E vitamini faydaları nelerdir?

E vitamini nedir?

E Vitamini, çeşitli formlara sahip, yağda çözünen bir vitamindir. E vitamini içinde alfa, beta, gama ve delta tokoferolleri bulunur. Bunların içinden özellikle E vitamini önemli bir antioksidandır.

E vitamini özellikle buğday, mısır, darı, pirinç gibi tahıllarda çok bulunur. E vitamini bunlarla birlikte ayçiçek yağı, mısırözü yağı, pamukyağı gibi yağlarda, ceviz, badem ve yerfıstığı gibi kuru yemişlerde ve yeşil sebzelerde de bulunur. E vitamini aynı zamanda pişirmeye ve sıcağa dayanıklıdır, böylece pişirilme esnasında tahrip olmazlar. Fakat yağda kızartma ve tahılların öğütülmesi esnasında E vitaminleri de tahrip olur ve çoğu bozulur. Bu yüzden E vitamini içeren ürünleri yağda kızartmadan pişirmek ve özellikle beyazlatılmadan geçmemiş tahıl ürünlerini (kepekli ürünler gibi) tüketmek daha sağlıklıdır.

E vitamini faydaları nelerdir? E vitamini neye iyi gelir?

E vitamini çok güçlü bir antioksidandır, serbest radikaller adı verilen gevşek elektronları temizler. Aynı zamanda bağışıklık fonksiyonunu güçlendirir, kalp arterlerinde pıhtı oluşumunu önler. E vitamini, yeterli miktarda alındığında enfeksiyon hastalıklarına karşı vücudun korunmasına yardımcı olur. Göz sağlığı açısından da yeterli E vitamini alımına dikkat edilmelidir.

E vitamini ayrıca ciltten su kaybını önlemeye ve cildin doğal nemini korumaya katkı sağlar. Yani E vitamini hücrelerin etrafında bir bariyer oluşturan hücre zarlarını koruduğu için cildin nemli, sağlıklı ve nemli kalmasına yardımcı olur. E vitamini antioksidan özelliklerinden dolayı akne, sedef hastalığı, egzama ve güneşe maruz kalmanın yaşlanma etkileri gibi bir dizi farklı cilt durumuna da iyi gelir. Cildin kırmızı, kuru ve pul pul hale gelebileceği bir durum olan sedef hastalığı olanların cildine E vitamini yağı uygulamaları, sorunlu bölgelerdeki hasarı onarmaya yardımcı olabilir. E vitamini ayrıca egzama iltihabını azaltabilir ve kaşıntı ve kuruluğu hafifletebilir.

E vitamininin; C vitamini, beta karoten ve çinko ile kombinasyon halinde alınması yüksek risk altındaki kişilerde ileri yaşa bağlı makula dejenerasyonunun (AMD) gelişimine karşı bir miktar koruma sağlar. Bununla birlikte, bazı gözlemsel çalışmalar ve klinik deneyler, E vitamini takviyelerinin sigara içenlerde ilerlemiş prostat kanseri riskini azaltabileceğini ileri sürüyor.

E vitamini, yağ oksidasyona uğradığında oluşan reaktif oksijen türleri (ROS) üretimini durduran, yağda çözünen bir antioksidandır. Bu bağlamda bilim insanları serbest radikal üretimini sınırlayarak ve diğer mekanizmalar yoluyla, E vitamininin serbest radikallerle ilişkili kronik hastalıkları önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olup olmayacağını araştırıyor. Günlük E vitamini almanın nitrat toleransını önlemeye yardımcı olabileceğine dair bazı çalışmalar mevcuttur.  Ayrıca yapılan araştırmalar, E vitamini takviyesinin tırnakların soyulmasına, çatlamasına ve sararmasına neden olan sarı tırnak sendromunu önleyebileceğini göstermektedir.

E vitamini hangi besinlerde bulunur?

