Yükleniyor
Ertesi gün hapı, korunmasız ilişkilerin ardından istenmeyen gebelikleri önlemek amacıyla kullanılan, ne kadar erken kullanılırsa hamileliği önleme etkisi o kadar yüksek olan acil kontrasepsiyon (korunma) yöntemidir. Cinsel ilişki sonrasında kullanılan ertesi gün hapları, doğum kontrol yöntemi olmayıp acil kontrasepsiyon içindir. Ertesi gün hapı, kullanımından sonra lekelenme tarzı kanama ya da adetin birkaç gün gecikmesi yaşanabilir.
Bir tür kontrasepsiyon olan ertesi gün hapı, korunmasız olarak girilen cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin uygulanmadığı durumlarda hamileliği önlemek için kullanılan, yüksek progesteron içeren, güvenli, reçetesiz olarak satılan ve özellikle ilk 72 saat içerisinde kullanıldığında etkili olan acil doğum kontrol yöntemidir. Birincil doğum kontrol yöntemi olmayan ertesi gün yapı, doğum kontrolü uygulanmadığı durumlarda yedek koruyucu olarak kullanılır.
Ertesi gün hapı, içeriğinde yüksek progesteron hormonu bulunan geçici olarak yumurtlamayı engellemeyi sağlar. Planlı gebeliğin olmadığı durumda korunmasız cinsel ilişki sonrasında, gebelik oluşumunu engellemek için kullanılır. Bu tür hapların en etkili olduğu kullanım süresi ilk 72 saat olup, 5 güne kadar da önleme noktasında etkisini sürdürür. Aradan fazla zaman geçtiği durumda ve sperm yumurtaya ulaştıysa kullanılan hapın etkisi olmayabilir. Dolayısı ile ertesi gün hapı sadece gebelik oluşumunu önler, gerçekleşen gebeliği sonlandırmaz.
Ertesi gün hapı kullanımının en sık neden olduğu yan etki adet gecikmesidir. Adet gecikmesi dışında, ara kanama, normalden daha yoğun ya da daha az geçebilen adet kanamaları, göğüslerde hassasiyet, baş ağrısı, karın ağrısı ve bulantıdır. Ertesi gün hapı kullanımı güvenli olmakla birlikte sıralanan hafif yan etkiler ortaya çıkabilir.
Ertesi gün hapında karşılaşılabilecek yan etkiler şunlardır:
Ertesi gün hapının yan etkileri birçok kişi için hafif olabilmektedir. Ciddi semptomların olduğu durumda uzman doktordan destek almak gerekir.
Ertesi gün hapı, rıza dışı ilişki, kondom yırtılması veya bir siklus içinde iki veya daha fazla doğum kontrol hapı alınmasının unutulması gibi gebeliğin istenmediği ya da planlamadığı durumlarda kullanılır. Progesteron hormonu içeriği bulunan ertesi gün hapı gebelik oluşumunu engelleme konusunda etkilidir ve kullanımı sağlanır.
Ertesi gün hapı, korunmasız olarak girilen cinsel ilişki sonrasında 72 saat içerisinde kullanılırsa istenmeyen gebeliği önleme etkisi o kadar fazla olacaktır. Ertesi gün hapı, ilişki sonrasında ki ilk 24 saat içerisinde kullanıldığında %98, ilk 72 saat içerisinde kullanıldığında %85-90 ihtimalle yumurtlamayı önler. Yine de cinsel ilişkiyi takip eden ilk 120 saat içerisinde hala etkili olmayı sürdürür ancak etkili olma ihtimali %75'in altına geriler.
Yumurtalıklar tarafından üretilen progesteron hormononun sentetik versiyonu olan ve yumurtlamayı geciktiren levonorgestrel içeren doğum kontrol hapları ilk 72 saat içerisinde, progesteronun normal çalışmasını durduran ulipristal asetat içeren doğum kontrol hapları da 120 saat içinde alınmalıdır.
Adı ertesi gün hapı olsa da, bazı ertesi gün hapı türleri korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonraki 120 saate kadar etkilidir. Yine de ilk 24 saat sonrasında ertesi gün hapının etki etme yüzdesi düştüğü için mümkünse ilk 24 saat içerisinde içilmesine dikkat edilmelidir. Özetle ertesi gün hapı, ağız yoluyla içilebilecek en erken sürede kullanılmalıdır.
