Yükleniyor
Diyabetik ketoasidoz, diyabet hastalarında ortaya çıkan ve özellikle diyabetik koma gibi ciddi ve hayatı tehdit edebilecek duruma neden olan bir komplikasyondur. Diyabetik ketoasidoz, kan şekeri seviyesinin aşırı yükselmesi ve keton oluşumu ile karakterizedir. Tanısı, kan ve idrar testleriyle konulur. Riskleri yüksek olan diyabetik ketoasidoz acil tedavi gerektiren bir durumdur.
Diyabetik ketoasidoz (DKA), özellikle Tip 1 diyabetli kişilerde görülen ve kanda bulunan ketonların aşırı yüklenmesinden kaynaklanan ölümcül bir diyabet komplikasyonudur.
Ciddi bir komplikasyon olduğu için acil tıbbi müdahale gerektiren diyabetik ketoasidoz aynı zamanda vücutta yeterli insülin olmadığında da gelişir.
İnsülin, hücrelerin glikozu enerji kaynağı olarak kullanmasını sağlarken, yetersiz insülin durumunda hücreler glikozu kullanamaz. Bunun sonucunda, vücut enerji üretmek için yağları parçalamaya başlar. Yağların yakılmasıyla birlikte keton adı verilen asidik maddeler üretimi artar.
Keton yüksekliği, kanın pH seviyesini düşürerek asidoza yol açar. Bu süreçte hem kan şekeri seviyesi yükselir hem de kanın asidik hale gelmesi sağlık açısından ciddi riskler oluşturur.
Ketoasidoz diyabetik, genellikle Tip 1 diyabetlilerde görülse de nadir de olsa Tip 2 diyabetli bireylerde de gelişebilir. Hastalığın ciddiyeti, vücuttaki insülin eksikliğinin derecesine ve ketoasidozun ne kadar ilerlediğine bağlıdır. Hastalık tedavi edilmediğinde, bu durum şeker koması ve hatta ölüm ile sonuçlanabilir.
Erken teşhis ve müdahale, hayatı tehdit eden diyabetik ketoasidoz durumunun önlenmesinde hayati bir rol oynar. Bu nedenle, düzenli kontroller yaptırmak, belirtileri tanımak ve gerektiğinde hızlı bir şekilde müdahale etmek son derece önemlidir. Tedavi için diyabetin yönetimi ve komplikasyonlarının önlenmesi konusunda uzman olan endokrinoloji doktorlarından en kısa sürede yardım alınmalıdır.
Keton, vücutta yağların metabolize edilmesi sonucu oluşan bir kimyasal yan üründür. Normal koşullarda, vücut enerji ihtiyacını esasen karbonhidratlardan yani glukozdan karşılar. Ancak insülin seviyeleri yetersiz olduğunda hücreler glikozu enerji kaynağı olarak kullanamaz. Bu durumda vücut enerji ihtiyacını sağlamak için keton adı verilen madde üretir. Bu şekilde ihtiyaç olunan enerji için yağlar kullanılabilir. Ketonlar, normal koşullarda idrarda ve kanda çok düşük seviyelerde bulunur. Ancak diyabetik ketoasidoz gibi durumlarda bu seviyeler hızla yükselir. Yükselen ketonlar, vücuttaki asit-baz dengesini bozar ve asidoza neden olur.
Ketonlar idrar tahlilinde tespit edilebilir. İdrarda keton pozitifliği, vücudun enerji için yağları kullanmaya başladığını ve bu durumun ciddileşebileceğini gösterir. Özellikle diyabetli bireylerde idrarda keton yüksekliği tespit edilmesi, diyabetik ketoasidoz gibi ciddi komplikasyonların habercisi olabilir.
Diyabetik ketoasidoz, vücudun kan şekerini enerji olarak kullanılmak üzere hücrelerinize girmesine izin verecek kadar insüline sahip olmadığında meydana gelir. İnsülin yerine karaciğer yakıt için yağları parçalar ve bu işlem keton adı verilen asitler üretir.
Vücutta insülinin yeterli olmaması durumunda glikoz enerji kaynağı olarak kullanılmaz. Bunun sonucunda hücreler enerji üretmek için yağları yakar ve keton adı verilen asidik maddeler birikir.
Bu durum, aşağıdaki çeşitli nedenlerle tetiklenebilir:
Aşırı susama, ağız kuruluğu, sık idrara çıkma ve bitkin düşüren bir yorgunluk hissi diyabetik ketoasidozun yaygın ve ilk belirtileri arasında yer alır.
Diyabetik ketoasidoz belirtileri, rahatsızlığın yapısı nedeniyle hızlı şekilde ortaya çıkar. Aynı hızla kişinin durumu daha da kötüleşebilir. Bu belirtilerin hemen fark edilmesi teşhis ve tedavi sürecinde oldukça önemlidir.
Diyabetik ketoasidozun ya da keton yüksekliği belirtileri için şu şekilde bir liste yapılabilir:
Bu belirtilerin birini ya da birkaçını kendiniz de ya da yakınınızda fark ederseniz zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. Erken tanı ve müdahale her hastalıkta olduğu gibi diyabetik ketoasidoz rahatsızlığında da hayat kurtarır.
Diyabetik ketoasidozun tanısı hem klinik bulgulara hem de laboratuvar testlerine dayanır. Diyabetik ketoasidozun teşhisinde kullanılan başlıca testler ve kriterler şunlardır:
Diyabetik ketoasidoz tedavisi, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Tedavi sırasında hedef; kan şekerini düşürmek, vücuttaki asit-baz dengesini düzeltmek ve sıvı-elektrolit dengesini sağlamaktır. Diyabetik ketoasidoz tedavi sürecinde izlenen temel adımlar şunlardır:
Diyabetik ketoasidozun ortaya çıkmaması için kişinin diyabet hastalığını kontrol altında tutması gerekir. Bunun için kan şekeri seviyelerinin normal değerlerde olması önemlidir. Bunun bir parçası olarak kişi sağlıklı beslenmeli, düzenli egzersiz yapmalı, kan şekerini düzenli olarak ölçmeli, herhangi bir belirti ortaya çıktığında keton seviyelerini de ölçtürmeli ve tıbbi müdahalenin alınması konusunda gecikmemelidir.
İdrarda keton pozitifliği, vücutta ketonların biriktiğini ve yağların enerji kaynağı olarak kullanıldığını gösterir. Bu durum, diyabetli bireylerde ketoasidozun habercisi olabilir. Özellikle kan şekeri yüksek olan kişilerde idrar tahlilinde keton pozitifliği saptanması, acilen tıbbi yardım alınması gerektiğini gösterir.
Çocuklarda idrarda keton pozitif saptandığında, derhal bir doktora başvurulmalıdır. Tedavi sırasında çocuğa sıvı desteği sağlanmalı, kan şekeri kontrol altında tutulmalıdır. Ayrıca, gerekli durumlarda insülin tedavisi de uygulanmalıdır. Çocuklarda ketoasidozun erken fark edilmesi, ciddi komplikasyonları önleyebilir.
Su içmek, insülin direncini artırmadığı gibi yeterli su tüketimi vücut fonksiyonlarının düzgün çalışmasını destekler. Su, kan şekerini düzenlemeye yardımcı olabilir ve toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar. Bununla birlikte, aşırı su tüketimi de vücudun elektrolit dengesini bozabilir. Bu yüzden su tüketimi dengeli olmalıdır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 24 Eylül 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
