Baso (Bazofil) Nedir? Baso Yüksekliği ve Düşüklüğü

Baso (Bazofil) Nedir?

Bazofil ya da BASO, bağışıklık sistemi ile birlikte çalışarak vücudu alerjen, patojen ve parazitlere karşı koruyan, kemik iliğinde yapılan bir tür beyaz kan hücresidir. Bazofiller, kemik iliğinde üretilseler de vücuttaki birçok dokuda yer alırlar ve tüm akyuvarların (beyaz kan hücreleri) yüzde 1’lik bir bölümünü oluştururlar. Bazofiller, vücudun alerjenlere olan tepkisini yönlendirmesiyle bilinir. Vücudun bir alerjenle karşılaşması sonucu hapşırması, öksürmesi ve burun akıntısı yaşamasının sebebi bazofillerdir.

Kanda belirlenen bazofil değerleri belirlenen aralığın üstüne çıkıp veya altında kaldığında baso yüksekliği ve baso düşüklüğü şeklinde isimlendirilir. Bazofil yüksekliği bazofili olarak adlandırılırken bazofil düşüklüğü ise bazopeni ismini alır.

Baso (Bazofil) Kaç Olmalı?

Sağlıklı bir kişide bulunan bazofil sayısı, beyaz kan hücresinin yüzde 1’ine denk gelecek şekildedir. Bu rakamlar da yetişkin kişilerde mikrolitre kan başına 0-300 ml bazofile eşittir. Bu aralığın üstüne çıkan değerler bazofil yüksekliği olarak kabul edilir ve tıbbi olarak bazofili şeklinde tanımlanır. 

Baso (Bazofil) Yüksekliği Nedir? Baso Yüksekliği Neden Olur?

Bazofili olarak bilinen bazofil yüksekliği, vücudun iltihap, alerji, otoimmün hastalıklar, hipotiroidizm ve kronik miyeloid lösemi gibi hastalıklar nedeni ile vücudun reaksiyon olarak çok fazla bazofil ürettiği anlamına gelir. Bazofil yüksekliğinde mikrolitre kan başına değerin 0-300 ml’ye denk gelen değerlerin üstünde olmasıdır.

Bazofili olarak tanımlanan bazofil yüksekliğine neden olan durumlar aşağıdaki gibidir:

Enfeksiyonlar

Bazofil yüksekliği, vücudun bir hastalıkla savaştığı durumda ortaya çıkan enfeksiyonlara karşı verdiği bir yanıtta görülebilen bir durumdur. Özellikle iltihaplanma sürecinin tetiklenmesine neden olan enfeksiyonlar bazofillerin sayısının artmasına neden olabilir.  Suçiçeği ve tüberküloz gibi meydana gelen enfeksiyonlar vücuttaki enflamatuar bir yanıtı tetikleme özelliğine sahiptir ve bazofili oluşma ihtimalini artırır. Enfeksiyonun oluşma esnasında bağışıklık sistemi enfeksiyonla savaştığından bazofiller gibi beyaz kan hücrelerini daha fazla üreterek bazofil seviyesinin yükselmesine neden olur.

Alerjiler

Bazofil yüksekliği, vücutta herhangi bir alerjik reaksiyon geliştiği durumda da görülebilir. Besinlere ve ilaçlara karşı oluşan alerjilerle birlikte saman nezlesi ve alerjik rinit de bazofil yüksekliği meydana getirebilir. Alerjenlere karşı aşırı vücutta oluşan duyarlılık, bağışıklık sisteminin bir savunma mekanizması olarak görülür ve daha fazla bazofil üretmesine yol açar. Alerjik reaksiyonlar geliştiği esnada histamin ve diğer kimyasallar vücuda salınır. Bazofiller oluşan bu süreçte etkin role sahiptir.

Kronik iltihap

Kronik iltihap nedeniyle meydana gelen hastalıklar, vücutta sürekli iltihaplanma durumuna bağlı olarak bazofil üretiminde artışa neden olur. Birçok hastalığın kronik inflamasyonla ilişkili olduğu düşünüldüğünde kişinin bazofili yaşama olasılığı yüksektir. Romatizmal eklem iltihabı, inflamatuar bağırsak hastalığı, sedef hastalığı ve hashimoto tiroidi kronik enflamasyona neden olan durumlardandır. Bu hastalıklar sebebiyle bağışıklık sistemi aşırı ve yanlış şekilde tepki vererek bazofil seviyelerinin yükselmesine sebebiyet verir.

