Bilinçsiz Kullanılan Besin Destekleyiciler

Besin Destekleyiciler Tek Başına Yarar Sağlamıyor, Sağlıklı Beslenmek Şart

Karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineraller birer besin ögesi olup, besinlerin içerisinde karışımlar şeklinde bulunmaktadır. Günümüzde sağlıklı bir diyette bu besin öğeleri ideal şekliyle ve yeterli olarak bulunmaktadır.

Besin destekleyiciler ise besin öğelerini belirli miktarlarda içeren kapsül ya da likit formda bulunan; posa konsantreleri, amino asit bileşimleri, vitamin, mineral ve bazı bitki özlerini içerebilen destekleyiciler olarak tanımlanmaktadırlar. Sağlık için yeterli ve gerekli diyetler ancak besinlerle karşılanabilmektedir; besin destekleyiciler ile bu yarar tek başına sağlanamamaktadır.

Besin Destekleyicileri Tercih Etme Nedenleri:

• Bazı hastalıkların tedavisinde,
• Yaşlanmanın vücutta yarattığı etkiler nedeni ile,
• Cinsel gücü arttırmada,
• Antioksidan etki nedeni ile bağışıklık sistemini arttırmada,
• Psikolojik bazı durumları tedavide,
• Sağlıklı yaşam için dengeli besin tüketmek yerine kolay alternatif olarak görme vb… gibi birçok neden besin destekleyici kullanımını gittikçe yaygınlaştıran nedenler arasındadır.

Faydaları

• Gebelik ve emzirme dönemindeki kadınların özellikle folat, kalsiyum ve demir gereksinimi artmaktadır. Ve bu gereksinim için muhakkak kontrollü bir şekilde bazı besin destekleyicileri verilmektedir. Örneğin folat; sebze, meyve ve kuru baklagillerde doğal olarak bulunmasına karşın gebe ve emzirme dönemindeki kadınlarda ek olarak alıma ihtiyaç duyulmaktadır.
• Menopoz dönemindeki kadınlarda özellikle kalsiyum desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Osteoporozu önlemek ve menopozla birlikte vücutta oluşan fizyolojik değişiklikleri, kemiklerdeki kalsiyum çekimini, kemik kaybının oluşumunu ve minerilizasyonunun engellemek için kalsiyum desteği alınması gerekmektedir.
• Menstrüel kanaması olan kadınların kaybettikleri demiri yerine koymaları için demir desteğine ihtiyaçları oluşabilmektedir. Özellikle bu dönemi oldukça ağır seyreden kadınların demir desteği kullanmaları ve iyi emilebilmesi için de mide boşken bol su ile almaları gerekmektedir.
• Çok düşük kalorili diyet yapması gereken kişilerin bu dönemlerde bir multivitamin desteğine gereksinimleri olmaktadır.
• Vejetaryen bireylerin, kalsiyum, demir, B12 ve D vitamini kullanmaları gereksinimlerini ancak karşılayabilmektedir. Bu nedenle de bu bireylerde de besin desteleyici kullanımı gerekmektedir.
• Yeterince güneşten yararlanamayan ve süt tüketimi az olan bireylerde muhakkak D vitamini desteği şarttır. Özellikle yatağa bağımlı yaşayan hasta kişilerin, yalnız ve evine kapanık yaşayanların, yaşlıların ve süt tüketimine karşı intoleransı olup tüketemeyen bireylerin ek D vitaminine gereksinimleri olmaktadır.
• Süt tüketimi sınırlı olan ve yeterince güneş ışığından yararlanamayan kişilere ek D vitamini önerilebilir.
• Bazı hastalık durumlarında hekimler besin destekleyicisi verebilirler. Özellikle sindirim sitemi ve karaciğer bozuklukları ile travma ya da ameliyat sonrasında hastalıkların vücutlarında besin ögelerinin emilimi bozulabilir. Bu durumda artan gereksinimi karşılayabilmek amaçlı supleman takviyesi yaparlar.

En çok bilinen besin takviyeleri;

• Vitaminler
• Mineraller
• Bitkisel Ürünler
• Spesifik Takviyeler
• Multivitamin Formüllerdir.

Vitaminler içerisinde;

• Yağda Çözünen Vitaminler içerisinde; Beta Carotene, Lutein Carotenoid Complex, Lycopene Carotenoid Complex, Astaxanthin, Vitamin E gibi besin takviyeleri bulunmaktadır.
• Suda Çözünen Vitaminler içerisinde; Vitamin B Complex, Biotin, Folic Acid, Vitamin B12, Vitamin C / Ester C gibi besin takviyeleri vardır.

Mineraller içerisinde;

Kalsiyum, Magnezyum, Krom ( Chromium Picolinate ), Demir, Selenyum, Çinko ( Zinc Picolinate ), İyot ( Kelp ) gibi suplemanlar mevcuttur.

