Bakır mineral eksikliği ciddi rahatsızlıklara neden olabilir

Bakır eksikliğinin bulguları nelerdir?

Nörolojik rahatsızlıklar ve ileri yaşlarda ortaya çıkan bakır element eksikliği kişilerin yaşam konforunu olumsuz etkileyen birçok rahatsızlığa neden olmaktadır. Bu rahatsızlıkları şöyle sıralayabiliriz;

• Yorgunluk ve halsizlik: Bağırsaktaki demir mineralinin emilmesi için bakır minerali gerekmektedir. Bakır mineral seviyesindeki eksiklik ise vücudun daha az demir mineralinden faydalanmasına neden olabilmektedir. Bu durum da vücudun dokularına yeterince oksijen taşınamamasından kaynaklanan demir eksikliği anemisine neden olmaktadır. Kişinin kendisini daha zayıf ve daha yorgun hissetmesinin en önemli sebebi oksijen eksikliğidir.  Bunun yanında vücudun ana enerji kaynağı olan adenozin trifosfatı (ATP) üretmek için de bakır minerali kullanılmaktadır. Bakır eksikliği enerji seviyesini etkilediği için yorgunluk ve zayıflığa neden olmaktadır. Bakır açısından zengin bir diyet yemek ile bakır eksikliğinden kaynaklanan anemiyi gidermek mümkün.
• Sık sık hasta olmak: Bakır mineral eksikliği, bağışıklık sistemini zayıflattığı için kişilerin daha sık hastalanmasına neden olmaktadır. Çünkü bakır sağlıklı bir bağışıklık sisteminin korunmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bakır seviyeleri düşük olduğu zaman vücut, bağışıklık hücreleri yapmakta zorlanmaktadır. Bu durum da vücudunuzun enfeksiyonla mücadele yeteneğini tehlikeye atarak beyaz kan hücresi sayını büyük ölçüde azaltmasına neden olmaktadır. Yapılan araştırmalar, bakır eksikliğinin vücudun ilk savunma hattı görevi gören beyaz kan hücreleri olan nötrofillerin üretimini önemli ölçüde azaltabileceğini göstermiştir.
• Zayıf ve kırılgan kemikler: Bakır minerali kemik dokusunu güçlendirmeye yardımcı olan işlemlerde önemli görevler üstlenmektedir. Bakır eksikliği, içi boş ve gözenekli kemiklerin oluştuğu osteoporozu desteklemektedir. Osteoporoz, zayıf ve kırılgan kemiklerle karakterize bir durumdur.  Yaşla birlikte daha yaygın hale gelir ve bakır eksikliğinin bu rahatsızlığın oluşmasında önemli etkisi bulunmaktadır. Bakır, kemiklerinizin içinde çapraz bağlantılar oluşturan süreçlerde yer almaktadır. Bu çapraz bağlantılar, kemiklerin sağlıklı ve güçlü olmasını sağlamaktadır. Dahası, bakır vücuttaki kemik dokusunu yeniden şekillendirmeye ve güçlendiren hücreler olan osteoblast yapmaya önemli katkı sağlayabilmektedir.
• Hafıza kaybı ve öğrenme sorunları: Bakır minerali, optimum beyin işlevi ve gelişimi sağlamaya yardımcı olmaktadır. Bakır eksikliği de kişilerin öğrenme ve hafıza ile ilgili sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Bakır eksikliği öğrenmeyi ve hatırlamayı zorlaştırabilir. Bunun nedeni, bakırın beyin işlevi ve gelişiminde önemli bir rol oynamasıdır. Bakır, beyne enerji sağlamaya yardımcı olan, beynin savunma sistemine yardımcı olan ve vücuda sinyal ileten enzimler tarafından kullanılmaktadır. Bakır eksikliği ise Alzheimer hastalığı gibi beyin gelişimini engelleyen veya öğrenme ve hatırlama yeteneğini etkileyen hastalıklarla ilişkilendirilmiştir.
• Kondisyon kaybı ve yürürken dengesizlik: Bakır, sağlıklı bir sinir sisteminin korunmasına yardımcı olan ve beyne verimli bir şekilde sinyal gönderilmesini sağlayan enzimler tarafından kullanılmaktadır. Bir eksiklik, bu sinyalleri tehlikeye atabilir veya geciktirerek, yürürken koordinasyon kaybına veya dengesizliğe neden olmaktadır. Bakır eksikliği olan insanlar düzgün yürümede zorlanmaktadır. Çünkü enzimler, omuriliğin optimal sağlığını korumak için bakır kullanmaktadır. Bazı enzimler omuriliğin yalıtılmasına yardımcı olarak sinyallerin beyin ve vücut arasında iletilmesini sağlamaktadır. Bakır eksikliği, bu enzimlerin o kadar etkili çalışmamasına neden olarak omurilik yalıtımının azalmasına neden olmaktadır. Bu da sinyallerin verimli bir şekilde aktarılmamasına neden olmaktadır. Yürüme, beyin ve vücut arasındaki sinyallerle düzenlenmiştir. Bu sinyaller etkilendiğinde, bakır eksikliği koordinasyon kaybına ve kararsızlığa neden olabilmektedir.
• Sürekli üşümek: Bakır mineral eksikliği, sağlıklı tiroid hormonu seviyelerinin sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Bu hormonlar metabolizmanızı ve vücut ısınızı düzenlemektedir. Bakır eksikliği olan kişiler, daha düşük sıcaklıklara karşı kendilerini daha duyarlı hissetmektedir. Bakır, çinko gibi diğer minerallerle birlikte, optimum tiroid bezi işlevini sürdürmeye yardımcı olaktadır. Çalışmalar, tiroid hormonlarının T3 ve T4 seviyelerinin bakır seviyeleri ile yakından bağlantılı olduğunu göstermiştir. Kan bakır seviyeleri düştüğünde, bu tiroid hormon seviyeleri düşmektedir. Sonuç olarak, tiroid bezi etkili bir şekilde çalışmayabilir.  Tiroid bezinin metabolizmanızı ve ısı üretiminizi düzenlemeye yardımcı olduğu göz önüne alındığında, düşük tiroid hormonu seviyeleri sizi daha kolay üşümenize neden olmaktadır.
• Soluk bir cilt: Bakır minerali, cilt rengini belirleyen pigment olan melanini yapan enzimler tarafından kullanılmaktadır. Bakır eksikliği de soluk cilde neden olmaktadır. Deri rengi büyük ölçüde melanin pigmenti tarafından belirlenmektedir. Daha açık tenli kişilerde genellikle daha koyu tenli insanlara göre daha az, daha küçük ve daha hafif melanin pigmentleri bulunmaktadır. İlginç bir şekilde bakır, melanin üreten enzimler tarafından kullanılmaktadır. Bu nedenle, bakır eksikliği bu pigmentin üretimini etkileyerek soluk cilde neden olabilmektedir.
• Erken yaşta gri saç rengi: Ten rengi gibi saç rengi de bakır gerektiren melaninden etkilenmektedir. Bu, bakır eksikliğinin erken gri saçları destekleyebileceği anlamına gelmektedir. Saç rengi de melanin pigmentinden etkilenmektedir. Düşük bakır seviyelerinin melanin oluşumunu etkileyebileceği göz önüne alındığında, bakır eksikliği erken gri saça neden olabilmektedir. Bakır eksikliği ve melanin pigment oluşumu üzerine bazı araştırmalar olsa da, bakır eksikliği ile gri saç arasındaki bağlantıya özel olarak neredeyse hiç çalışma yapılmamıştır. Bu alanda daha fazla araştırma, ikisi arasındaki bağı netleştirmeye yardımcı olacaktır.
• Görme kaybı: Bakır eksikliği görme kaybına neden olabilmektedir. Bunun nedeni, vizyonunuzun büyük ölçüde bakıra dayanan sinir sisteminizle yakından bağlantılı olmasıdır. Görme kaybı, uzun süreli bakır eksikliğinde ortaya çıkabilecek ciddi bir durumdur.  Bakır, sinir sisteminin düzgün çalışmasını sağlamaya yardımcı olan birçok enzim tarafından kullanılmaktadır. Bu, bakır eksikliğinin görme kaybı da dahil olmak üzere sinir sistemi ile ilgili sorunlara neden olabileceği anlamına gelmektedir. Görünüşe göre bakır eksikliğine bağlı görme kaybı, mide baypas ameliyatı gibi sindirim sistemi ameliyatı olan kişilerde daha yaygındır. Bunun nedeni, bu ameliyatların vücudun bakırı emme yeteneğini azaltabilmesidir.

