Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, fazla kilolar, yeterli miktarda sıvı alınmaması ve aşırı tuz tüketimi böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayan önemli faktörler olarak tanımlanıyor. Erkeklerin %12’sinde, kadınların ise %6’sında görülen böbrek taşları, tedavi edilmediğinde böbrek fonksiyonlarını bozarak yaşamı tehdit edebiliyor. Memorial Dicle Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Op. Dr. Mehmet Yariş, böbrek taşı oluşumuna neden olan risklerin ortadan kaldırması için önerilerde bulundu.
1-Kilo verin
Böbrek taşı oluşum riskini artıran en önemli faktörlerden biri obezitedir. Bu nedenle kilo problemi yaşayan bireyler kişiye özel beslenme programları ile ideal kilo seviyelerine ulaşmalıdır. Böbrek taşlarından korunmada günlük egzersizler de kilo alımını engellediği için etkili rol oynamaktadır. Bu doğrultuda sağlıksız diyetlerden özellikle de kilo vermeye yardımcı olduğu düşünülen protein diyetlerinden özellikle kaçınmak gerekir. Yüksek tansiyon da hastalar için taş oluşum riskini artırır. Kan basıncı yüksek hastaların ilaçlarını düzenli olarak kullanmaları ve tuz alımlarını sınırlandırmalıdırlar.
2-Taş oluşumuna karşı bol su tüketin
Günlük olarak alınması gereken sıvı miktarı, kişiye ve iklime göre değişiklik gösterir. En doğrusu, vücuttan günde 2 litre idrar çıkışını sağlayacak miktarda sıvı tüketimidir. Ancak sıvı alımı günün her saatine yayılmalı, özellikle belli bir zamanda fazla tüketilmemelidir. Her saat başı bir bardak su içmek pratik ve ideal bir yöntemdir.
3-Taze sıkılmış meyve suları tercih edin
Evde yapılan limonata ve taze sıkılmış portakal suyu, böbrek taşı oluşumunu engelleyecek içeceklerdir. Bu içeceklerde taş oluşumunu engelleyen inhibitör denilen ve sitrat yönünden zengin bir madde vardır. Vücutta sitratın eksik olması taş oluşma riskini artırır. Bu nedenle bu tür içeceklerin bolca tüketimi çok önemlidir. Ancak hazır ve kutulanmış olarak sıkılan meyve suları ile greyfurt suyu önerilmemektedir.
4-Lif içeriği yüksek olan besinler tüketin
Günlük yiyecekler çeşitli olmalıdır. Tek bir besinin fazla tüketiminden kaçınılmalıdır. Lif içeriği yüksek besinler tercih edilmelidir. Çünkü lifli besinlerden fakir olan beslenme sonucu oluşan kabızlık, taş oluşumunu da hızlandırmaktadır. Lif oranı yüksek sebzeler, meyveler ve kuru baklagiller gibi besinler kabızlığı engeller. Lifli gıdalar, besinlerin bağırsaktan geçiş sürecini kısaltır ve dolayısıyla oksalat emilimini azaltır.
5-Protein içerikli besin tüketimini sınırlayın
Hayvansal proteinlerin tüketimi azaltılmalıdır. Kırmızı et, sakatat, tavuk gibi hayvansal besinlerin vücuda fazla miktarda girişleri, özellikle böbreklerde taş oluşumunda koruyucu görev yapan sitrat miktarını azaltarak taş oluşumunu artırır. Bu nedenle protein alımı, bireysel olarak doğru hesaplanmalıdır. Günlük beslenme programında hayvansal ve bitkisel protein tüketimi dengelenmelidir. Bir öğünde fazla miktarda hayvansal protein tüketilirse, diğer öğünde sebze tercih edilerek denge sağlanmalıdır. Genel olarak bireylerin protein kısıtlaması yoksa 70 kg olan bir birey, günlük 70 gram protein tüketebilir.
6-Tuza kullanımına dikkat
Gün içinde tüketilen yiyecekler az tuzlu olmalıdır. Fazla tuz tüketimi, idrarda kalsiyum ve oksalat atımını artırıp, taş oluşumunu hızlandırır. Bu nedenle çok tuzlu gıdalar tüketilmemelidir. Genetik olarak taş oluşumuna yatkın bireylerin günlük tuz tüketimi 3 - 5 gram (yaklaşık bir çay kaşığı) olmalıdır. Günlük beslenmede; sebze, meyve ve ekmekte tuz olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle sebze yemekleri ekstra tuz ilave edilmeden hazırlanmalıdır.
7-Taş oluşumunu hızlandıran besinleri azaltın
Böbrekte taş oluşumu yönünden en riskli maddelerden biri de oksalattır. Bu nedenle günlük beslenmede oksalattan zengin besinlerin çıkartılması gerekir. Böbrek taşı hastaları şu besinlerin tüketiminden mümkün olduğunca kaçınmalıdır;
- İçecekler: Çay, kahve ve alkol…
- Sebzeler: Ispanak, pazı, pancar, bamya, mısır, taze fasulye, patates, domates, soya, maydanoz, dereotu, ebegümeci, roka, tere otu…
- Meyveler: İncir, ahududu, kırmızı erik, çilek, böğürtlen, kuş üzümü…
- Kuruyemişler: Ceviz, fındık, badem, yer fıstığı…
- Diğer Besinler: Susam, çikolata, kakao, hardal, soya…
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Aralık 2023
Yayınlanma Tarihi: 31 Temmuz 2017
