Yükleniyor
Diürez vücuda giren ve çıkan su oranı arasındaki dengesizlik olarak bilinir. Vücut ihtiyacından fazla su almasına rağmen atması gereken suyu vücuttan atamaz. Bu da ödeme ve bazı organlarda sıvı birikmesine sebep olur. Diürezde görülen yaygın belirtiler susuzluk hissetme, gece idrara çıkma, mineral dengesizliğinden kaynaklı yorgunluk, halsizlik, cilt kuruluğu, dudak çatlaması ve kafa karışıklığıdır.
Diürez, böbrek tarafından üretilen ve vücuttan atılan idrar miktarında artış olması durumudur. Sağlıklı insanlarda vücuda giren ve vücuttan çıkan su arasında denge söz konusudur. Bununla birlikte fazla su tüketenlerde hafif bir diürez durumu olsa da sağlık problemi olan hastalarda su atılmayarak vücutta birikir ya da alınan su hızla böbrek aracılığıyla vücuttan atılır.
Vücutta biriken su dışarı atılmayarak ödeme sebep olurken vücuttan gereğinden fazla sıvı atılması da diürez olarak ifade edilir. Her iki durum da tıbbi destek gerektirirken diürez durumunda vücut kendi içinde sıvı dengesini korumaya çalışırken böbreklerde artan idrar üretimi gibi fizyolojik bir süreç meydana gelir. Vücut sıvısının süzülmesi ise beraberinde sık idrara çıkma ihtiyacını getirir. Sıvı alımları değişmese de idrara çıkma sıklığı artar.
Her insanda idrara çıkma sıklığı farklı olsa bile ortalama idrara çıkma periyodu günde 4 ile 6 kezdir. Günlük idrar üretimi ise 1L ile 2L arasındadır. Eğer çok fazla su içmemenize rağmen günde 6’nın üzerinde idrara çıkma ihtiyacı duyarsanız bu durum diüreze işaret edebilir.
Diürezde görülen yaygın belirtiler susuzluk hissetme, gece idrara çıkma, mineral dengesizliğinden kaynaklı yorgunluk, halsizlik, cilt kuruluğu, dudak çatlaması ve kafa karışıklığıdır. Diürezin sebebi yaşam tarzınızdan kaynaklanabileceği gibi hastalık ya da idrar artırıcı ilaç kullanımından da kaynaklanıyor olabilir.
En bilinen diürez çeşitleri ozmotik, force, rebound ve immersion diürezdir. Bunlar ise şöyle açıklanabilir:
Ozmotik diürez sırasında vücutta patolojik bir durum söz konusudur. Böbrekler bu patolojik durumdan kurtulmak için ekstra sıvı üretir. Aşağıdaki durumlarda ozmotik diürezin varlığından söz edilebilir.
Ozmotik diürezin en önemli sebeplerinden biri diyabet hastalığıdır. Diyabet hastalığı olanlarda kanda aşırı glukoz (şeker) bulunur. Glikoz böbreklere ulaştığında böbrekte birikerek suyun geri emiliminin önüne geçer. Bu durumda da böbrekler ekstra su üreterek şekeri vücuttan atmak isteyeceğinden susuzluk artar ve daha fazla su içme ihtiyacı duyarsınız.
Eğer tiroid bezleriniz normalden daha aktifse vücudunuzda çok fazla kalsiyum dolaşıyor demektir. Böbrekler vücuttaki kalsiyum seviyesini dengelemek için de vücuttan su atılımını artırabilir.
Bazı doğal otların idrar sökücü özelliği vardır. Özellikle diyetlerde önerilen maydanoz, karahindiba gibi otlar bu gruba girer. Bunun yanı sıra yeşil ve siyah çay, kafeinli içecekler ve aşırı tuzlu yiyecekler de idrar çıkışını artırarak vücuttan normalden fazla su atılımına sebep olabilir.
Diabetes insidipus hastalığı varsa vücudun su depolamasına yardımcı olan ve idrar söktürücü görevi olan vazopressin hormonu baskılanır. Böbrekler çok fazla sıvı geçirdiğinden vücut yeterli suyu depolayamaz.
Forze diürez daha çok doktorunuzun verdiği idrar söktürücü ilaçlardan kaynaklıdır. Bazı ilaçlar vücuttaki fazla suyun atılması amacıyla kullanılır. Bu durumda da vücut diürez evresi durumuna geçebilir. Diürez evresinde böbreklerdeki baskı azalarak kalbin pompalaması gereken kan miktarı azalır.
Diüretik olarak da adlandırılan ve kalp yetmezliği, kronik böbrek hastalığı ve yüksek tansiyon hastalarının kullandığı bazı ilaçlar vücudun fazla sıvıyı atmasına sebep olur. Diüretik olarak da anılan ilaçlar böbreklere normalden fazla su ve sodyum süzmeleri için sinyal gönderir. Vücutta biriken sıvı atıldığından şişlik azalır ve kan vücutta serbestçe hareket eder.
