Epilepsi (Sara) hastalığında beslenme nasıl olmalı?

Epilepsi (sara) hastalığı nedir?

Epilepsi, sinir sistemini etkileyerek beyindeki işleyişi geçici olarak sekteye uğratan ve nöbetler şeklinde ortaya çıkan önemli bir sağlık sorunudur. Her yaştan insanda uzun süreli görülebilen bu sorun, birçok semptomu da beraberinde getirmektedir.

Epilepsinin belirtileri nelerdir?

Nöbetler, beynin hangi bölümünün tutulduğuna bağlı olarak insanları farklı şekillerde etkilemektedir. Olası belirtiler şunlar şekilde gelişmektedir;

• Baş dönmesi sonucunda yere yığılma
• Kontrol edilemeyen sarsıntı ve sallanma hissi ile birlikte, boş boş olarak ifade edilen şekilde bakmak
• Kollarda ve bacaklarda karıncalanma hissi
• Kol ve bacaklarda istemsiz kasılmalar, elleri kontrol edememe, çığlık atma
• Ağızdan köpük gelmesi, istemsiz idrar kaçırma.

Epilepsi hastalığının tedavisi var mı?

• Anti-epileptik ilaçlar olarak adlandırılan ilaçların kullanılması ana tedavidir
• Cerrahi müdahale
• Nöbetleri kontrol etmeye yardımcı olabilecek bir cihazın vücuda konumlandırılması
• Nöbetleri kontrol etmeye yardımcı olabilecek özel bir diyet olan ketojenik diyet

Epilepsi hastalığında beslenme nasıl olmalı?

Dengeli ve sağlıklı beslenme tüm insanlar için önemli ve vazgeçilmez bir kuraldır. Özellikle hastalık söz konusu olduğunda bu kural akıllara gelse de, yaşamın her döneminde bu kuralı uygulayan insanlar daha sağlıklı olmaktadır. Günümüzde yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda genel sağlık durumuna etkisi olduğu kanıtlanan dengeli ve düzenli beslenmenin birçok hastalıkla mücadele etmede olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir.

Epilepsi hastalığı ile mücadelede etkili olan temel beslenme önerileri ise şu şekildedir;

• Vücuttaki kan şekeri düzeyinin dengeli olması her hastalıkta olduğu gibi epilepsi sonunda da önemlidir. Bunun için kan şekerindeki ani yükselmeler epilepsi nöbetlerini tetikleyebilmektedir. Şeker seviyesini yükseltecek şekerli besinlerden uzak durulmalı, şeker oranı düşük tahıllı gıdalar tüketilmelidir. 
• Günlük beslenme programında sağlıklı yağlarla hazırlanmış besinler dahil edilmelidir.
• Özellikle sağlıklı olan zeytinyağı kullanılmalı, Omega 3 ve Omega 9 gibi besin kaynakları tercih edilmelidir.
• Epilepsi nöbetlerini tetikleyebilen alkollü içeceklerden uzak durulmalıdır.
• İçeriğinde kafein olan kahve, çay ve kakao tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlarla etkileşime girmesi muhtemel besinler, uzman hekimlerin kontrolünde tüketilmelidir. 
• Kalsiyum, magnezyum ve sodyum açısından zengin kuru baklagiller ile tam tahıllı ürünlerin ve yeşil yapraklı sebzeler tüketilmelidir.
• Besinler yoluyla vücuda yeterli miktarda vitamin ve mineral alındığından emin olunmalıdır.

Epilepsi hastaları ne yemeli?

Epilepsi hastalarının beslenmesinde dikkat edilecek en önemli hususlardan biri, hastanın kan şekerinin dengeli bir şekilde seyretmesidir.

Bu nedenle bu hastalığa sahip kişilerin, şeker barındıran yiyeceklerden uzak durması, un yerine tam tahıllı ürünler tüketmeleri sağlık açısından oldukça önem taşımaktadır. Hastaların öğünlerini atlamamaları gerekir, çünkü uzun süreli açlık kaç şekerinin aşırı derecede düşmesine neden olmaktadır.

• Bu tür hastalar için balık tüketimi oldukça önem taşımaktadır. Balığın içerisindeki Omega 3 ve Omega 9 gibi sağlıklı yağlar epilepsi hastaları için çokça faydalı sağlıklı yağlardır. Bu nedenle epilepsi hastalarının balık tüketmeye özen göstermesi gerekmektedir.
• Epilepsi hastaları alkol, çayı çok sık tüketmemeli, kahve ve kola gibi kafein içeren içeceklerin tüketimi sınırlandırmalıdır. Bu içecekler epilepsi nöbetlerini tetikleyebilecek özelliğe sahiptir.
• Epilepsi için kullanılan bazı ilaçlar, nar ve greyfurt gibi meyvelerle etkileşime girerek etkileri düşmektedir.  Bu nedenle greyfurt ve nar gibi meyvelerin tüketimine dikkat edilmelidir.

Epilepsi hastalarında ketojenik beslenme nedir?

