Boşaltım sistemi, kanı filtreleyerek atıkları ve fazla sıvıyı idrar yoluyla vücuttan dışarı atmayı sağlayan, böbrekler, üreterler ve idrar kesesinden oluşan önemli bir sistemdir. Ayrıca karaciğer, akciğerler ve bağırsaklarda vücutta boşaltım sürecinde yer alan organlardır. Bu sistem sayesinde vücutta iç dengenin korunması sağlanır. Boşaltım sistemi içerisinde böbrekler, üreterler, mesane ve üretra yer alır. Böbrekler, vücuttaki kanın süzülmesini sağlayarak atık ürünleri ve fazla sıvının idrar olarak toplanmasını sağlar. Üreter, idrarı mesaneye taşımakla görevlidir. Mesane ise idrarın depolanmasında görevli alandır. Bu sistem sayesinde ise toksik maddeler ayrıştırılarak boşaltım sağlanır.
Boşaltım Sistemi Nedir?
Boşaltım sistemi, böbrekler, üreterler, mesane ve üretranın yer aldığı vücuttaki atık maddeleri uzaklaştırmayla görevli biyolojik yapıdır. Bu sistem sayesinde kişinin iç kimyasal dengesi korunur. Böylelikle vücuda giren yabancı maddeler uzaklaştırılır. Boşaltım sisteminin organları arasında böbrekler, üreterler, mesane ve üretra yer alsa da akciğerler ve deri gibi yapılar da dolaylı olarak boşaltım sürecine dahil olabilir.
Boşaltım Sistemi Organları Nelerdir?
Boşaltım sistemi organları arasında böbrekler, üreterler, mesane ve üretra yer alır. Bu organlar sayesinde metabolik faaliyetler yürütülerek atık maddelerin ve fazla sıvıların vücuttan uzaklaştırılması sağlanabilir. Böylelikle vücudun iç ortamında kimyasal denge oluşturularak korunur. Boşaltım sistemi organları ve görevleri şöyle sıralanabilir:
Böbrekler
Böbrekler, boşaltım sistemi içerisinde yer alan ana organlardan biri olarak sıralanabilir. Vücutta omurganın iki yanında yer alan fasulye şeklinde görülen bir organdır. Ortalama 100-150 gram ağırlığa sahip olan böbrekler, koyu kırmızı renkte bir görüntüye sahiptir. Böbreklerin en temel görevi, kanın filtrelenmesini sağlar ve metabolik dengeyi oluşturur. Fazla olan sıvının da idrar yoluyla atılmasını sağlar. Aynı zamanda, vücudun su ve elektrolit dengesini sağlayarak, kan basıncını düzenler.
Üreterler
Üreterler, böbreklerden mesaneye idrarı taşıyan yaklaşık 25-30 cm uzunluğunda ve 4-7 mm çapında bulunan bir boşaltım sistemi bölümüdür. Her böbrekte bir üreter yer alır ve idrarın peristaltik hareketlerle mesaneye iletilmesinde görevlidir. Üreterlerin duvarlarındaki yapı idrarın geri akışını önleyerek ve mesanenin doluluğuna bağlı olarak açılıp kapanabilir.
Mesane
Mesane, vücutta pelvis bölgesinde bulunan kaslı ve esnek bir organ olarak bilinir. Boşaltım sisteminin bir parçası olan mesane, idrarı geçici olarak depolar. Mesane dolduğu zaman ise beyne sinyaller göndererek idrar yapma ihtiyacını hissettirir. Mesanenin duvarları, düz ve kaslı yapıdadır. İdrarın depolanması esnasında gevşeyebilir. Boşaltım sırasında ise kasılma gösterir.
Üretra
Boşaltım sisteminde yer alan üretra, mesaden çıkan idrarın vücutta atılmasında görevli bir tüptür. Erkeklerde ve kadınlarda farklı uzunluklarda olabilen üretra, erkeklerde hem idrar hem de meni geçişini sağlar. Kadınlarda ise yalnızca idrar geçişi oluşturur. Üretranın çevresinde bulunan kaslar ise idrar akışını kontrol eden kaslarıdır. Bu kaslar, idrarın mesaneden kontrollü bir şekilde çıkmasını sağlar.
Boşaltım Sistemi Görevleri Nelerdir?
Boşaltım sistemi, vücutta arındırılması gereken zararlı maddeleri ve fazla sıvıları dışarı atmakla görevli sistemdir. Bu sistem sayesinde kimyasal denge (homeostaz) korunur. Boşaltım sisteminin görevleri şöyle sıralanabilir:
- Atık maddeleri uzaklaştırır
- Vücut sıvılarındaki su ve mineral dengesini korur
- Kanın pH seviyesini dengeler
- Vücut için uygun bir asit-baz ortamı sağlar
- Kan basıncını düzenler
- Vücut ısısını dengeler
Boşaltım sistemi, vücudun sağlıklı bir şekilde işlevini sürdürebilmesi için hayati bir role sahiptir. Bu görevlerde oluşabilecek sorunlar ya da meydana gelebilecek aksaklıklar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Boşaltım Sistemi Hastalıkları Nelerdir?
Boşaltım sisteminde oluşabilecek hastalıklar yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu hastalıklar tedavi edilmediği durumda hayati riskler oluşturabilir.
Boşaltım sistemi hastalıkları şöyle sıralanabilir:
Boşaltım Sistemi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Boşaltım sistemi hastalıkları nasıl tedavi edilir?
Boşaltım sistemi hastalıklarına yönelik olarak uygulanabilecek tedavi yöntemleri, hastalığın şiddetine ve türüne göre farklılık gösterebilir. Bunun yanında ilaç tedavisi ve bazı cerrahi müdahaleler yapılabilir.
Boşaltım sisteminin çalışmasını ne engeller?
Boşaltım sistemi, kişinin su tüketimine, ilaç kullanımına ve diyetine göre farklılaşabilir. Kişinin yaşam tarzı boşaltım sisteminin işleyişini etkileyebilir. Bunun yanında diyabet ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar böbrek sağlığına etki eden durumlar arasında yer alır.
Boşaltım sistemi hangi durumlarda bozulur?
Boşaltım sistemi, enfeksiyon, böbrekte taş oluşumu, hormonal dengesizlikler ve böbrek yetmezliği gibi problemler durumunda işlevini yerine getiremeyebilir. Ayrıca, aşırı su kaybı veya dehidrasyon da sistemin çalışmasını olumsuz etkileyen faktörlerdendir.
Boşaltım sistemini korumanın yolları nelerdir?
Günlük olarak tüketilen su miktarına dikkat etmek, düzenli aralıklarla egzersiz yapmak ve bağırsakları yormayacak besinlerden uzak durmak önemlidir. Böylelikle boşaltım sisteminde oluşabilecek hastalıkların önüne geçilmiş olur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 11 Mart 2025
