Yükleniyor
Duygusal zeka, kişinin kendi ve çevresindekilerin duygularını algılama, anlama, ifade etme ve idare etme yeteneğidir. Empati, sosyal beceriler ve öz farkındalık gibi özellikleri içerir. Duygusal zeka kazanmak ya da duygusal zekaya sahip olmak kişinin motivasyonun artmasını sağlayarak hedeflerine odaklanabilme konusunda yardımcı olur. Başkalarının duygularını anlayabilme becerisi sayesinde kişinin hem iş yaşamında hem de sosyal hayatta iletişimini güçlendirir.
Duygusal zeka, bireyin duygularını anlamlandırmasına, özgüvenini güçlendirmesine ve karşıdaki insanlarla empati kurabilmesine yardımcı olur. Bu nedenle son zamanlarda öne çıkan bir kavramdır ve kişinin hayatında duygularını dengelemesini sağlar. Bununla birlikte duygusal zeka, EQ olarak adlandırılır ve anlık duygu durumunu belirten bir kriter olarak kullanılır. Üzüntü, sevinç, mutluluk gibi hallerde kişinin nasıl davranacağı hakkında da fikir verir. Bu sayede eğer karşısındaki kişi, bir yakınını kaybetmişse onu sarılarak teselli etme ya da benzeri davranışlar göstermesini hatırlatır. Bu şekilde kişiyi yönlendirmesi sosyal becerilerin de gelişmesinde destekleyici olur. Aynı zamanda duygusal zeka gelişimi kişiyi algı ve tutum konusunda da farklı bir yere taşır. Tüm bu bilgilerden sonra duygusal zeka özelliklerinin doğuştan kişide var olması hakkında kesin bilgi söz konusu değildir. Bazı araştırmacılar bu becerilerin doğuştan geldiğini söyler. Diğer bir taraftan duygusal zeka geliştirmede zamanın önemli olduğu ve öğrenilebilen bir tarafı olduğu ifade edilir.
Duygusal zeka örnekleri bu alanda bazı bileşenlerin bir araya gelmesi ile açıklanabilir. Bu anlamda EQ olarak ifade edilen zeka türünün bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Kişiler hislerinin sonuçlarını düzenleyebilme yeteneğine sahiptir. Oldukça önemli bir bileşen olarak kişinin hissettiklerini karşı tarafa doğru anlatmasını sağlar. Ayrıca duygularını yönetebilen kişinin kontrolcü tarafıyla oluşturduğu cevaplar akla uygundur.
Herhangi bir uyaran olmadığı durumda da kişinin kendini anlaması ve tanıması önemlidir. Tam anlamıyla yaşanılan hissi durumların ifadesinin kendinde ne yarattığının farklında olmasıdır.
Empati, karşı tarafın yaşadığı durumu anlama ve algılama basamağıdır. Böylece kişi, karşı tarafın da değerli olduğunu hissettirir. Bu alanda duygusal zeka örneği vermek gerekirse trafikte bir yakınını hastaneye yetiştiren kişi, telaşlı ya da öfkeli olabilir. Bu durumu anladıktan sonra kişinin öfkeli haline diğer kişinin sükûnetle karşılık vermesi en iyi örnektir.
İletişim dilini güçlendirme, ikna kabiliyetleri ya da liderlik yapma, bu bileşen grubunda yer alır.
Özellikle beden dili, yüz ifadeleri ya da hareketleri algılama biçimini içerir.
Duygularını doğru yönlendiren kişi, kendi ihtiyaçlarını ve amaçlarını rahatlıkla belirler, bu sayede motivasyonunu her zaman dinamik tutar.
Genel olarak bu unsurlara bakıldığında kişinin akıl yürütme becerisi, anlama ve algı düzeyi ya da duygularının koordinasyonu önemlidir. Bu yeterliliklere sahip kişiler, yaşadığı olaylara geniş bir çerçeveden bakabilir ve davranışlarını mantıklı bir şekilde yönlendirebilir.
