Cross Match (Çapraz Karşılaştırma) Testi Nedir?

Cross Match (Çapraz Karşılaştırma) Testi Nedir?

Cross match testi (çapraz karşılaştırma testi), kan nakli gerçekleşmeden önce uygulanan, kan bağışlayan yani donörden alıcıya geçen kan uyumunun test edilmesi amacıyla yapılan bir test türüdür. Bu noktada kan gruplarının uyumlu olması yeterli olmayabilir. Bu test aynı zamanda nadir de olsa görülen antijen-antikor reaksiyonlarını önlemek ve güvenli bir transfüzyon sağlamak için kullanılır. Uzman hekim, sonuca göre farklı testler de isteyebilir. Bu test, bağışçının kanının alıcının bağışıklık sistemi tarafından reddedilmesini engeller. İlk aşama, kan grubunu belirlerken ikinci test ise kırmızı kan hücrelerinin antikorunun varlığını saptar.  

Cross Match Testi Neden Yapılır?

Kan transfüzyonuna ihtiyaç duyan kişilere yapılan bir testtir. Akut kanama geçiren ya da nakil olması gereken hastalara uygulanan tıbbî prosedürlerden biridir. Cross match testi yaptırılan durumlar arasında;

• Orak hücre gibi şiddetli anemiye neden olan hastalıklar,
• Kemoterapi veya talasemi süreçlerinin kanser üzerindeki etkileri,
• Kan nakli öncesi,
• Hemofili gibi kanama bozuklukları,
• Hamilelik döneminde kan grubu öğrenme,
• Doku, kemik ve organ nakli,
• Donör bulma aşaması,
• Sezaryen doğum,
• Biyopsi
• Böbrek nakli,
• Kalp ya da beyin ameliyatı gibi birbirinden farklı hastalık ve operasyon türü yer alabilir.     

Cross Match Testi Ne Zaman Yapılır?

Kan transfüzyonu öncesi yapılan cross match testi, alıcı ile verici arasındaki kan için uyumluluk göstergesidir. Bu uygulama, kan grupları hakkında bilgi almanızı sağlar. Genellikle organ ya da kan nakli süreçleri öncesinde hastanın bağışçı ile uyumluluğunu ölçer. Alıcının bağış yapan kişiye olan tepkisini belirlemede rol oynar. Nakli reddetme riskini minimum seviyeye indirir. Uyumlu bir test sonucu, alıcının bağışçı kanına karşı reaksiyon geliştirmesini engeller. 

Doku tiplendirme, alıcı ile verici arasındaki doku uyumsuzluğunu belirler. Doku ya da organ nakli sürecinde alıcı ile verici arasındaki uyumsuzluk, reddetme riskini azaltabilir. Risk değerlendirmesi yapılmasını sağlayarak tedavi planının şekillenmesinde büyük bir rol oynar. Test sonuçlarının uyumsuz çıkması, uzman doktorların koruyucu önlem almasına destek olur.     

Cross Match Testi Nasıl Yapılır?

Cross match uygulaması, alıcı ile verici kanı karıştırılarak başlar. Alıcının vücudunda bulunan olası antikorlar tespit edilir. Test çeşitleri şöyledir:

• ABO kan grupları arasındaki uyumsuzluğu test eden hızlı bir tür olan Anında Dönüşlü
• Alıcı ile donörün kırmızı kan hücrelerinin inkübe edilmesiyle gerçekleştirilen Anti-Human Globulin
• Bağışçı ile vericinin kan örnekleri üzerinde yapılan bilgisayar destekli analiz sistemi olan Elektronik
• Alıcının donör hücrelerin üzerinde antikor oluşturup oluşturmadığını belirleyen Majör
• Donör antikorlarını tespit eden seruma karşı yapılan Minör Cross Match

Cross Match Testi Sonuçları Nasıl Okunur?

Cross işlem, nakil ve ameliyatlar öncesinde kan uyumunu belirlemek için yapılır. Alıcı ile verici arasındaki uyum ya da uyumsuzluğu tespit eder. Sonuçlar pozitif ve negatif olarak adlandırılır. Bu test sonucunda doktorlar antikor arar. Negatif sonuç, alıcının kan bağışını kabul etmede sorun yaşamayacağını gösterir. Kanda antikor çıkması, pozitif sonuca işaret eder. Bazı antikorlar, kanın donör ile uyumsuz olduğunu kanıtlar. Bu durumda doktor, farklı laboratuvar testleri isteyebilir. Antikorlar bir laboratuvarda izole edilebilir. 