Hipotiroidizm

Vücudun yeteri kadar tiroid üretmemesi durumu olan hipotiroid, baso yüksekliğine neden olan durumlar arasında yer alır. Tiroid bezinde hormon üretiminin düşmesi sonucunda metabolizma yavaşlayarak fizyolojik değişikliklere neden olur.

Kanser

Bazı lösemi ve lenfoma vakalarında da kişinin kan tahlillerindeki bazofil değerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Bu tür kanser türleri, kemik iliğinin etkilenmesine neden olarak aşırı sayıda beyaz kan hücresinin üretimine neden olur. Özellikle kronik miyeloid lösemi gibi hastalıklar, bu hücrelerin aşırı üretilerek kan dolaşımına salındığı bir durumu oluşturur. Lösemi ve lenfoma gibi kanserlerde, bazofil seviyelerinde yükselmeler görülmesi normaldir. Çünkü kanserli hücreler, vücudun bağışıklık hücreleri üzerinde etkili olarak hücre üretimine yol açar.

Baso (Bazofil) Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Bazofilinin yaygın görülen belirtileri kaşıntı, alerjik reaksiyonlar, baş ağrısı ve baş dönmesi şeklinde yaşanır.

Bunlarla birlikte baso yüksekliği belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Alerjik reaksiyonlar
• Kaşıntı
• Hapşırma ve burun akıntısı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Nefes darlığı
• Gece terlemeleri
• Yüksek ateş
• Kilo kaybı
• Bulanık görme
• Halsizlik ve yorgunluk
• Mide bulantısı ve kusma
• Öksürük
• İshal
• El ve ayaklarda uyuşma
• Kemik ağrısı
• Karın ağrısı ve şişkinlik

Baso (Bazofil) Düşüklüğü Nedir? Baso Düşüklüğü Neden Olur?

Bazopeni olarak bilinen bazofili (baso) düşüklüğü, bazofillerin vücudun akut enfeksiyon, ciddi yaralanmalar, kurdeşen gibi şiddetli alerjik reaksiyonları tedavi etmeye çalıştığı anlamına gelir. Değer olarak kandaki bazofili değerinin mikrolitre kan başına 0-300 ml değerinin altında olmasıdır. Bazofil düşüklüğü kişinin bağışıklık sisteminin oluşabilecek alerjik reaksiyonlara karşı güçsüz bir durumda olduğunu gösterir.

Bazopeni oluşmasını tetikleyen nedenler şunlardır:

• Uzun süreli steroid ilaçları
• Radyasyon ve kemoterapi tedavileri
• Akut enfeksiyonlar
• Stres reaksiyonu
• Kandaki yüksek tiroid seviyesi (hipertiroid)
• Kalp krizi
• Gebelik

Uzun süreli steroid ilaçları kullanımı

Vücutta iltihaplanmayı azaltma ve bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan steroid ilaçları, uzun süreli kullanıldığı durumda bağışıklık sistemi üzerindeki baskıyı artırır. Bu da kanda yer alan bazofil seviyelerinin düşmesine yol açar. Steroidlerin bağışıklık sistemini baskılayıcı etkisi nedeniyle de bazofil düşüklüğüne neden olabilir.

Radyasyon ve kemoterapi tedavileri

Radyasyon tedavisi ve kemoterapi, kanser hücrelerini hedef alarak yok etmeye çalışır. Bu durum aynı zamanda kemik iliğini ve bağışıklık sisteminde yer alan diğer hücreleri de etkiler. Tedaviler bazofiller dahil olmak üzere beyaz kan hücrelerinin üretimine zarar verir. Bu nedenle, radyasyon ve kemoterapi tedavisi gören hastalarda bazofil sayısında düşüş görülmesi yaşanır.

Akut enfeksiyonlar

Bazofil düşüklüğü, vücutta akut enfeksiyonlar oluştuğu durumda görülebilir. Akut enfeksiyonlar bağışıklık sistemini harekete geçirerek bazofilleri enfeksiyonla savaşmak için kullanılır. Enfeksiyon oluşmasından sonra, bazofiller bu süreçte aktif olarak yer alırken, sayılarının düşmesine neden olabilir.

Stres reaksiyonu

Yoğun strese maruz kalmak vücudun fizyolojik yanıtların etkilenmesine neden olur. Stres durumlarının yaşanması, adrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarının salınmasını sağlar. Bu salınan hormonlar, bağışıklık sistemini baskılayarak bazofil düşüklüğüne yol açar. Ayrıca, stresin oluşması birçok metabolik değişikliğe de sebebiyet verebilir.