Duygusal zeka ölçümlerinde uzmanların uyguladığı testler çok yönlü olarak değişebilir. Bu anlamda test yöntemleri iki farklı kategoriye ayrılabilir:
Kabiliyet testi: Kişilerin olaylara karşı verdiği tepki ve devamında yeteneklerin gözden geçirilmesini kapsar. Bu test kişilerin kabiliyetlerini göstermesini de içerir. Uzman kontrolünde sergilenen kabiliyetler, puantaja tabi tutulur. Genel olarak uzmanların başvurduğu test grupları aşağıdaki gibi listelenebilir:
EQ düzeyinin ölçülmesi için tercih edilen bir psikolojik testtir. Bu testte EQ bileşenleri detaylıca değerlendirir.
Eski yöntemlerden biri olan öz değerlendirme anketini içeren testtir. Bu test, kişinin kendisinden çok yakınları yapar. Bu sayede kişinin duygusal ya da sosyal yeterlilikleri değerlendirilmiş olur. Sonuçlardan elde edilecek verilere göre kişinin lider potansiyele sahip olup olmadığı çıkarılabilir.
Test Salovey ve Mayer'in ortaya koyduğu el modeli ile ilişkilidir ve bu modelin dört alanını ölçen kabiliyet testidir. Bu doğrultuda duyusal durumları anlama, koordine etme, algılama gibi direktifleri sağlama hali değerlendirilir.
Diğer bir ifadeyle öz bildirim testi olarak değerlendirilebilir, bu testte kişi bazı durumları faaliyete geçirir ve bu faaliyetlerin belirli bir puan değeri vardır. Kişinin kendini puanlaması testin uygulanmasını elverişli hale getirir. Bu bağlamda kişi, testte bazı sorulara çeşitli cevaplar vererek tamamlar. Testte sorular sorulduktan sonra cevaben katılıyorum, katılmıyorum, her ikisi de değil gibi kelimeler kullanabilir.
Duygusal zekanın önemi günlük hayatta ya da iş yaşamında kişinin öğrenme yetisiyle ilişkilidir. Buradan hareketle de son zamanlarda EQ öğrenme becerileri ilgi odağıdır. Hatta yurt dışında bazı okulların müfredat programına dahil olduğu görülür. Genel olarak müfredatta bu programların yer alması; öğrencilerin sağlıklı, mutlu olmasını ve akademik başarılarını destekler. Aynı zamanda zorluklarla mücadele gücünün artması adına yardımcı rol üstlenir. Tüm bu bilgilerden sonra aşağıdaki üç farklı durumun güçlenmesinde etkilidir:
EQ gelişiminde karşı tarafı önemseme, hissettiklerini anlama ve kendisini onun yerine koyma önceliklidir. Bu aşamayı sağlayan kişilerin EQ düzeyinde en üst sınıra ulaştığı ifade edilebilir.
EQ seviyesi yüksek kişiler öncelikle kendi duygularını anlayan ve doğru aktaran yapıdadır. Öz farkındalığa sahip bireyler, çeşitli faktörleri değerlendirerek hislerine doğru yön verilebilir.
Güçlü kimliğe sahip kişiler yaşanılan olumsuzlukların geçeceğinin farkındadır. Örnek verilecek olunursa iş ortamında anlaşmazlık yaşadığı kişiye cevap vermeden önce bir süre beklemek ve mantığa uygun cevaplar vermek, EQ düzeyinin yüksek olduğunu gösterir.
Duygusal zeka belirtileri kişinin düşünce yapısı ve hareketlerine yansır. Bu doğrultuda EQ aşağıdaki gibi bazı ana belirteçleri kapsar:
Evet, bu bakış açısını geliştiren kişiler çalışanları ile iletişimi maksimum seviyede kurabilir. Bu sayede ekip çalışması gerektiren işlerde verimliliği artırır; aynı zamanda çalışanların duygularını daha iyi analiz edebilir.
Her iki zeka türü, farklı bağlantılara dayanır. EQ düzeyinde duygusal bağların kurulması ve kişinin kendini tanımasını güçlendirir. IQ ise genel olarak kişinin zekasını ifade eder ve kişinin yaşına göre belirli bir düzeyde olması öngörülür.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 24 Ekim 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