En çok bilinen besin takviyelerini; kilo kontrolü olması amaçlı da kullanılabilen chromium pikolinat, CLA ( konjuge linoleik asit ), Omega- 3, grape seed ( üzüm suyu ekstresi ), yeşil çay içeren suplemanlar, Coenzyme Q10, L- karnitin, lif takviyeleri ve multivitaminler olarak sayabiliriz. Aslında bu destekleyiciler doğal olarakta çoğu besinde yer almaktadır. Örneklendirecek olursak;

• L- Karnitin; Besin kaynakları: Kırmızı et, balık süt ürünleri, kümes hayvanları, fermente soya fasülyesi, avokado.
• Chromium pikolinat ( krom ); Besin kaynakları: işlenmiş et, yumurta sarısı, tam tahıllı ürünler, bira mayası...
• Coenzyme Q10; Et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları zengin, daha az miktarlarda tam tahıl, soya fasülyesi, yemişler, sebzelerden özellikle ıspanak ve brokoli
• Omega- 3; en çok balıklarda bulunur. Bu balıkları; uskumru, ringa balığı, sardalya, hamsi, ton, somon balığı olarak sıralandırabiliriz. Bunların dışında ceviz, ıspanak, keten tohumu, ayçekirdeği, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunmaktadır.
• CLA ( konjuge linoleik asit); Doğal olarak et, yumurta ve süt ürünlerinde ( süt, peynir, kuzu, hindi eti ), işlenmiş gıdalarda bulunur.

Fazla Kullanımı Toksik Etkiye Neden Olup Ölüme Sebebiyet Verebilir

Her şeyin fazlası her zaman iyi olmadığı gibi nasıl yağ, şeker, sodyum için azı karar çoğu zarar diye düşünüyorsak vitamin ve mineraller de yeterli düzeylerde alınmalıdır.

• Besin destekleyici kullanımının hekim önerisi ile olması en doğru yöntem ve seçim olarak kabul edilmektedir. Çünkü bireyler alması gereken desteği, ne kadar, ne sıklıkta ve ne miktarda kullanması gerektiği konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. Bu nedenle de muhakkak doktor ya da beslenme uzmanlarına danışılmalıdır.
• Bunun dışında bilinçli seçimler yapmalı ve içeriğini dikkatlice okumak gerekmektedir. Günlük alınması gereken miktarlara çok dikkat edilmelidir.
• Bazı ürünlerin yüksek alımları saç dökülmesi, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. Yine böbrek taşları, karaciğer ve sinir sistemi hastalıkları ve doğumsal bozukluklar da son dönemlerde gittikçe yaygınlaşan besin destekleyicilerin bilinçsiz kullanımından meydana gelebilmektedir.
• Özellikle yağda eriyen vitaminler ( A, E, D ve K vitaminleri ) vücutta depolandıkları için uzun süre yüksek doz kullanımları vücutta toksik etki, hatta ölüm riski yaratmaktadır. Örneğin D vitamini kemik ve böbrek hasarına yol açarken, aşırı A vitamini ise karaciğer ve kemik hasarı, ishal, baş ağrısı ve doğumsal bozuklukların oluşumuna neden olabilmektedir.
• Yine suda eriyen vitaminlerden B6 vitaminin fazla alımı menstrüasyon dönem öncesinde tansiyon düşüklüğüne neden olabilmektedir. Birçok kadın zararsız olduğunu düşünerek B6 vitaminini uzun süre kullanımında bir sıkıntı görmez fakat bu aşırı alım sinir sisteminde dejeneratif bozukluklara geri dönüşsüz neden olabilmektedir.
• Besin destekleyicisi kullananların yaptıkları en büyük hatalardan biri hiç hasta olmayacakları düşüncelerinin var olmasıdır. Bu kişilerin muhakkak ürün kullanımında kontrollü olmaları önemlidir. Sağlık kuruluşu ya da hekim ve beslenme uzmanlarından bu konuda yardım almaları gerekmektedir.

Besin destekleyici seçerken dikkat!

• Yaş, cinsiyet ve sağlık durumunuzu göz önünde bulundurun ve kendi ihtiyacınıza göre seçim yapın
• Daha çok bir vitamin ve mineral karışımlarını tercih edin. Özellikle de sağlıklı besleniyorsanız yeterli olacaktır.
• Ekonomik olması açısından daha çok bilindik ve güvenilir markaları tercih edin
• İçeriğindeki şifalı ot ya da enzim isimleri gibi bazı maddelerin cazibesine kapılmayın.
• Son kullanma tarihlerini MUTLAKA okuyun.
• Kesinlikle önerilen dozlarda kullanın, arttırmayın, azaltmayın.
• Her zaman için doğal besinlere öncülük tanıyın. Unutmayın en sağlıklı olan beslenmenizde yapacağınız değişikliklerdir.
• Son olarak muhakkak kontrollü olarak BİLİNÇLİ kullanın…

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.