Cilt Kuruluğu Nedir? Nasıl Önlenir?

Cilt kuruluğu nedir?

Cilt kuruluğu, derinin doğal nem ve bariyer işlevini sağlayan maddelerin miktarında ve/veya kalitesinde azalma olması sonucu görülen, derinin sert, pullu, pürüzlü, soluk görünüm aldığı bir tablodur. Cilt kuruluğu vücut yapısı ve çevresel birçok faktöre bağlı görülebilir. Vücudun herhangi bir yerinde görülebileceği gibi, yağ bezlerinin anatomik olarak daha az olduğu eller, ayaklar, kollar ve bacaklarda daha sık ortaya çıkabilir.

Cilt kuruluğu neden olur?

Cilt kuruluğu atmosferdeki nemin de azaldığı sonbahar ve kış gibi soğuk mevsimlerde daha sık görülür ancak bireysel faktörler sebebiyle cilt kuruluğu olan hastalarda herhangi bir mevsimde de görülebilir.

Vücut kuruluğuna neden olabilecek faktörler:

• Atopik cilt yapısı, alerijk egzama, irritan egzama, sedef hastalığı, kalıtsal, doğumdan beri cilt kuruluğu ile seyreden ihtiyoz hastalığında, uyuz hastalığı gibi deri hastalıklarında,
• Diyabet hastalığı, kronik böbrek yetmezliği ve hipotirodizm gibi bazı endokrin hastalıklarda,
• Kronik inflamatuar barsak hastalıkları, glüten sensitif enteropati, romatizmal hastalıklar ve emilim bozukluğu ile seyreden malabsorbsiyon bozuklukları gibi metabolik ve inflamatuar hastalıklarda,
• Menopoz, andropoz ve gebelik gibi hormonal değişiklilere bağlı,
• Lenfoma, multiple myelom veya polisitmeia vera gibi kan hastalıklarında (hematolojik) hastalıklar,
• Anoreksiya gibi yeme bozukluklarında, obsesif kompulsif bozukluk ve alkol veya madde bağımlılığı gibi psikiyatrik hastalıklarda,
• Yetersiz su alımı, geçirilen ateşli hastalıklar, diyare veya aşırı terleme gibi dehidratasyona neden olan durumlarda,
• D vitamini, A vitamini, demir, çinko ve niasin gibi çeşitli vitamin ve mineral eksikliklerinde cilt kuruluğu oluşabilir.

Ayrıca sivilce ve sedef tedavisinde kullanılan retinoidler, çeşitli tansiyon düşürücü ilaçlar, kolesterol düşürücü ilaçlar, radyoterapi sonrası, antiromatizmal ilaçlar gibi çeşitli ilaç kullanımlarına ve tedavilere bağlı cilt kuruluğu görülebilir

Cilt kuruluğu belirtileri nelerdir?

Kuruluğa bağlı derinin elastikiyetinde azalma, dokuda kabalaşma ve kırışıklık artışı görülür. Uzun süreli cilt kuruluklarında etkilenen bölgelerde kızarıklık ve aynen kurumuş topraktaki ile benzer şekilde çatlaklar görülebilir. Cilt kuruluğu ağrı, yanma, kaşıntı ve kanamaya neden olabilir.  

 Cilt kuruluğu nasıl önlenebilir?

Deri kuruluğunun önlenmesinde en önemli nokta derinin yapısına ve kuruluk izlenen bölgeye uygun, düzenli nemlendirici kullanımı ve deri temizliğinde uygun temizleyici kullanımıdır.

Aşırı veya yanlış cilt temizliği, aşırı sıkı veya sürtünmeye neden olan giysiler, belirli beslenme alışkanlıkları ve ayrıca iklimsel ve çevresel faktörlerin bir sonucu olarak deri kuruluğu tetiklenebilir veya şiddetlenebilir.

Cilt Kuruluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Cilt kuruluğuna karşı neler yapılmalıdır?

• Su, sabun ve deterjanlarla ile sık ve uzun süreli temastan kaçının.
• Vücudunuz kuru ise banyolarınız maksimum 5-10 dakika sürsün.
• Köpük banyosu yapmayın.
• Sıcak su ile duş almayın, ılık su tercih edin.
• Yumuşak, alkali olmayan sabun, lipit yenileyici sindetler veya duş ve banyo yağlarının kullanın.
• Koku ve alerjen içeriği düşük ürünlerle temizlik ve cilt bakımı yapın, şampuan kullanmayın.
• Giyimde çok sıkı olmayan pamuklu giysiler kullanın, sürtünmeyi önleyin.
• Yünlü kıyafetler kullanmayın.
• Koruyucu pamuklu eldivenler kullanın (iç eldiven olarak da kullanılabilir).
• Beslenmede turunçgillerden, çok sıcak ve baharatlı yiyeceklerden, çok miktarda sıcak içeceklerden ve alkolden kaçının.
• Kuru, çok sıcak veya çok soğuk iklimlerin yanı sıra önemli sıcaklık değişimleri deri kuruluğunu artırabilir, ayrıca yoğun güneş maruziyetinden kaçının.
• Genel yaşam tarzında ajitasyon, gerginlik ve stresten kaçının.

Kullanılan cilt ürünlerinde nelere dikkat edilmelidir?

Deri kuruluğu olan bireyler el ve vücut temizliğinde yumuşak, alkali olmayan sabun, lipit yenileyici sindetler veya duş ve banyo yağları kullanmalıdır. Ürünlerin koku ve alerjen içeriğinin düşük olmasına dikkat edilmelidir. Bu amaçla ürün seçiminde hipoalerjenik ibaresi bulunan ürünler tercih edilebilir. Derinin nem desteği için önerilen ürünler hastanın yaşına, deri kuruluk düzeyine ve kuruluk olan bölgeye göre ve mevsimlere göre dahi değişiklik göstermektedir.

