Çocuklarda Astım

Çocuklarda astım sıklığı nedir?

• Çocukluk çağında en SIK rastlanan kronik hastalık, Astım sıklığı ülkemizde  % 6-10 civarındadır.
• Çocukluk çağında okul kaybı ve hastane yatışlarının önemli bir sebebidir.

Çocuklarda astım tanısı nasıl konur?

 

• Astımlı hastalar genellikle aralıklı olarak ortaya çıkan  “hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, sadece öksürük” gibi şikayetler ile doktora başvururlar.  Genellikle bu şikayetler bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben başlar. Bunun dışında 6 yaşından büyük çocuklarda solunum fonksiyon testleri ( akciğer kapasitesini ölçen testler) tanıda yardımcıdır.
• Alerjenin varlığına ilişkin testler de yapılabilir fakat alerjisi olmadan da benzeri şikayetleri olan çocuklar vardır. Fakat altta yatan alerjik bir zemin var ise çocukların daha yakından takip edilmesi gerekir

Hangi çocuklar ileride astım gelişimi açısından risklidir?

 

Okul öncesi dönemde çocuklar yılda 5-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir. Bazı çocuklarda hava yolları daha hassastır ve genellikle Üst solunum yolu enfeksiyonlarını (ÜSYE) takiben hırıltı nefes darlığı, uzamış öksürük gibi şikayetler ile doktora başvururlar.

Okul öncesi dönemde çocukların nerede ise % 50’sinde buna benzer şikayetler görülebilir. Bu çocukların önemli bir kısmı büyüdükçe bu şikayetler azalır ve ortadan kaybolur ama bir kısmında şikayetler daha ileriki yıllara kadar devam eder ve astım tanısı alırlar.

Hangi çocukların iyileşeceğini ya da hangi çocukların hayatlarının ileriki yıllarına kadar şikayetlerin devam edeceği ya da astım tanısı alacağını önceden kesin olarak mümkün değildir.

Bununla birlikte:

• Şiddetli hırıltı/bronşiolit nedeni ile sık hastane yatışları
• Son 6 ay boyunca en az 3 hırıltı atağı
• Ailesel astım hikayesi
• Atopik dermatit
• Rinit varlığı (ÜSYE yokluğunda)
• Hırıltı  (Solunum yolu enfeksiyonu yokluğunda)
• Yapılan testlerde alerjinin saptanması

Astım gelişimi açısından risk faktörleridir.

Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?

Astım ya da hava yolu hassasiyeti olan çocuklarda tedavi uluslararası tedavi rehberlerine göre planlanmaktadır. Bu tedavi rehberlerindeki ilk seçenek ilaçlar direkt hava yollarına verilen ilaçlardır. Bu hastalarda kullanılan iki çeşit ilaç vardır

 

• Koruyucu/Tedavi edici ilaçlar

  • İnhale kortikosteroidler

  • Ağızdan alınan diğer ilaçlar (Çiğneme tableti)

• Rahatlatıcı, şikayetleri giderici ilaçlar

 

Hafif astım;

• Eğer çocuğunuzun çok aralıklı ve hafif şikayetleri var ise

• Astım atakları hafif ve kısa süreli ise

• Günlük aktivasyonları normal ise; sadece şikayeti olduğunda rahatlatıcı ilaçları kullanabilir.

 

Orta -ağır şiddette astım

 

• Astım semptomları haftada iki kereden daha fazla ise

• Ayda iki geceden daha fazla gece semptomu var ise

• Astım atakları çocuğun aktivitesini engelliyor ise; her gün koruyucu ilaç kullanmalıdır.

 

Tedavide eğer püskürtme ilaçlar kullanılıyor ise kesinlikle direkt ağza sıkılmaz. Çocukların yaş gruplarına göre kullanılan bazı ara cihazlar vardır.

 

Nefes yolundan kullanılan kortizon içeren ilaçların zararlı yan etkileri var mıdır?

• Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar uygun dozlarda ve uygun ara cihazlar ile kullanıldığında sistemik yan etkiler açısından güvenilirdir.
• Astımlı hastalar yaşıtlarına göre daha geç ergenliğe ulaşırlar. Erişkin boyları NORMALDİR
• Özellikle ağır astımı olan hastalar uygun  bir tedavi almaz ise hastalığın kendisine bağlı olarak boy kısalığı görülebilir.

Çocuğumun okul seyahatlerine gitmesi uygun mudur?

EVET

• Astımı kontrol altında olduğu sürece okul seyahatlerine gidebilir
• Seyahat öncesinde mutlaka sorumlu kişilere çocuğun hastalığı gerekli durumlarda kullanılabilecek tedaviler ile ilgili bilgi verilmelidir

Astımı olan çocuklar spor yapabilir mi?

EVET

• Astımlı Çocukların egzersiz yapmaları çok önemli
• Fiziksel aktivasyon ile ortaya çıkan semptom var ise doktorunuza danışmalısınız.

Çocuğum okula başladığında ne yapmalıyım?

• Çocuğunuzun hastalığını öğretmenden saklamayın
• Çocuğunuzun astım semptomlarına ilişkin öğretmene bilgi verin
• Doktorunuza danışarak eğer gerekli ise astım ilaçlarını okula gönderin

Astım tedavisi almakta olan bir çocuk hastalığı ile ilgili olarak nasıl bilgilendirilmelidir?

• Çocuğunuz yaşıtlarının yer aldığı tüm normal günlük aktivasyonlarda yer almalı ve kendine güveni sağlanmalı
• Mümkün olabildiğince bağımsız olabilmesi için cesaretlendirmelisiniz
• Çocuğunuz büyüdükçe astımla ilgili olarak bilgilendirilmelidir.
• Çocuğunuz ilaçlarını düzenli alma konusunda sorumlu olmalıdır.
• Çocuğunuz hastalığı ile ilgili acil durumlarda kimi arayacağını bilmelidir
• Okuldaki sorumlu kişiler çocuğunuzun hastalığı ve ilaçları ile ilgili bilgi sahibi olmalıdır.

Çocuğumun astımında ruhsal durumu önemli midir?

• Heyecan, kızgınlık, aşırı korku çocukta astım atağını başlatabilir
• Aile sorunları astımın kötüleşmesine sebep olabilir.
• Ailenin pozitif ve olumlu yaklaşımı önemli

Diğer çocuklarımda astım olur mu?

Bulaşıcı bir hastalık değildir; fakat genetik önemli, özellikle anne, baba ve kardeşlerde astım saman nezlesinin varlığı diğer çocuklarda da alerjik hastalıklar gelişimi açısından bir risk faktörüdür.

Astım ve çevre

Astımlı hastaları değerlendirirken hastanın yaşadığı çevre ile ilişkili detaylar öğrenilmeli, çevresel alerjen miktarını azaltabilmek amacı ile uygun öneriler verilmelidir.

• Hasta kontrole geldiğinde çevresel önlemlerin alınıp alınmadığı kontrol edilmelidir.
• Özellikle ülkemiz şartlarında mutlaka pasif sigaraya maruziyet sorgulanmalı ve aile bu konuda bilgilendirilmelidir.

 

Astımlı çocuklarda önemli çevresel alerjenler nelerdir ve hangi kontrol yöntemleri kullanılmalıdır?

Ev tozu akarını nasıl azaltalım?

Ev tozu akarı hem dünyada hem de ülkemizdeki en önemli iç ortam alerjenidir.

• Ev tozu akarı insan derisinden dökülen parçacıklar ile beslenir.
• Erişkin bir yetişkin günde 0.5-1 gr deri artığı döker ki günde 100 000 ev tozu akarını beslemek için yeterli bir miktardır.
• Yatak, yorgan, halılar, mobilyalar ev tozu alerjenleri için önemli kaynaklardır.
• Bunların temizliği sırasında alerjenler havalanabilir.

Ev tozu akarı başarılı bir şekilde azaltılabilir mi? Bu önlemler hastaların klinik bulgularında bir farklılığa yol açar mı?

