Enteral ve Parenteral Beslenme Nedir?

Enteral Beslenme Nedir?

Tüple besleme olarak da bilinen enteral beslenme, ihtiyaç duyulan besinlerin herhangi bir nedenle alınamadığı durumda beslenmenin doğrudan mide ya da ince bağırsağa iletildiği bir beslenme türüdür.

Dengeli beslenmede gün içerisinde karbonhidrat, yağ, protein, mineral ve vitamin gibi moleküllerin alınması önemlidir. Bu gıdalar ağız yoluyla alınarak bazı sindirim organlarından geçerek kimyasal sindirimi yapılır. Böylece, vücudun gereksinimi olan besinler kan yoluna karışarak enerji ihtiyacında ve vücut işlevlerinde kullanılır. Bazı kişilerde ağız yoluyla besinlerin alımı mümkün olmayabilir ya da bazı sindirim organlarında çalışma bozukluğu görülebilir. Bu durumda, vücudun gereksinimi olan besinler hastanın doğrudan fonksiyon gösteren gastrointestinal kanalına verilir.

Kimler Enteral Beslenmeye İhtiyaç Duyar?

Kişi alması gereken daha doğrusu ihtiyaç duyduğu besinleri baş veya boyun kanseri, yutmayı zorlaştıran kanser tedavileri, felç ya da ALS gibi beyin ve omurilik sorunları söz konusu ise enteral beslenme yoluna başvurulabilir. Yine yoğun bakım ya da cerrahi tedavi gören kişiler, yutma güçlüğü yaşayan kişilerde de uygulanabilmektedir.

Enteral Beslenme Torbası Nedir? Nasıl Kullanılır?

Enteral beslenme torbası, plastik boru şeklinde tüpün kaynak yöntemiyle alt kısmının tüp çıkışına, üst kısmının ise dolum işleminde kullanılan kapakla birleştirildiği bir tıbbi malzemedir. Yetişkin, pediatrik veya yenidoğan hastalarda mide-bağırsak beslenmesi için beslenme torbası kullanılır.

Enteral Beslenme Ne Kadar Sürer?

Enteral beslenmenin süresi kişiye göre değişir. Tüpün nedenine bağlı olarak kişiler beslenme tüpünü birkaç hafta, birkaç ay veya yıllarca kullanabilirler.

Enteral Beslenmenin Sağlık Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Beslenmesi yetersiz olan kişilerde bağışıklık sistemi fonksiyonunu koruma, yara iyileşme sürecini destekleme, iyileşme sürecini kısaltma, kas kütlesini koruma, psikolojik problemleri bertaraf etme gibi pozitif etkiler enteral beslenme ürünleri ile sağlanabilir.

Kişinin günlük kalori alımının altında düşmemesi mortalite riskini azaltmada destekleyici olur. Hastanın devam eden tedavisinde enteral beslenme sayesinde septik komplikasyonlar ya da malnütrisyonlar önlenebilir. Tüm bu süreçler devam ederken bazı komplikasyonlar da hastada gelişebilir. Enteral beslenme endikasyonları genel olarak beslenme tüpünde yaşanan problem yüzünden bölgesel iltihaplanmalara neden olabilir. Bununla beraber, ilaçlar nedeniyle komplikasyonlara bağlı sıvı dengesizliği seyredebilir.

Ayrıca, beslenme tüpü boyunca yeterli hijyen sağlanamazsa tüpün giriş yerinde enfeksiyonlar oluşabilir. Son olarak komplikasyon geliştiğinde yüksek ateş, midede şişkinlik, tüpten akıntı gelmesi, olağandışı kabızlık ve ishal, ödem, ani kilo kaybı, kalıcı kusma, dokunulduğunda ısı hissetme ve sertlik hissi görülebilir.

Enteral Besleme Tüpü Çeşitleri Nelerdir?

Enteral beslenme türlerinde 6 tip beslenme tüpü vardır. Hangi tüpün kullanılacağı tüpün nereye yerleştirileceği, boyutu, ne kadar süre ile enteral beslenme yapılacağı ve sindirim durumuna bağlı olarak doktor tarafından seçilecektir.

• Nazogastrik tüp, burundan mideye uzatılan türdür.
• Orogastrik tüp, ağızdan mideye uzanır.
• Nazoenterik tüp ise burunda başlayarak, bağırsaklara uzanır.
• Oroenterik tüp, ağızda başlayarak bağırsaklara uzanır.
• Gastrostomi tüpü karın derisinden mideye yerleştirilir.
• Jejunostomi tüpü de karın derisinden bağırsaklara uzanır.

Enteral Beslenmede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Enteral beslenmede hastanın günlük alması gerekli olan kalori ve protein miktarı dikkatli hesaplanmalıdır.
• Besin veriliş hızı hastanın tolerans durumuna göre belirlenmelidir.
• Beslenme çeşidine göre tüpün yerleştiği alan kontrol edilmelidir ve çalışan sindirim organına göre tüp belirlenmelidir.
• Enteral besinlerin son kullanma tarihi geçmemesine özen gösterilmelidir.