Cross match test sonuçları, hastanın genel sağlık durumu ile yaş, cinsiyet ve yaşam şekli gibi birçok faktöre göre değişiklik gösterebilir. Sonuçlar, nakil ve ameliyat öncesi kan uyumunu gösterdiği gibi kan grubu hakkında da bilgi verir. Uzman hekim, kan grubunuzun A, B, AB ya da 0 ile Rh negatif ya da pozitif olup olmadığını da belirtir. Nakil öncesi reaksiyon ihtimalini gösteren bir uygulamadır. Test sonuçları doktorların öngördüğü tanı ve testler üzerinde aktif bir öneme sahiptir.    

Cross Match Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Test sonuçları ne zaman çıkar?

Test sonuçları hastane ve laboratuvarın yoğunluğu ile hastanın sağlık durumuna göre değişse de yaklaşık olarak 1-2 saat içerisinde çıkar. Doktor, çıkan sonuçlara göre ek testlere ihtiyaç duyabilir ve bu durumda süre uzayabilir. Ardından doktor, hastanın durumuna uygun bir tedavi planı oluşturup hızlı bir biçimde adım atabilir.   

Cross match testinin riski var mıdır?

Bu kan testi iğne ile yapılır. İğnenin battığı alanda geçici bir süreyle kızarıklık ve morarma olabilir. İğne battığı anda acı, yanma ve ağrı hissedebilirsiniz. Sersemlik hissi yaratabilir. Hafif bir kanamaya neden olabilir. Genellikle kalıcı ve uzun süreli riskler oluşturmaz. Ayrıca, test sonucunun düşük oranla yanlış çıkma olasılığı mevcuttur. Böyle bir durumda uzman hekimler, kişiden farklı testler isteyebilir.   

Testte dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Bu testi yaparken laboratuvar personelinin dikkatli olması gerekir. Örneğin konulduğu tüpün hafif bir şekilde çalkalanarak içerisinde bulunan maddelerin zarar görmesi engellenir. Şüpheli bir durum karşısında mikroskop altında inceleme yapılır. En zayıf hücre süspansiyonu kullanılarak aglütinasyonun kolaylıkla görülmesi sağlanır. Eritrositler yıkanıp plazma uzaklaştırılarak hatalı değerlendirme olasılığı azaltılabilir.

CBC tahlili hangi parametreleri ölçer?

CBC tahlili, alyuvar ve trombosit ile birlikte lökositlerin miktarı ve yapısını ölçer. Hemoglobin ile hematokrit gibi parametreleri de içeren bir test türüdür. Bu testin ölçtüğü parametreler içerisinde; kırmızı ile beyaz kan hücreleri, kan pulcukları yer alır. Lösemi, kanama bozukluğu, enfeksiyon, romatizma ve anemi gibi birbirinden farklı hastalıkların teşhisinde kullanılır. Bu test, hastalıkların takibi ile tedaviye yanıt verip vermediğinde de yapılabilir. Doktor, kapsamlı bir değerlendirme yaparak doğru bir teşhis koyabilir. Sonuçlarda herhangi bir anormallik tespit edilirse ek testler istenebilir. Bu test, bağışıklık sisteminde eksik olan vitamin ve mineraller ile bazı ilaçların yan etkilerini ve kan üretimi sorunlarını saptar.  

Cross match negatif sonucu ile nakil süreci ilişkisi nasıldır?

Hasta ve donör arasında yapılan cross match test sonucunun negatif olması gerekir. Antikorların varlığı ile tipini ortaya çıkarır. CDC ve FCXM olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilir. CDC ile tespit edilemeyen düşük antikorlar, daha hassas bir teknik olan FCXM ile saptanır. Negatif çıkan test soncundan sonra nakil süreci başlatılabilir. Bazı durumlarda uzman doktorlar, ek testler isteyerek sürecin daha geç başlamasını sağlasa da verimli sonuçlar alınabilir. Kan, organ ve doku fark etmeksizin nakil arayan hastalar ile verici arasında gerçekleştirilen bu test, işlemlerin başlatılması için ilk adımlardan biri sayılabilir. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.