo yönetimi/yaşam tarzı programları sunmaktadır. Obezite ekibi aynı zamanda ameliyat öncesi ve sonrası bakım için “obezite cerrahisi” hizmetlerine de yardımcı olmaktadır. Klinik nütrisyon ekipleri bu kritik ve önemli hastaların beslenme tedavisini dikkatle takip ederler.
Hastanenin organizasyonuna bağlı olarak, beslenme tedavisi gerektiren veya evde yapay/tıbbi beslenme alan ve santral katater enfeksiyonu gibi komplikasyonlar gelişen hastalar, uzman hekim, hemşire, diyetisyen ve eczacılardan oluşan multidisipliner bir ekip tarafından yönetilen spesifik klinik beslenme destek servislerine yatırılabilmektedir.
Her Hasta İçin Farklı Nütrisyonel Destek Sağlanıyor
Nütrisyonel destek birçok yol ile birçok farklı şekilde hasta için sağlanabilir. Bunlar; öğün desteği, yeme desteği, çeşitli diyet tedavileri, düzenli hastane diyetinin takibi, makro besin öğelerinin değiştirilmesi, zenginleştirilmiş gıdaların kullanılması, teröpatik yani tedavi edici diyetlerin (bunlar fonksiyonel gıdalar, püre ya da yumuşak gıda gibi kıvamı değiştirilmiş diyetler) kullanılmasıdır. Bu desteklerin yetersiz kaldığı noktada medikal nütrisyonel destek tedavisi başlanır.
Bu tedavi oral olarak besin alabilen hastalar için oral enteral nütrisyon destek ürünleriyle sağlanırken mümkün olmadığında ise burundan ya da direkt mideye takılan bir tüp aracılığıyla hasta beslenmeye başlamaktadır. Hiçbiri mümkün olmadığında ise hasta evde ya da hastanede total parenteral nütrisyon yani damar yolundan beslenmeye başlanmaktadır. Klinik nütrisyon ekibi birçok kronik hastalığın takibi sırasında ya da akut durumlarda destek sağlamanın yanı sıra palyatif bakımda da temel beslenme desteğinin planlanmasında önemli bir yer tutmaktadır.
Son Evredeki Hastaların Uygun Beslenmesi Önemli
Palyatif beslenme, hastalığın son evresindeki hastalara uygulanan beslenme bakımı ve tedavisinin şeklidir. Temel amaç yaşam kalitesini arttırmaktır. Yiyecek veya besin kısıtlamalarından kaçınılır. Beslenme önlemleri palyatif aşamaya göre belirlenmektedir. Erken evrede enerji, proteinler ve besinler mümkün olan en iyi yoldan sağlanmaktadır. Palyatif bakımın geç evresinde hem hasta hem de yakınları için yemek ve yiyecek alımı konusunda psikososyal desteğe öncelik verilmektedir. Yemekle ilgili stresi azaltmak için parenteral yani tüple ya da ağız yoluyla beslenme düşünülebilmektedir. Beslenme durumunun izlenmesi yaşamın son aşamasında daha fazla stres yaratmamak için kilo değişikliklerini kaydetmekten kaçınarak temel gereksinmeleri sunmak ile ilgilenmektedir.
Her hastanın en iyi beslenme desteğini alması yaşam kalitesini artırırken klinik nütrisyon ekibinin en önemli görevi bu desteği en güvenli ve etkili şekilde hastaya sunmaktadır. Her hastanenin ayaktan ve yatan hastaları takip edecek bir klinik nütrisyon ekibi ve buna bağlı belirlenmiş standartları olmalıdır.
Yayınlanma Tarihi: 5 Mart 2024
