Esnemek Neden Olur? Esnemeyi Ne Tetikler?

Esneme Neden Olur?

Esnemenin nedenleri oldukça değişkendir. Bilinen en temel nedeni bulaşıcı etkisidir. Biriyle karşı karşıya olunduğunda karşı tarafın esnemesini görmek, istem dışı esneme durumu oluşturabilir. Bunların yanı sıra esnemeye neden olan farklı etkiler de mevcuttur. Vücutta oluşan durum farklılıkları esnemeye neden olabilir. Bilimsel olarak esnemenin bilinen bazı nedenleri şunlardan oluşur:

• Yoğun kas kasılmaları ve gerilim, esneme ihtiyacı ortaya çıkarabilir. 
• Can sıkıntısı ve benzeri durumlar, esnemeye sebebiyet verebilir. 
• Bedenin ani basınç değişimlerine maruz kalması, esneme oluşturabilir.
• Beynin oksijene ihtiyaç duyması halinde otomatik esnemeye yönlenebilir.
• Solunum fonksiyonlarının daha hızlı aktive edilmesi adına beden esnemeye ihtiyaç duyabilir.

Esnemenin belli başlı nedenleri yukarıdakilerden oluşur. Standart bir günde stabil olmadan anlık esnemeler normal ve olağan karşılanır. Ancak durduk yere sürekli esnemek belli başlı hastalıkların ön belirtisi kabul edilebilir. Önlenemeyen ve sıklıkla gelişen esneme durumu yaşıyorsanız bir uzman hekime danışmanızda yarar vardır.

Esnemeyi Tetikleyen Nedir?

Esneme durumu genelde normal karşılanan, doğal bir durumdur. Sürekliliği olmadığı sürece belli başlı nedenlere bağlı olarak anlık gelişebilir. Esnemeyi tetikleyen belli başlı durumlar şunlardan oluşur:

• Birinin karşınızda esnemesine şahit olmak
• Bir ortamda uzun süre zaman geçirmek
• Yorgunluk kaynaklı uykunun gelmesi
• Artan basınca maruz kalmak
• Beynin monoton kalması
• Sıkıcı durumlar ile karşılaşmak
• Stres, anksiyete, psikolojik hastalıklar vb.
• Yorgunluk
• Yoğun çalışma, uzun süre toplantı yapma vb.

Gündüz veya gece uyurken esnemek, olağan olup yukarıdaki nedenlere bağlı gelişebilir. Uzun süreli ve arka arkaya esnemek normal kabul edilmese de yukarıdaki nedenlere bağlı gelişen anlık esnemeler sağlıklı ve stabil kabul edilebilir.

Esneme Neden Bulaşıcıdır?

Birinin yanında sürekli esnemek, karşı tarafın istemsiz şekilde esnemesine neden olur. Bu durum bilimsel olarak çok yönlü araştırmalara konu olmuştur. Nitekim sebebi hakkında net veriler olmasa da empati duygusuyla ilişkili olduğu düşünülür. Beyin ile doğrudan ilişkili olduğu saptandığı için çalışmalar, beyin görüntüleme işlemleriyle yapılır. Yapılan beyin görüntüleme yöntemlerinden sonra esneme esnasında karşı tarafından duygularını değerlendiren beyin bölgesinin etkin çalıştığı saptanır. Duyguları değerlendirme bölgesi ise empati duygusu ile ilişkilendirilir.

Empati duygusunun yanı sıra bazı uzmanlar da esnemeye esneyerek karşılık vermenin doğrudan beyin fonksiyonları ile ilişkili olduğunu ifade eder. Beynin motor fonksiyonlarının istemsiz ve anlık bazda aktif olmasıyla esneme hareketi taklit edilir. Birincil motor korteksi olarak bilinen beyin zarı bölgesi sadece esneme değil, farklı hastalıkların da bulaşıcı olması konusunda etki gösterir. Bu nedenle de beyin zarı etkisine bağlı olan hastalıkların bulaşıcı esneme yöntemiyle de tespit edilebileceği söylenir. Uyanıkken ya da uyurken esnemek ve nedenleri hakkında araştırmalar hala devam eder. Aktif araştırma neticesinde pek çok bulgu görülse de kanıtlanmış, kesin bilgiler olarak sunulmaz.

Aşırı Esnemenin Nedenleri Nelerdir?

Esnemenin fizyolojik ve psikolojik farklı nedenleri olabilir. Doğal esnemenin dışında gelişen sürekli esnemek kalp hastalığı gibi istenmeyen hastalıkların belirtisi olabilir. Çok esneme durumu yaşandığında hastalık belirtisi olabileceği için dikkate alınmasına yarar vardır.