E vitamini çoğunlukla bitki bazlı yağlarda, kuruyemişlerde, tohumlarda, meyvelerde ve sebzelerde bulunur. E vitamini içeren besinlerden bazıları şunlardır:

• Buğday tohumu yağı
• Ayçiçeği, aspir ve soya fasulyesi yağı
• Ay çekirdeği
• Badem
• Fıstık, fıstık ezmesi
• Pancar yeşillikleri, kara lahana, ıspanak
• Kabak
• Kırmızı dolmalık biber
• Kuşkonmaz
• Mango
• Avokado

 

Bazı Seçilmiş Gıdalardaki E Vitamini (Alfa-Tokoferol) İçeriği
Gıda	Porsiyon başına miligram (mg)	Yüzde DV *
Buğday tohumu yağı, 1 yemek kaşığı	20.3	135
Ayçekirdeği, kuru kavrulmuş, 1 ons	7.4	49
Badem, kuru kavrulmuş, 1 ons	6.8	45
Ayçiçek yağı, 1 yemek kaşığı	5.6	37
Aspir yağı, 1 yemek kaşığı	4.6	31
Fındık, kuru kavrulmuş, 1 ons	4.3	29
Fıstık ezmesi, 2 yemek kaşığı	2.9	19
Yer fıstığı, kuru kavrulmuş, 1 ons	2.2	15
Mısır yağı, 1 yemek kaşığı	1.9	13
Ispanak, haşlanmış, ½ fincan	1.9	13
Brokoli, doğranmış, haşlanmış, ½ fincan	1.2	8
Soya yağı, 1 yemek kaşığı	1.1	7
Kivi, 1 orta boy	1.1	7
Mango, dilimlenmiş, ½ fincan	0.7	5
Domates, çiğ, 1 orta boy	0.7	5
Ispanak, çiğ, 1 su bardağı	0.6	4

1 ons = 28,3495231 gram’dır.   * DV = Günlük Değer.

Tablo Kaynak: National Instutites of Health

E vitamini eksikliği nelere yol açar?

E vitamini doğal besinlerde bol miktarda bulunduğundan eksikliği sık rastlanılan bir durum değildir. Günlük E vitamini ihtiyacı erkekler için 4mg, kadınlar için günde 3 mg’dir.  Bebeklerde, yağ emilim bozukluğu olan kişilerde E vitamini eksikliğine sahip olma olasılığı daha yüksektir. Anemi, iskelet miyopati, ataksi, periferik nöropati, retinopati, immün yanıtın bozulması ve sinir hasarı, E vitamini eksikliğinin olabileceğinin işaretleridir.

Öte yandan nadir görülen kalıtsal bir bozukluk olan ve diyetle alınan yağın zayıf emilmesine neden olan abetalipoproteinemili bazı kişilerin çok yüksek dozlarda tamamlayıcı E vitamini alması gerekir. (yaklaşık 100 mg / kg veya 5-10 g / gün) . Zira abetalipoproteinemiye sekonder E vitamini eksikliği, sinir uyarılarının zayıf iletimi, kas güçsüzlüğü ve körlüğe yol açan retina dejenerasyonu gibi sorunlara neden olur . Ataksi ve E vitamini eksikliği (AVED), karaciğerin alfa-tokoferol transfer proteininin kusurlu olduğu veya bulunmadığı, nadir görülen, kalıtsal bir hastalıktır. AVED'li kişiler o kadar şiddetli E vitamini eksikliğine sahiptirler ki, büyük dozlarda tamamlayıcı E vitamini almazlarsa bu kişilerde sinir hasarı gelişebilir, yürüme becerileri olumsuz olarak etkilenebilir.

Ciddi miktarda E vitamini eksikliği belirtileri özetle şöyle sıralanabilir:

• Kas güçsüzlüğü
• Kas kütlesi kaybı
• Anormal göz hareketleri
• Görüş problemleri
• Azalmış bağışıklık fonksiyonu
• Yürümede problemler- Ataksi (vücut hareketlerinin kontrolünün kaybedilmesi)
• Uzun süreli E vitamini eksikliği karaciğer ve böbrek sorunlarına da neden olabilir

E vitamini fazlalığı nelere yol açar? E vitamini takviyelerinin olası yan etkileri nelerdir?