Nemlendirici olarak kullanılan ürünlerde içerik olarak; üre, laktik asit gibi su tutucu ajanlar, gliserol, hyalüronik asit gibi deriden su kaybını azaltan ürünler, vazelin ve sıvı parafin gibi deri yüzeyinde film tabaka yaparak su kaybını azaltan ajanlar seçilebilir. 2 yaş altı çocuklarda üre içeren nemlendirici kullanımı önerilmemektedir.

Deride hücreler arası bariyerde kilit rol oynayan lipidlerin azalması da deri kuruluğuna neden olabilmektedir. Lipid onarımının sağlanmasında seramid, sterol ve serbest yağ asitleri içeren ürünler ve çuha çiçeği yağı, üzüm çekirdeği yağı, aspir yağı, kanola yağı, ayçiçek yağı, keten tohumu yağı, badem yağı, hodan yağı, jojoba yağı, karite yağı, lanolin ve balmumu gibi doğal yağlar derinin lipid bariyerinin onarımında yardımcı olmaktadır.

Ayrıca dekspantenol, A,E ve B vitaminlerinden zengin ürünler deride kuruluğa bağlı kızarıklık, yanma hissinin azalmasında ve yara iyileşmesinde etkili olmaktadır.

Cilt nemini artırmanın yolları nelerdir?

Cilt kuruluğu çevresel ve bireysel birçok faktöre bağlı gelişebilmektedir. Alınacak önlemlerle cildin nemi artırılarak cilt kuruluğunun önüne geçilebilir.

• Havanın çok soğuk olduğu dönemlerde yüz ve elleri mümkün olduğunca atkı, eldiven gibi giysilerle koruyun, uygun nemlendirici ve güneş koruyucularla destekleyin.
• El ve vücut temizliğinde nemlendirici özelliği olan, kokusuz, alerjen içeriği düşük ürünler kullanın.
• Her el yıkama veya dezenfektan kullanımı sonrası nemlendirici kullanın.
• Banyoda geçirilen süre 5-10 dakikadan uzun sürmesin, köpük banyosu yapmayın.
• Banyoda tıbbi banyo yağları kullanılabilir.
• Banyodan çıkar çıkmaz özellikle ilk 5 dakika içerisinde nemlendirici kullanın, böylece nem vücuda hapsedilmiş olur.
• Çok sık ve uzun süreli su, sabun, deterjan temasından kaçının. Temas edilmesi gereken temizlik vb. durumlarda koruyucu eldiven kullanın.
• Atopik deri yapısında deri bebeklikten itibaren kurudur ve yaşam boyu nemlendirici kullanılması en önemli noktadır. Yukarıda sayılan faktörlerin hepsi cilt kuruluğunun daha da artmasına ve dikkat edilmezse çok farklı alanlarda egzama gelişimine neden olabilmektedir.
• Yeni gelişen şiddetli vücut kuruluğu (edinsel ihtiyoz) tabloları çeşitli iç hastalıkları, kullanılan ilaçlar ve hormonal değişikliklere bağlı fizyolojik (normal) bir yanıt şeklinde görülebilir. Uzman hekim gerekli önlemler konusunda gerekli bilgilendirmeleri yapacaktır.
• Günlük en az 2 litre su için, çay, kahve gibi idrar çıkışını artıran diüretik özelliği olan içecekleri sınırlı miktarda( maksimum 2 bardak) tüketin, alkolden kaçının.
• Taze sebze ve meyvelerin yer aldığı sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıkları edinin.
• Yüz ve gövde için önerilen nemlendiricileri sadece banyo sonrası değil her gün düzenli kullanın.
• Güneş yanıklarından kaçının.
• Dudak kuruluğu için nemlendirici dudak balmları, madecassoside içeren krem/merhemler ve özellikle gece beyaz vazelin kullanımı yumuşatıcı olacaktır. Tükürüğün yapısının deride doğrudan irritasyon yapıcı etkisi olabileceği için çok sık dudak yalamaktan kaçının.

Cilt kuruluğuna ne iyi gelir?

Cilt bakımında ve cildin nemini artırılmasında tetikleyici faktörlere dikkat edilmesi, nemlendiricilerin ve güneş koruyucuların bölgeye uygun ve yeterli miktarda düzenli uygulanması gerekir.

Yeterli miktarda nemşendirici kullanımı nasıl olmalıdır? Günlük nemlendirmede eller için tercihen sabah akşam bir parmak ünitesi, ayaklar ve topuklar için 1.5 parmak ucu ünitesi, yüz ve boyun için 2.5 parmak ucu ünitesi, gövde ve bacakların tam nemlendirilebilmesi için ise yaklaşık 8 parmak ucu ünitesi miktarda nemlendirici kullanılmasını önerilmektedir.

Bunların yanı sıra özellikle yüzde kuruluk yakınması olan hastalarda nemlendirici maskeler, hyalüronik asit içerikli serumlar kullanılabilir. Daha iyi etkinlik için doktorun uygulayacağı hyalüronik asit içerikli mezoterapiler ve yine ağızdan alınan veya mezoterapi şeklinde uygulanan kolajen takviyeleri derinin nemlendirilmesinde yardımcı olacaktır.

Cilt kuruluğu en sık hangi bölgelerde görülür?

Cilt kuruluğu vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebileceği gibi yağ bezlerinin anatomik olarak daha az olduğu eller, ayaklar, kollar ve bacaklarda daha sık görülür.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.