İlaca dirençli hale gelen epilepsi nöbetlerine çare olduğu düşünülen ketojenik beslenme düzeni alternatif bir tedavi yöntemi olarak önerilmektedir. Yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein içeriğine sahip bir diyet tedavisi olan ketojenik beslenme, diyetle alınan karbonhidratların sınırlanması ile oluşan ketonların beyinde çeşitli etki mekanizmaları ile epileptik nöbetleri azalttığı mantığına dayanmaktadır.

Klasik ketojenik diyet (KD) 1920’li yılların başlarında epilepsi hastası bireylere önerilmeye başlanmıştır. Ketojenik diyet; sınırlı protein, düşük karbonhidrat ve yüksek yağ içeriğine sahip uzun zincirli trigliserit (LCT) diyeti olarak da bilinmektedir. Beslenmeyle alınan diyet enerjisinin büyük çoğunluğu yağlardan karşılanmaktadır. Vücudun ihtiyacı olan protein miktarı alt sınırdayken, karbonhidrat alımı ciddi miktarda kısıtlanmaktadır.

Antiepileptik ilaçların işe yaramaması ve yan etkileri nedeniyle ketojenik tıbbi beslenme tedavisi önemli hale gelmiş ve önerilmeye başlanmıştır. Yapılan bu diyet sonucunda karbonhidrat alımımın sınırlı olması nedeniyle vücudun enerji gereksinimini karşılamak için yağları harcaması fazla miktarda keton cisimciği oluşmaktadır. Bu da sinir sistemindeki sinir iletimi düzenlemekte ve epileptik nöbet oluşumunun sayısını düşürmektedir. İnsan beyni, glikozu enerji kaynağı olarak kullanmaktadır. Yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı olan ketojenik beslenmede, açlığın metabolik durumunu taklit ederek yağın vücutta ilk enerji kaynağı olarak kullanılması sağlaNmaktadır. Ketojenik tıbbi beslenme tedavisiyle enerji gereksinimini karşılayabilmek amacıyla yağ asidi oksidasyonu artmakta ve keton cisimcikleri (Asetoasetat, βhidroksibütirat ve aseton) oluşmaktadır.

Epilepsi hastalığına iyi gelen besinler nelerdir?

Epilepsi hastalığının tedavisinde benzodiazepin grubu kimyasallar ile anti-epileptik ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar çoğu zaman nöral aktiviteyi yavaşlatmayı hedefleyerek, epileptik nöbetleri sakinleşmesini sağlamaktadır. Bunun için nöronların düzgün aktivitelerine devam edebilmesi için selenyum içerikli besinler tüketilmesi önerilmektedir. Selenyum içeren tam tahıllı gıdalar, baklagiller, balık, ay çekirdeği, soğan, turp, sarımsak, mantar ve yumurta epilepsi hastalarına iyi gelen besinlerdir.

Epilepsi hastalığına iyi gelen bitki çayları nelerdir?

Özellikle sakinleştirici etkisi nedeniyle çok aşırıya kaçmamak şartıyla epilepsi hastaları papatya çayı içebilirler.

Epilepsi hastası çocuklar nasıl beslenmeli?

Günümüzde epilepsi ile mücadelede önemli bir yeri olan antiepileptik ilaçlar çocuklarda ve yetişkinlerdeki kullanılmaktadır. Ancak epilepsi hastası çocukların nerdeyse % 30’u ilaç kullanmasına rağmen kontrolsüz nöbetlerden ve hastalığın yan etkilerinden olumsuz etkilenmektedir. Beslenme açısından yapılan değerlendirmelerde yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı, yeterli derecede protein alımını hedefleyen (KD), epilepsi hastası çocuklarda ilaç dışı tedavi seçenekleri arasında kabul edilmektedir.

Epilepsi hastası çocukların beslenme düzenlerinde şu kurallara uyulması gerekmektedir;

Glisemik indeksi yüksek olan şekerli besinler tüketilmemelidir. Çünkü yapılan araştırmamalarda düşük glisemik indeksli bir diyetin epilepsili hastalardaki nöbet sıklığını % 90 oranında azaltacağı belirlenmiştir.

Ketojenik diyetin içinde değerlendirilen yağların sağlıklı olanları tüketilmelidir. Özellikle birçok araştırmada sağlıklı olduğu kanıtlanmış doğal yollarla hazırlanmış zeytinyağı, ketojenik diyetin bir parçasıdır. Epilepsi hastası çocukların tüketmesi hastalığın seyri açısından etkili ve güvenlidir.

İçeriğinde Omega 3 yağ asitlerini barındıran balıklar, sinirleri koruyucu ve nöbet önleyici etkiye sahiptir. Balık tüketmenin epilepsi tedavisini desteklediği birçok çalışmada kanıtlanmıştır.

Bazı araştırmalarda epilepsi hastası çocuklarda zamanla ortaya çıkan kalsiyum ve magnezyum eksikliğinin nöbetleri tetiklediği belirlenmiştir. Bunun için bu hastaların yeterli miktarda kalsiyum ve magnezyum aldığından emin olunmalıdır.

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda kafeinin sara nöbetleri tetiklediği ve bazı ilaçların etkinliğini azalttığı belirlenmiştir. İnsanlar üzerinde yapılan bu tür araştırmalarda ise net sonuçlar elde edilmese epilepsi hastalarının kafeinli içecek tüketimini sınırlandırması nöbetlerin sıklığını azaltacaktır.