İdrar yapmayı zorlaştıran tümör, böbrek taşı ya da mesane tıkanıklığı gibi sebeplerin giderilmesi de idrar artışına sebep olabilir. Operasyondan 3 ya da 24 saat sonra idrar atılımı normale döner.
Forse diürez alkali diürez ve asit diürez olmak üzere iki şekilde yapılır.
Bu işlem için infüzyon sıvısına sodyum bikarbonat eklenir. Böylece kan ve idrar alkali hale gelir. Bu sırada potasyum kaybı olacağından potasyum tedavisi önemlidir. Forse alkali düirez uygulaması asidik ilaçların vücuttan atılmasını hızlandırmak için kullanılır.
Bu işlem sırasında genellikle askorbit asit kullanılır. Bazı durumlularda toksik bir bileşik olmasına rağmen amonyum klorür de kullanılır. Çok nadir yapılmakla birlikte kokain, amfetamin, kinin, atropin ve striknin zehirlenmeleri durumunda bu ilaçların etkisini ortadan kaldırmak için kullanılır.
Bazı akut böbrek hastalıkları iyileşirken idrar akışı artar. Akut böbrek hasarında böbrek yolları tıkanır ve böbrekte sıvı süzülümü azalır. Rebound diürez sonrasında idrar akışı hızla düzelerek günlük idrara çıkma seviyesi çoğu hastada 800 ML ile 2L arasında olur.
Düşük sıcaklık ve basınçtan kaynaklanır. Vücudun suya daldırılması, birkaç saat boyunca bir havuzda boyuna kadar suya batacak şekilde kalmak su, tuz ve üre atılımına sebep olur. Düşük sıcaklıkta vücut sıvı kaybetmeye başlar. Böylece ADH- vazopressin( antidiüretik hormon)hormon salınımı azalır ve idrar üretiminde artış olur. Soğuk havaya maruz kalınması durumunda oluşan hipotermi sırasında ortaya çıkar. Soğuk havada vücuttaki damarlar daralmaya başlar. Bu durumda kan basıncı yükselir. Böbreklerin kan basıncı yükselmesine yanıtı ise kan basıncını düşürmek için vücuttan sıvı atmak olacaktır. Bu da fazla idrara çıkmaya sebep olur.
Naturiürez, sodyumun idrar yoluyla atılmasıdır. Arter basıncının yükselmesi sadece idrarın fazla atılmasına sebep olmaz aynı zamanda sodyumun da vücuttan atılmasına sebep olur. Sodyumun idrar yoluyla atılması sodyum replasmanı gerektiren bir durumdur.
Diürez ölçümü hastane ortamına yapılabilen bir ölçümdür. Biyoimoedans ve kan hacmini izleme gibi hacim değerlendirme tekniklerinin yanı sıra idrar sıvısının miktarının ve akış hızının ölçümü yapılır. Bunun için farklı düzenekler kullanılır. Eğer diürez ilaç kaynaklı ise ilaçların diüretik aktivitesini değerlendirmek için karbonik anhidraz inhibisyonu, yüksek performanslı sıvı kromatografisi (HPLC) gibi tarama yöntemleri kullanılır.
Diürez tedavisini, diüreze neden olan faktör belirler. Eğer diürez diyabet kaynaklı meydana geliyorsa kan şekerini kontrol etmeye yönelik ilaç ve beslenme programı uygulanır. Diürez hastaları için genellikle diüretik ilaçlar tercih edilir.
Bunların yanı sıra bu süreçte kişi alkol ve kafeini bırakmalı veya azaltmalı, susuzluk varsa daha çok su içmelidir.
Diürez artması şeker hastalığına bağlı olabileceği gibi, soğuğa maruz kalma ve kullanılan idrar söktürücü ilaçlar sonucunda da ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra vazopressin hormonunun aktivasyonunu baskılayan diabetes insipidus hastalığı sonucu da diürez artar. Diürezin diğer bir nedeni de akut böbrek hastalıkları sonucunda uygulanan tedavidir. Tedavi vücuttan sıvı atılımını bir süreliğine hızlandırır.
Böbrek üzerinde etkili hormon olan vazopressin su ve elektrolit emilimini arttırarak fazla idrara çıkmadan kaynaklı su kaybının önüne geçer. ADH olarak da bilinen hormon vücutta su dengesini korur. Bununla birlikte dehidrasyon, yaralanma, böbrek kanalında ya da idrar yolunda tıkanıklık ve bazı ilaçlar diürezin azalmasına sebep olur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 17 Temmuz 2024
Yayınlanma Tarihi: 11 Temmuz 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