Ertesi gün hapları türlerine göre içerdikleri levonorgestrel hormonu ve ulipristal asetat ile ya da sentetik ile döllenmeyi engelleyebilen veya döllenmiş bir yumurtanın uterusa implante (embriyonun rahime gömülmesi) olmasını engeller, böylelikle döllenmenin hiç gerçekleşmemesini veya embriyonun rahme tutunamamasını sağlayarak hamileliği önler.
Rahim içi araçlar (RİA) ise yumurta ve spermin buluşmasını engeller ya da döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesinin önüne geçer.
Ertesi gün hapları korunmasız cinsel ilişkiden sonra beş güne kadar hamileliği önlemede etkili olsa da korunmasız cinsel ilişkinin ardından olan en kısa sürede kullanıldığında en iyi sonucu verir.
Evet, kullanılan ertesi gün hapının türüne göre, ilk 72 saat ve 120 saat içerisinde ertesi gün haplarının koruyuculuğu bulunur. Ne kadar erken süre içerisinde kullanılırsa etkisi o kadar yüksek olacaktır.
Cinsel ilişki sonrası ilk 24 saat içerisinde kullanıldığında %98 oranında hamileliği önleyebilmektedir.
Ertesi gün hapı düzenli doğum kontrolü metodu değildir. Sadece acil durumlarda kullanılır ve sürekli kullanılması sağlık problemlerine yol açabilir.
Ertesi gün hapları gebeliği sonlandırmaz ve gebeliği bitirmek için kullanılmaz.
Bazı ertesi gün haplarının ilk 72 saat, bazılarının ise ilk 120 saat içine alınması gebelik ihtimalini yüzde 1-2 ye düşürmektedir. Ancak ilaç ne kadar erken alınırsa etkisi o derece artış gösterir.
Bazı durumlar ertesi gün hapının etkisini azaltmaktadır. Aşağıda sıralanan durumlarda ertesi gün hapı kullanmak sıkıntılı yaratabilmektedir.
Ertesi gün hapı bazen kusmayı tetikleyebilir. Eğer ilacı aldıktan ilk iki saat içinde kusma gerçekleşirse ikinci doz ertesi gün hapının alınması gerekir. Eğer iki saatten fazla süre geçmişse ilaç artık sisteme girmiş demektir ve ilaç alımının tekrarı gerekmez.
Eğer kişi hamile olduğunu düşünüyorsa kesinlikle ertesi gün hapı kullanmamalıdır. Çünkü fetüs için bilinmeyen zararlara yol açabilmektedir.
Ertesi gün hapı yumurtlamayı geciktirir, sonrasında korunmasız cinsel ilişki durumunda gebelik ihtimali artış gösterir. Ertesi gün hapı sonrasındaki cinsel ilişkilerde kondom gibi diğer yöntemlerin kullanımı güvenli olacaktır.
Ertesi gün hapı bir ay içerisinde bir kereden fazla kullanılmamalıdır. Ertesi gün hapları acil bir korunma metodudur, düzenli korunma metodu yerine geçmez ve sürekli kullanılmamalıdır.
Ertesi gün hapı kesinlikle kısırlığa sebep olmaz. Bu haplar gelecekteki fertilite yani doğurganlık oranını kesinlikle etkilemez.
Ertesi gün hapları cinsel yolla bulaşan HIV, HSV, HPV gibi hastalıklara karşı kesinlikle bir koruma sağlamaz.
Ertesi gün hapları kullanıldığı ay içinde hafif lekelenme tarzı kanama, bir sonraki adetin birkaç gün önce veya sonra olmasına yol açabilmektedir. Ancak adet düzensizliğine sebep olmaz.
Ertesi gün hapları emzirme döneminde güvenlidir ve kullanılabilir. Süte çok az bir miktarda hormon geçse de geçen miktar bebeğe bir zarar vermez.
Ertesi gün hapları ve rahim içi araç yani spiral en bilinen acil korunma metotlarını oluşturmaktadır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 21 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 24 Ocak 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
