Çene Geriliği Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

Çene Geriliği Nedir?

Çene geriliği, genetik faktör, çene kemiğindeki anormallik ve dişte meydana gelen problemlere bağlı olarak çenenin gelişimini tam olarak tamamlayamadığı, üst veya alt çenenin birbiri ile doğru hizalanamadığı ortondontik bir problemdir. Buna bağlı olarak dişlerin dizilimini de etkiler, yeme ve çiğneme gibi fonksiyonların yerine getirilmesini zorlaştırır. Çoğu zaman alt çenede görülen bu durum ısırma, yutma sorunlarının yanı sıra kronik ağrıyı da beraberinde getirir. Bu nedenle alt çene geriliği ortodontik ve cerrahi yöntemlerle düzeltilmesi gereken bir rahatsızlıktır.

Çene Geriliği Neden Olur?

Çene geriliğinin ortaya çıkması birçok nedene bağlıdır. Genetik faktörlerle birlikte gelişim sorunları veya anormal doğum uygulamaları da önemli etmenler arasında yer alır.

Çene geriliğine yol açan faktörler şu şekildedir: 

• Eklem romatizması  
• Çene çevresinde kas disfonksiyonu 
• Malforme diş veya dişlerin olması  
• Yüz travmaları  
• Dar üst çene varlığı  
• Doğuştan gelen yüz anomalileri  
• Çene bölgesine alınan darbeler  
• Diş problemleri  
• Parmak emme alışkanlığı

Çene Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Çene geriliği hem fiziksel görünüm hem de işlevsel bozuklukların yaşanmasıyla anlaşılabilen bir rahatsızlıktır. Üst veya alt çenenin pozisyonunun geride durması en önemli belirtilerden biridir. Buna ısırma, yutkunma ve konuşma bozuklukları eşlik ediyorsa çene geriliğinin varlığı söz konusudur. Bununla birlikte ilgili bölgede eklem ağrıları yaşanıyorsa bu da rahatsızlığın anlaşılması için önemli bir durumdur.

Çene geriliği belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Üst veya alt çenenin geride durması
• Isırma, yutkunma ve konuşma bozukluğu
• İlgili bölgede ağrı
• Diş ve çene bölgesinde hassasiyet

Alt Çene Geriliği

Alt çene geriliği, en çok görülen ortodontik ve çene sorunlarından biridir. Alt çene daha az gelişim gösterdiğinden bu problemin ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Tıp dilinde retrognati inferior olarak da adlandırılan alt çene geriliğinde çiğneme ve konuşma problemleriyle birlikte estetik sorunlar da ortaya çıkar. Bunu düzeltmek için özel tedavisi yapılabilir ve egzersizleri uygulanabilir.

Alt çene geriliği tedavisi

Alt çene geriliği tedavisi yapılmadan önce problemin hangi nedenlerden dolayı ortaya çıktığı gözlemlenir. Bebek, çocuk veya yetişkinlerde uygulanan iyileştirme yöntemleri farklılık gösterir. Bunun için çoğunlukla ortodontik ve cerrahi işlemler uygulanır. Meydana gelen gelişim bozukluğunun evresine göre uygun yöntemlere başvurulur. Ortognatik cerrahi asimetrik problemleri gidermek ve çene konumunu düzeltmek için kullanılan bir tedavidir. Ortognatik tedavi ise çocukluk döneminden itibaren diş teli uygulamasıyla alt çene geriliği düzeltme amaçlayan bir yöntemdir.

Alt çene geriliği egzersizleri

Alt çene geriliği egzersizleri çenede kayma ve çapraşıklıkların düzeltilmesi amacıyla uygulanabilir. Özellikle erken yaşlarda uygulandığında bozuklukların giderilmesini sağlayabilir. Alt çene geriliğinde uygulanabilecek egzersizler şunlardır: 

• Çene eklemini zorlamadan alt çenenizi birkaç kez sağa ve sola doğru kaydırabilirsiniz.  
• Dil ucunu ön dişlerin arkasına yerleştirin ve damak bölgesinin tamamına dairesel hareketler çizmelisiniz.  
• Ağzınızı hafif şekilde açın ve alt çeneyi üst ön dişlerden daha öne alarak ileri geri hareket ettirmelisiniz.
• Yukarıda yer alan bu egzersiz önerileri doktor kontrolünde yapılırsa daha sağlıklı olacaktır.