Kandaki yüksek tiroid seviyesi (hipertiroidizm)

Tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi durumunda görülen hipertiroidizm, metabolizmanın hızlanarak ve bağışıklık sisteminin verdiği bazı yanıtların değişmesine neden olabilir. Böylelikle hipertiroidi, bağışıklık sistemini etkileyerek bazofil düşüklüğüne yol açabilir.

Kalp krizi

Kalp krizi gibi oluşan ciddi sağlık problemleri, vücudun stres tepkilerini oluşturarak inflamasyonun tetiklenmesine neden olur. Bağışıklık sistemi işleyişini etkileyen bu durum, kalp krizi sırasında, vücutta oluşan şiddetli stres ve inflamasyona bağlı olarak bazofil düşüklüğü oluşturur.

Gebelik

Gebelik, vücutta birçok hormonal farklılıklara ve fizyolojik değişikliklere sebep olabilir. Bazı gebeliklerde düşük bazofil seviyeleri oluşabilir. Bu durum, bağışıklık sisteminin değişen yanıtları ve hormonal değişikliklerle bağlantılı olarak görülür.

Baso (Bazofil) Yüksekliği Teşhisi Nasıl Yapılır?

Genellikle kan tahlili sayesinde kandaki bazofil değerlerinin yükselip yükselmediği tespit edilir. Ayrıca diğer semptomlara bağlı olarak doktor aşağıdaki testler ekstra olarak isteyebilir:

• Kemik iliği biyopsisi
• Ultrason ve görüntüleme testleri
• Genetik test

Kemik iliği biyopsisi

Kemik iliğinde meydana gelen anormal hücre üretimi, bazofil yüksekliğine neden olabilecek bazı hastalıklara neden olabilir. Lösemi veya miyeloproliferatif hastalıklar gibi kanser türleri kemik iliğinde aşırı beyaz kan hücresi üretimi ile ilişkilendirilen bir durumdur.

Ultrason ve görüntüleme testleri

Bazofil yüksekliği, kan testlerinin dışında bazı organ ve doku problemleriyle ilişkili olabilir. Özellikle, lenfoma, miyeloproliferatif hastalıklar ve sarkom gibi kanser türleri, bazofil yüksekliğine zemin hazırlar. Bu nedenle, bazofil yüksekliğini değerlendirmek için ultrason veya diğer görüntüleme testlerinden yararlanılabilir.

Genetik testler

Bazofil yüksekliği, bazı genetik bozukluklarla bağlantılı olarak görülebilir. Kronik miyeloid lösemi gibi miyeloproliferatif hastalıklar, genetik bir mutasyon sonucu bazofillerin aşırı üretimine sebep olabilir. Genetik testler sayesinde bu tür genetik mutasyonlar ve hastalıklar teşhis edilir.

Baso (Bazofil) Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Baso yüksekliği tedavisi altındaki yatan tıbbi nedene bağlı olarak uygulanır. Bazofiliye neden olan durum enfeksiyon ise antibiyotik tedavisi uygulanır. Kansere bağlı bazofil yüksekliğinde kemoterapi ve radyasyon tedavisi de tercih edilir. Doktor ayrıca alerjik reaksiyonlara karşı alerji ilacıyla birlikte bol sıvı ve dinlenme önerisi verebilir.

Baso tedavisi süreci ayrıca şunları içerebilir:

• Alerji ilaçları
• Antihistaminik ilaçlar
• Hidrokortizon kremi
• Kortikosteroidler
• Epinefrin

Baso (Bazofil) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kan tahlilinde BASO nedir?

Baso, bağışıklık sisteminin bir parçası olan, vücudu enfeksiyonlardan korumakla görevli kemik iliğinde üretilen bir tür beyaz kan hücresidir. Vücudun bir alerjenle karşılaşması sonucu hapşırması, öksürmesi ve burun akıntısı yaşamasının sebebi bazofillerin gösterdiği reaksiyondur.

Bazofil yüksek çıkarsa ne olur?

Kandaki beyaz kan hücrelerinden biri olan bazofil değerinin yüksek çıkması alerjik reaksiyon oluşması veya vücutta iltihaplanma meydana geldiğinin göstergesidir. Ayrıca daha ciddi bazofil yüksekliği vakalarında kanser hastalığıyla karşı karşıya kalınabilir.

Baso yüksekliği nasıl düşürülür?

Kandaki baso yüksekliği, altında yatan nedene bağlı olarak antibiyotik, alerji ilaçları ve doktorun önereceği diğer tedavi yöntemleriyle düşürülebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.