Oral olarak E vitamini kullanımı uygun dozlarda alındığında genellikle herhangi olumsuz bir duruma neden olmaz, güvenli kabul edilir. Ancak nadir vakalarda E vitamininin ağızdan takviye olarak alınması bulantı, gazlanma ve ishal yapabildiği bildirilmiştir.

E vitamini kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Nitekim kan sulandırıcı ilaçlar kullanan kişilerin E vitamini takviyesinden kişilerde kaçınmaları gerekebilir. Yine ameliyattan iki hafta önce alınan E vitamini takviyesini aynı nedenden dolayı durdurmak gerekebilir.

Aşağıdaki ilaçlardan herhangi biriyle tedavi görenler, doktorla görüşmeden E vitamini takviyesi almamalıdır:

Antidepresan ilaçlar: E vitamini, antidepresan desipraminin (Norpramin) emilimini engeller. Desipramin, trisiklikler olarak bilinen bir ilaç sınıfına aittir. Diğer trisiklikler arasında imipramin (Tofranil) ve nortriptilin (Pamelor) bulunur.

Antipsikotik ilaçlar: E vitamini, vücudun klorpromazin (Thorazine) adı verilen antipsikotik ilacı emmesine müdahale edebilir. Klorpromazin, fenotiyazinler olarak bilinen bir ilaç sınıfına aittir.

Aspirin: E vitamini kanama riskini artırabileceğinden, aspirin alan kişiler E vitamini takviyesi almadan önce doktorlarıyla konuşmalıdır.

Beta blokerler: Bu tür ilaçlar, yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılır. E vitamini, vücudun bir tür beta bloker olan propranolol (Inderal) emilimini engeller.

E vitamini takviyelerinin hamilelik ve emzirme döneminde güvenli olduğu varsayılmaktadır. Kalp krizi, felç, kanama bozuklukları veya baş ve boyun kanseri öyküsü olan kişilerde E vitamini takviyelerinden de kaçınılmalıdır.

Not: Etkileşimlerden ve öngörülemeyen yan etkilerden kaçınmak için günlük E vitamini takviyesi doktorun bilgisi dahilinde alınmalıdır.

E vitamini Alzheimer hastalığına iyi gelir mi?

E vitamininin Alzheimer hastalığını önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olup olamayacağına dair kesin bir kanıt mevcut değildir. Bazı araştırmacılar, antioksidanların Alzheimer hastalığını önlemeye yardımcı olabileceğine inanıyor. Yapılan bir çalışmada, genellikle takviyelerde bulunan d-alfa-tokoferol değil, tüm E vitamini düzeylerine sahip kişilerin Alzheimer geliştirme olasılığının daha düşük olduğu saptandı. Ancak başka bir bilimsel çalışmada ise Alzheimer'ın erken semptomları olan ve E vitamini takviyesi alan kişilerin, plasebo alanlarla aynı oranda hastalığı geliştirmeye devam ettiği belirtildi.

E vitamini bağışıklık sistemi ilişkisi nasıldır?

Yapılan araştırmalarda E vitamininin T lenfositleri veya T hücreleri adı verilen bir tür bağışıklık hücresinin düzeylerini artırdığı saptanmıştır. T hücreleri, bağışıklık sisteminde rol oynayan beyaz kan hücreleridir. Düzenleyici ve sitotoksit olmak üzere iki tür T hücresi vardır. Düzenleyici T hücreleri, yabancı partiküllere karşı bağışıklık reaksiyonlarını yönetir ve enflamatuar bağırsak hastalığı ve tip 1 diyabet gibi otoimmün durumları önler. Bu arada sitotoksik hücreler, bakteri ve virüslerle enfekte olan hücrelere yapışarak hücreleri öldürür. Bu bağlamda E vitamini, T hücre zarlarının gücünü ve canlılığını korumaya, bu hücrelerin doğru şekilde çoğalmasına ve diğer bağışıklık süreçleriyle iletişim kurmasına yardımcı olur. T hücreleri yaşla birlikte azalır, bu nedenle bu vitaminin optimal alımını sürdürmek, iyi işleyen bir bağışıklık sisteminin sürdürülmesinde önemlidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.