EVALI, elektronik sigara kullanımına bağlı olarak akut akciğer hasarı, akciğerlerde iltihaplanma ve yaralanmaya neden olan inflamatuar bir hastalıktır. EVALI hastalığı, ilk olarak akut solunum sorunu şikayetiyle hastaneye başvuran 17 yaşındaki ABD’li bir öğrencide tespit edildi. Elektronik sigara hastalığının belirtileri arasında nefes problemleri yer alır. Bu belirtiler göğüs ağrısı, öksürük, nefes darlığı, taşikardidir. Ayrıca elektronik sigara hastalığı karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma da ortaya çıkarabilir.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Nedir?
EVALI( (E-cigarette, or Vaping, Product Use-Associated Lung Injury), akut akciğer hasarı, akciğer iltihaplanması ve akciğerlerde yaralanmaya neden olan elektronik sigara hastalığıdır.
İlk olarak 17 yaşındaki ABD’li bir öğrencide tespit EVALI hastalığı, öğrencinin hastaneye akut solunum yolu şikayetiyle başvurması sonucu belirlendi. Elektronik sigara ve buharlaştırıcı ürünlerin kullanımı sonucu meydana gelen EVALI hastalığı, yeni bir hastalık olarak kabul edilse de kavram olarak ilk kez 2019’da tıp literatürüne geçmişti.
Akut akciğer problemi olduğu için EVALI hastalığının belirtileri de akciğer ve nefes problemlerini içerir. Elektronik sigara belirtileri arasında en belirgin olarak ortaya çıkan semptomlar göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük ve kalp çarpıntısı olarak bilinen taşikardidir.
Akut olarak kısa süre içinde gelişip bitebilen EVALI hastalığı, kronik bir şekilde uzun vadede de görülebilir. Uzun vadede görülen şiddetli elektronik sigara hastalığı vakaları tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Neden Olur?
Diğer adıyla EVALI olan elektronik sigara hastalığı, elektronik sigara kullanımına bağlı olarak akciğerlerde meydana gelir. Elektronik sigaranın dışında buharlaştırıcı ürünlerin de neden olduğu EVALI hastalığı akciğerlerde iltihaplanma, yaralanma ve hasar bırakır.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Belirtileri Nelerdir?
Elektronik sigara hastalığı (EVALI) akciğer kaynaklı nefes şikayetleriyle kendini gösterir. En yaygın EVALI belirtileri arasında nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, kalp çarpıntısı, yorgunluk, mide bulantısı ve kusma yer alır. Ayrıca elektronik sigara hastalığında vücut ısısısın yükselmesiyle ateş semptomu da görülebilir.
Elektronik sigara hastalığı belirtileri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Nasıl Ortaya Çıktı?
EVALI( (E-cigarette, or Vaping, Product Use-Associated Lung Injury) olarak ifade edilen elektronik sigara hastalığı kavramsal olarak ilk kez 2019’da ABD’de ortaya atıldı. Böyle bir hastalığı varolabileceğine dair yorumlar, hastaneye başvuran kişilerin solunum yolunda meydana gelen şikayetlere sahip olmasından kaynaklanmıştı.
Ancak yakın zamanda 17 yaşındaki ABD’li bir öğrenci, akut solunum yetmezliği şikayetiyle hastaneye başvurdu ve kendisinde elektronik sigara kullanımı kaynaklı EVALI hastalığına yakalandığı belirlendi.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Nasıl Teşhis Edilir?
EVALI hastalığının tanısı için öncelikle kişiye akciğer grafisi çekilir. Çekilen akciğer grafisinde akciğerin iki tarafında da zatürre saptanıysa kişiye EVALI tanısı konur. Akciğer grafisi dışında kan oksijen seviyesi testi ve solunum fonksiyon testleri de istenebilir.
Elektronik sigara hastalığına yakalanmak için kişinin son 90 gün içinde düzenli olarak elektronik sigara tüketmesi yeterlidir. Bu tüketimin ardından nefes darlığı, öksürük ve göğüs ağrısı gibi yaygın belirtiler görülüyorsa EVALI hastalığının incelemesi ve tanısı yapılabilir.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Tedavisi Nasıl Yapılır?
EVALI hastalığı tipik olarak akciğerlerde hasara neden olduğu için öncelikli tedavi yöntemi akciğerlere yönelik olmalıdır. Bu doğrultuda kişiye antibiyotik tedavisi ve antiviral ilaçlar uygulanabilir. Bunun dışında inflamasyonu azaltmak için kortikosteroid ilaçlar da reçete edilebilir.
Eğer kişideki EVALI belirtileri şiddetliyse hastaneye yatış da gerekebilir. Hastaneye yatışın ardından oksijen desteği, solunum destek cihazları ve doktorun uygun göreceği tıbbi müdahaleler yapılır.
Bunların yanı sıra alternatif tedavi yöntemlerinden biri olan hiperbarik oksijen tedavisi de elektronik sigara hastalığı tedavisinde tercih edilebilir.
Elektronik Sigara Hastalığı (EVALI) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Elektronik sigara hastalığı ne demek?
Elektronik sigara hastalığı EVALI olarak tanımlanır ve akciğerlerde iltihaplanmaya neden olan inflamatuar bir hastalıktır.
Elektronik sigara nefes darlığı yapar mı?
Elektronik sigara hastalığının yaygın belirtileri arasında nefes darlığı da yer alır.
Elektronik sigara mı daha zararlı sigara mı?
Elektronik sigara ve normal sigaradan hangisinin daha zararlı olduğu konusunda net bir bilimsel açıklama bulunmasa da elektronik sigaranın içinde kimyasalların en az sigarada olduğu kadar zararlı olduğu belirlenmiştir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Şubat 2024
Yayınlanma Tarihi: 10 Şubat 2024