Parenteral Beslenme Nedir?

Parenteral beslenme, tüple ya da ağız yoluyla yeteri kadar beslenemeyen kişilerde sağlıklı beslenme durumunu sürdürmek için protein, karbonhidrat, yağ, mineral, elektrolit, vitaminler ve diğer ihtiyaç duyulan elementleri içeren damar yolu ile beslenme uygulamasıdır.

Kimler Parenteral Beslenmeye İhtiyaç Duyar?

Paranteral beslenme gıda alımı, gıda sindirimi veya emilim bozuklukları gibi hastalıklar durumunda tercih edilebilir. Kısa bağırsak sendromu, GI sorunlar, bağırsak tıkanıklığı ya da akut pankreatit durumları bunlara örnektir.

Parenteral Beslenmenin Sağlık Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Özellikle, yatan hastalarda enteral yolla beslenme ihtiyacı karşılamıyorsa parenteral beslenmenin uygulanması zorunludur. Ameliyattan sonra ilk üç gün ya da bağırsağın bir hafta kadar dinlendirilmesi gereken durumlarda öne çıkar. Enteral tüp tolera edilemediği durumda, ağır pankreas iltihabı varsa ve bağırsak rezeksiyonu mevcutsa sağlık koşullarının korunması açısından gereklidir. Ayrıca, bebek ve çocuklarda büyüme ve gelişmenin engellenmemesi açısından kritik bir destek verir.

Parenteral Beslenme Nasıl Uygulanır?

Femoral, juguler, subklavian yoldan kateter yerleştirilebilir, Bu yöntem uzun süreli ve yoğun besin ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Diğer bir yandan, 2 hafta gibi kısa süreli bir beslenme ihtiyacı söz konusu ise enjektör ile damar yolu açılır.

Parenteral Beslenme Yöntemleri Nelerdir?

Parenteral beslenme çeşitleri; total parenteral beslenme ve parsiyel parenteral beslenme olarak ikiye ayrılır. Total parenteral beslenme nedir denilince hasta için gerekli tüm besinlerin damardan iğne yoluyla verilmesini ifade eder. Parsiyer tipinde ise bazı sindirim sisteminin tüketebileceği besinler ağız yoluyla alınabilir. Bununla birlikte, uzun ya da kısa süreli kullanıma göre yöntemler arasında periferik damar yoluyla beslenme ve santral venöz kateter ile beslenme yer alır.

Parenteral Beslenmede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Parenteral beslenmede gelişebilecek komplikasyonlar aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Kateterin kırılma ya da tıkanma durumu
• Enfeksiyon kapma durumu
• Beslenme bozukluğu ya da yoğun beslenme sorunu
• Karaciğer yağlanması
• Kateter etrafında kan pıhtılaşma durumu

Bu süreçleri minize etmek adına kişisel hijyene dikkat edilmesi gerekir. El yıkama, kateterin bulunduğu yere su değdirmeden önce eldiven kullanma, kateteri temizlemek için su ile yıkama gibi faaliyetler gerçekleştirilebilir. Ayrıca, kateteri engellemek için pıhtılaşma önleyici maddeler uzmanlar tarafından uygulanabilir.

Enteral ve Parenteral Beslenme Arasındaki Farklar

Enteral ve parenteral beslenme farkı bazı temel unsurlara dayanır. Bu farklılıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Parenteral yöntem damar yolu ile enteral yöntem tüp yöntemi ile beslenmenin sağlanmasını amaçlar.
• Kişilerin sindirim organlarından biri çalışıyorsa öncelikle enteral beslenme tercih edilir. Bunun temel nedeni de damar yolundan enjeksiyonun endikasyonlarının daha fazla olma durumuna dayanır.
• Damar erişimi kötü olan hastalarda enteral beslenme daha sağlıklı bir yöntem olarak vurgulanabilir.

Enteral ve Parenteral Beslenme Hakkında Sık Sorulan Sorular

Enteral ve parenteral beslenme arasındaki fark nedir?

Parenteral beslenme, damar yoluyla yapılan beslenme iken, enteral beslenme ise bir tüp yoluyla midenize veya ince bağırsağa iletilerek gerçekleştirilen beslenme türüdür.

Uygulamalar ne kadar süreyle yapılmalıdır?

Hastanın durumuna göre 3 gün ya da 1 aydan fazla süre uygulanabilir.

Enteral beslenmeye kaç ml ile başlanır?

Enteral ve parenteral beslenme nedir sorusunun en önemli nüansı verilen besin miktarıdır. Hastanın beslenme ihtiyacına göre verilecek ml düzeyi değişkenlik gösterir.

PEG, enteral mi yoksa parenteral beslenme midir?

Enteral beslenme çeşidi arasında yer alır.

Enteral beslenme pompası nedir?

Enteral beslenme pompa seti, beslenme tüpünün uç kısmına takılan ve beslenme özütünün belirli bir zamanda vücuda verilmesini sağlayan bir mekanizmadır. İlave olarak, beslenme pompası, hastanın alması gereken miktarda beslenmeyi rutin bir şekilde verilmesini sağlar. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.