Bakır mineral fazlalığı hayati riske neden olabilir

Bakır optimal sağlık için gerekli olsa da, doktor kontrolünde her gün yeterli bir miktarda alınmalıdır. Çok fazla bakır tüketmek, bir tür metal zehirlenmesi olan bakır toksisitesine neden olabilir. Bakır toksisitesinin hoş olmayan ve potansiyel olarak ölümcül yan etkileri olabilirini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Mide bulantısı
• Kusma (yemek veya kan)
• İshal
• Karın ağrısı
• Baş ağrısı
• Nefes almada güçlük
• Düzensiz bir kalp atışı
• Düşük kan basıncı
• Koma
• Sarı cilt (sarılık)
• Böbrek hasarı
• Karaciğer hasarı

Bununla birlikte, düzenli bir diyetle toksik miktarlarda bakır yemek çok nadirdir. Bunun yerine, kirli yiyecek ve suya maruz kalırsanız veya yüksek düzeyde bakır içeren bir ortamda çalışıyorsanız bu durum ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

Hangi gıdalardan bakır minerali alınabilir?

Pek çok gıda yeterli miktarda mineral sağladığı için bakır eksikliği kişilerde az rastlanan bir durumdur. Bakır mineral açısından zengin olan bazı besin maddelerini şöyle sıralayabiliriz;

• Zeytin
• Fındık
• Ceviz
• Badem
• Üzüm
• Arpa
• Esmer ekmek
• Brokoli
• Pancar
• Pekmez
• Bal
• Portakal
• Kuzu ciğeri
• Fasulye
• Bezelye

Bakır mineral eksikliğimin olup olmadığını nasıl öğrenilebilirim?

Bakır seviyelerinizle ilgili endişeleriniz varsa, en iyisi doktorunuzla konuşmaktır. Bakır eksikliği riski altında olup olmadığınızı yapılan kan tahlilleri ile kolayca öğrenebilirsiniz.

Bakır mineral eksikliğini nasıl giderilebilirim?

Yapılan kan testlerinden bakır mineral eksikliği belirlenen kişiler doktor kontrolünde sadece dengeli bir diyet uygulayarak ya da doktorunun verdiği bakır içeren vitamin ilaçlarını bir süre kullanarak giderebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.