Üst Çene Geriliği

Üst çene geriliği üst çenenin anormal pozisyonda olması durumudur. Alt çene ile uyumsuz görünümde olduğu için çoğunlukla anlaşılabilir. Üst ön dişlerin alt ön dişlerin geride konumlanması durumunda ortaya çıkan bir görünüm söz konusudur. Birey gülümsediğinde üst dişler daha az görünür. Bununla birlikte yemek yeme ve ısırma gibi fonksiyonlarda zorluk yaşanacağı için tedavi edilmelidir.

Üst çene geriliği tedavisi

Üst çene geriliği tedavisinde kullanılan yöntemler yaşa göre değişir. Küçük çocuklarda hareketli ortodontik apareyler ve plaklar kullanılır. Yetişkin bireylerde ise ortognatik cerrahi uygulanır. Ancak tek başına uygulanmadığı için öncesinde ortodontik tedavinin denenmiş olması gerekir. Uygulanan ameliyatta çene kemiğine kesi yapılarak üst çenedeki diş ve damaklar hareket ettirilir. Üst çene hedeflenen pozisyona getirilir ve ardından mini vidalarla sabitlenir.

Üst çene geriliği egzersizleri

Üst çene egzersizleri üst çenenin yapısının sağlıklı hale gelmesini amaçlar. Aşağıda üst çene geriliğinde uygulayabileceğiniz egzersizler verilmiştir: 

• Dilinizi damağınıza yerleştirin ve 10-15 kez ileri geri doğru hareket ettirin. 
• Dik oturun ve başınızı geriye doğru alın 5-6 saniye bekledikten sonra gevşek bırakın. 
• Çenenizin sağ, sol ve yukarı doğru beşer saniye aralıklarla basınç uygulayın. Bu hareketleri 3 set uygulayabilirsiniz.

Alt çenede olduğu gibi üst çene egzersizleri de doktor kontrolünde yapılması önerilen uygulamalardır.

Çocuklarda Çene Geriliği Tanı ve Tedavisi

Çocuklarda çene geriliği büyük oranda genetik ve doğumsal faktörlerden kaynaklanır. Bunun için rahatsızlığın evresine göre başta ortodontik tedavi uygulanır. Bu süreçte diş teli, aparey ve plak gibi diş ve çene hizalamasını amaçlayan yöntemler kullanılır. Küçük yaşlarda ameliyatsız şekilde tedavi edilebilen alt çene geriliği ergenlik ve yetişkinlik döneminde cerrahi müdahale gerektirebilir. Bu durumda erken tespit ve ileri düzeyde olmayan çene problemlerinin ameliyat gerektirmediğini söylemek mümkündür.

Çene Geriliği Tedavisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Çene geriliği aparatı nasıl kullanılır?

Çene geriliği aparatı çocuk ve yetişkinler tarafından kullanılabilir. Ortodontik problemler saptandığında diş hekimliği tarafından uygulanan bu tedavi yöntemi ameliyatsız bir düzeltme amaçlar. Özel olarak tasarlanan aparatlar herkes için ayrı çözümler sunar. Ağız içine ve çene yapısına göre tasarlandığı için kullanımı da kolaydır. Üst ve alt çene geriliği aparatları alt ve üst dişlerin üzerine oturtularak kullanılır. Kullanım süresi ve diğer önemli talimatlar diş hekimi tarafından belirtilir. Temizliğine ve hijyenine de dikkat edilmesi gereken aparatların uygun şekilde kullanılması gerekir.

Alt çene geriliği tedavi edilmezse ne olur?

Alt çene geriliği tedavi edilmediğinde diş problemlerini artırır. Bunlar arasında aşınma, çürük ve diş eti hassasiyeti gibi durumlar görülür. Dişlerin yanlış dizilimi diş minesine zarar vereceğinden zamanla ağrı ve diş kaybı artabilir. Bunların da ötesinde estetik sorunlar bireyi rahatsız edebilir ve özgüven problemlerine neden olabilir.

Yenidoğan bebeklerde alt çene geriliği nasıl anlaşılır?

Yeni doğan bebeklerde alt çene geriliği çenenin normalden daha küçük ve geride konumlanmasıdır. Bazı vakalarda bebeğin dili normal pozisyonda olmayıp geriye doğruysa bu da önemli bir unsurdur. Bu durum hava yolunun tıkanmasına ve solunum sorunlarının oluşmasına neden olacağından alt çene geriliğinden şüphelenen ebeveynlerin mutlaka doktora danışmaları gerekir.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.