• Gereksiz zaman ve para harcanmaması için hastalar ev tozu akarını azaltmaya yönelik önlemler konusunda doğru bilgilendirilmelidir.
• Uyku süresince büyük miktarda alerjene maruziyet nedeni ile klinikte en önemli bölgelerdendir.
• Alerjen –geçirgen olmayan yatak ve yastık kılıflarının kullanılması ve yatak materyalinin sıcak su ile yıkanması  (>55 C) yatak odasında ev tozuna maruziyeti azaltmak için en etkili yöntemdir ve ev tozu alerjeni miktarını anlamlı olarak azaltır.
• Anti-alerjik kılıflara ek olarak akarasid ya da anti-mite şampuan vb gibi bazı kimyasal maddelerin kullanılmasının ek bir faydası olmadığını göstermiştir

Kuru temizleme

• Tüm canlı ev tozu böceklerini öldürür!
• Fakat alerjen konsantrasyonunu azaltmaz!

Astımlı çocuklarda önemli çevresel alerjenler nelerdir ve hangi kontrol yöntemleri kullanılmalıdır?

 

Hayvan alerjenlerini nasıl azaltalım?

• Küçük kemirgenler ve kuşlar dahil olmak üzere tüm sıcakkanlı hayvanların idrar, dışkı ve tükürükleri alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
• Hayvanlara ait alerjenleri çok küçüktür, yapışkandır ve yüzeylere yapışır.
• Hayvan alerjenlerinin evlerden okul vb gibi toplumsal yerlere taşınması rapor edilmiştir. Bu neden ile ev hayvanı olmayan çocuklarda bile hayvan alerjisi olabilir.
• Evde hayvanlarla ilişkili alerjenleri ortadan kaldırmak için en etkin yöntem hayvanın gitmesidir.
• Hayvan gittikten sonra bile alerjenleri ortadan kaldırmak için iyi bir temizlik gerekir.
• Alerjen düzeyindeki azalmalar aylar alabilir, halıların ve kumaşlı mobilyaların kaldırılması bu süreyi kısaltır.

Eğer hayvan evden gitmiyor ise,

• Hayvan yatak odasına sokulmamalıdır.
• Hastanın yatak odasının kapısı kapalı tutulur.
• Halılar ve kumaşlı mobilyalar mümkün olduğunca kaldırılmalı ve varolan bu tür materyal mümkün olduğunca hayvandan izole edilmelidir.

Hamam böceği alerjenlerini nasıl azaltalım?

• Hamam böceği genellikle karanlık, nemli, ılık ortamları sever.
• Hamam böceği alerjenlerinin evden temizlenmesi çok kolay değildir.
• Profesyonel hamam böceği eradikasyonunun etkinliği tam olarak kanıtlanamamış olmasına rağmen elimizdeki tek seçenektir.
• Amaç sadece yaşayan hamam böceklerini elimine etmek değil ayrıca hamam böceği artıklarını ortadan kaldırmaktır.
• Özellikle kalabalık apartmanlarda yaşayan ailelerde infestasyonun tekrarı çok önemli bir problemdir. Kimyasal olarak ilaçlama dışında hamam böceklerinin kullandığı yiyecek ve su kaynaklarının ortadan kaldırılması gibi temel temizlik önlemleri çok önemlidir.
• Boş poşetler, boş şişeler, gazete kağıtları vb gibi maddeler hamamböceklerinin sıklıkla sevdikleri bölgelerdir ve evde depolanmamaları gerekir!

Çevresel sigara dumanına maruziyet astımın oluşmasında ve şiddetinin artmasında çok önemli bir çevresel faktördür.

• Ailelere sigara içmemeleri / ya da içecekler ise ev dışında içmeleri gerektiği söylenmelidir.
• Hekimler sigarayı bırakma aktiviteleri konusunda bilgi sahibi olmalı gerekirse aileyi yönlendirebilmelidir.
• Hastanın aktif sigara içimi ya da arkadaşlar, akrabalar, bakıcı vb. gibi olası sigaraya maruziyetin diğer kaynakları da araştırılmalıdır.