Psikolojik ve fizyolojik nedenleri şu şekildedir:

Yoğun yorgunluk hissi ve uyku gereksinimi

Uykuya olan ihtiyaç esnemenin başlıca nedenleri arasındadır. Bedenin enerji seviyesi düşmeye başladığında uyku ihtiyacı ortaya çıkar. Bu aşamada beyne oksijen gönderilmesi ve buna bağlı uyanıklığın sağlanması için esneme ortaya çıkabilir.

Psikolojik sorunlar ve stres

Anksiyete yaşamak, panik atak ve benzeri strese dayalı psikolojik sorunlar sık esnemeye sebep gösterilebilir. Bedenin rahatlamasını sağlamak amacıyla esneme ihtiyacı hissedilir. Özellikle de stres anlarında beyne oksijen iletimini artırmak için vücut yoğun bir esnemeye tutulabilir.

Gerici ortamlar

Uzun bir süre belirli bir alanda oturmak, hareketsiz kalmak, ortamdaki hava sirkülasyonunun uzun süre stabil olması gibi nedenler gerginlik ve monotonluk oluşturur. Ortam havasının stabilize olması, bu nedenlere bağlı olarak kişinin esnemesine sebep olabilir. Bu ise tamamen beynin uyanıklığı ve enerjik kalmayı koruma çabası ile doğrudan ilişkilidir.

Beynin soğumasını sağlama

Yapılan bazı araştırmalar, esnemenin beynin soğuma ihtiyacına karşı geliştiğini gösterir. Buna bağlı olarak beyin sıcaklığını giderip soğumak için bedende esneme fonksiyonu oluşturabilir. Bunun temel amacı, dışarıdan oksijen ve soğuk hava alımını sağlayarak beynin soğumasına destek olmaktır.

Sosyal ve duygusal durumlar

Sosyal bir ortam içerisinde olmak esnemeye sebep olabilir. Kalabalık ortamlarda esnemeden bahsedilmesi ya da birinin esnemesini görmek, istemsiz şekilde esneme durumu oluşturma etkisine sahiptir.

Uyanıkken ya da uykuda esneme nedenleri, belirtileri yukarıdakilerden oluşur. Farklı nedenlere bağlı olarak gelişebileceği de göz önünde bulundurularak hala araştırma konusudur.

Esneme ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Nasıl esneriz?

Esneme anlık gelişen, ağzın yoğun ve geniş şekilde açılmasıyla oksijenin doğrudan ciğerlere etki etmesini sağlayan bilinç dışı bir davranış şeklinde gerçekleşir. Anlık, kısa süreli gelişen bu davranış birkaç saniye boyunca tekrarlı şekilde devam edebilir. Beynin oksijensiz kalmasına bağlı olarak uyanıklık sağlamak adına ağız ve kas hareketleriyle açığa çıkan bir durumdur.

Aşırı esnemek bir sorun mudur?

Aşırı esneme durumu, uyku bozukluğu ve beyin durumunda yaşanan problemlerden kaynaklanabilir. Boğaz ya da beyin bölgesine bağlanan vagus siniri aşırı esnemeye sebep olan etkenler arasındadır. Vagus sinirinden kaynaklı gelişen ardışık ve yoğun esneme durumları, kalp hastalıklarının da belirtisi olabilir.

Esnediğimde boğazım neden ağrıyor?

Esneme sırasında oluşan boğaz ağrısının birden fazla nedeni olabilir. Boğaz bölgesinde enfeksiyon oluşumu, bademcik şişmesi, gribal enfeksiyonlar gibi birden fazla nedene bağlı boğazda tahribat meydana gelebilir. Bu tahribat, esneme esnasında hareket halinde olan çenenin basısı neticesinde boğaz ağrısını tetikleyebilir.

Esnediğimde gözlerim neden sulanıyor?

Esneme sırasında birden fazla kas grubu yoğun şekilde anlık bazda kasılır. Yüz bölgesindeki ve göz çevresindeki tüm kaslar esneme sırasında kasıldığı için gözyaşı bezleri üzerinde bası oluşturur. Oluşan bu bası serbest kaldığında gözlerin sulanmasına neden olur.

Esneme durdurulabilir mi?

Esnemeyi durdurmak için sonulum egzersizlerinden destek alınabilir. Derin olarak düzenli nefes almak, bedende oksijen sağladığı için esneme ihtiyacını azaltma etkisine sahiptir. Aktif ve sık esneme sorunu olanlar için derin nefesin yanı sıra egzersiz yapma süreci de tavsiye edilenler arasındadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.