Yerel isimleri çobaniğnesi, demirdikeni ve deve çökerten olarak adlandırılan, latince ismi tribulus terrestris olan çoban çökerten Türkiye'de Ege ve Akdeniz bölgelerinde geniş alana yayılım gösteren ve alternatif tıpta yıllardır kullanımı devam eden bir bitkidir. Dünya üzerinde 275 türü bulunan bitki, toprakta yatay olarak büyüyen tek yıllık otsu özelliklidir. Dikenleri ile ünlenen bitkinin meyveleri üzerinde çıkan koruyucu bu yapılar, bisiklet tekerleğini delebilecek kadar güçlüdür. Kültür bitkilerinin arasında çoğalması durumunda istenmeyen yabani ot olarak zarar verici etkisi ortaya çıkabilmektedir.
Kimyongiller familyasının bir üyesi olan çoban çökerten bitkisi baharat ve gıda sektöründe öne çıkar. Son zamanlarda, aktif etken maddelerinin fonksiyon ve işlevlerinin keşfi ile takviye edici gıda ürünü olarak üretimi artmaya başlamıştır.
Çoban Çökerten Ne İşe Yarar?
Üreme fonksiyonlarını arttırması ile kısırlık problemine karşı destekleyici rolü olan çoban çökerten otu fertiliteyi arttırıcı ve afrodizyak etkisi ile hem kadında hem erkekte üreme sağlığında yardımcı rol üstlenir. Ayrıca, idrar söktürücü, karaciğer koruyucu, kolesterol dengeleyici, kas kütlesini arttırıcı, ağrı kesici, dolaşım arttırıcı ve kan şekeri dengeleyici özellikleri ile dikkat çekmektedir. Geleneksel tıpta yıllara yayılan bu kullanım bilgilerinin, uluslararası bilimsel makalelerle desteklenmesi ürün halinde tüketilmesini arttırmıştır.
Çoban Çökerten Faydaları Nelerdir?
Biyoaktif içeriğinin kök kısmında fitosteroidler, flavonoidler, alkaloidler ve glikosidleri maddelerini içermesi ile farmakolojik çalışmalara öncü olan Çoban çökerten otunun faydaları şunlardır:
- Eşey hormonları dengeleyip, testosteron hormon dengesine yardımcı rol oynar.
- Kas gelişimini ve fiziksel dayanıklılığı destekler.
- Karaciğer yağlanmasının önüne geçilmesinde yardımcıdır.
- Vücuttan ödemin atılmasını destekler.
- İltihap kurutucu özelliği ile idrar yolu ve safra kesesi iltihaplanmalarını engeller.
- Kadınlarda tüylenme ve kronik saç dökülmesinin önüne geçilmesini destekler.
- Kadınlarda östrojen seviyesine de pozitif etki sağlayarak menopoz sürecinde kemik erimesi (osteoporoz) engellenmesine yardımcı olur.
Çoban çökerten otu ayrıca;
Strese İyi Gelir
Antioksidan kapasitesi yüksek olan çoban çökerten, çevresel nedenlerden dolayı artan stres faktörünü dengelemeye yardımcıdır. Bu sayede bazı hormon benzeri beyin kimyasallarında sentezinde yardımcı rol üstlenir. Böbrek üstü bezinden salgılanan stres hormonunun dengelenmesinde destekleyicidir.
Tansiyonu Dengeler
Detoks özelliği ile kanı filtreleme özelliğine sahiptir. Bu sayede damar yolundaki toksinler ve yabancı maddelerin (bakteri, parazit vb.) uzaklaşmasında yardımcı rol oynar. Böylece, kan basıncının yükselmesini engellemeye yardımcı olması yüksek tansiyon belirtilerini minimize etmede destekleyicidir.
Enfeksiyona İyi Gelir
İltihap kurutucu etkisinin ön plana çıkması vücutta iltihabı arttıran faktörleri en aza indirgemeye yardımcıdır. Kontrollü hücre ölümü olarak bilinen apoptozise destek olması kronik enfeksiyonun azalmasına yardımcı olur.
Kas Gücünün Artmasını Sağlar
Yağ-protein metabolizmasının kontrollü çalışmasına destek veren çoban çökerten, vücutta fazla yağ depolarının yakılmasına yardımcıdır. Depo yağlarının miktarının azalması ile kas bölümünde proteine dönüşümün desteklenmesi kas gücünü artırmada rol oynar. Kadın ve erkek metabolizmasında öncü hormonların dengelenmesi protein indeksinin yükselmesine yardımcı olur.
![]()
Çoban Çökerten Otunun Zararları Var mıdır?
Her bitkide olduğu gibi fazla tüketildiğinde bazı yan etkiler oluşabilir. Çoban çökerten otu çoban çökerten zararları denilince belirgin bir unsur ifade edilmemiştir. Uluslararası geçerliliği olan FDA gibi kurumların belirlediği mg düzeyinde kullanım dozlarında içilmesi önerilir. Doktora danışarak kullanılması gereken bazı hastalıklar şu şekilde listelenebilir:
- Kanser, kemoterapi ve radyoterapi alan hastalar doktor kontrolünde kullanması önerilir.
- Hamilelik ve emzirme döneminde doktora danışılması önerilir.
- Düşük tansiyonlu hastaların bitkiden uzak kalması tavsiye edilir.
- 11 yaş altı çocukların doktor kontrolünde kullanımı önerilir.
- Hormon tedavisi gören kadın ve erkek bireylerin doktoruna danışarak kullanımı tavsiye edilir.
Çoban Çökerten Nasıl Kullanılır?
Toz, ekstrakt, kapsül, tablet, çay ya da sıvı formda tüketimi gerçekleştirilebilir. Takviye edici gıda ve çay olarak kullanımı yaygındır.
Çoban Çökerten Otu Çayı Nasıl Demlenir?
Çoban çökerten otunu bir çay kaşığı olacak şekilde kaynatma haznesinin içeriğine ilave edilir. Hazne içerisine 1 bardak su eklenir. Kaynama süresi 5-10 dakika arasında kısık ateşte sürdürülür. Kaynama sürecini tamamlayan bitki çayı demleme süresi için 3-5 dakika ağız bölümü kapalı halde muhafaza edilebilir. Sonrasında süzgeç yardımıyla süzülen çayın günde 1 kez olacak şekilde tüketimi sağlanabilir.
Çoban Çökerten Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Çoban Çökerten Damar Açar mı?
Damar içi ve damar dışına verilen sıvılar homeostasiyi sağlamak adına sistemli çalışır. Bitkinin antioksidan özellikte olması damar içi atık ve toksinlerin uzaklaştırması için mekanizmaları aktive etmeye yardımcıdır. Senkronize kan akışının sağlanmasına yardımcı olması damar açma özelliğini ön plana çıkarır.
Çoban Çökerten Otu Ne Kadar İçilir?
Bilimsel çalışmalarda, bitkinin günlük kullanım dozları 200-1200 mg arasında farklılık gösterir.
Çoban Çökerten Otu Ne Zaman Açılır?
Hastalıkları önlemek ya da hastalıkların kolay atlatılması adına kullanılan bitkisel ürünler, aç karnına kullanımda emilim düzeyi daha yüksektir.
Çoban Çökerten Cinsel Gücü Artırır mı?
Çoban çökerten cinsellik konusunda da vücudu destekler. Libido yükseltici ve afrodizyak etkisi sayesinde cinsel gücü artırmaya yardımcı olduğuna inanılır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 2 Mayıs 2023
