Yükleniyor
Ayak bileği bölgesinde veya ayakta oluşan şişlik ayağın bu noktalarında sıvı birikmesine bağlı oluşan ödem kaynaklıdır. Gün içerisinde uzun süreler ayakta kalmak, oturmak, hamilelik, aşırı kilo, yaşlılık ve bacak, ayak bileği veya ayağın etkilendiği yaralanma ya da ameliyat da şişmenin arkasındaki nedenlerdendir.
Ayak şişmesi, vücutta sıvı birikmesine ya da damarların çalışmamasına bağlı olarak periferal ödemin ayakta birikerek şişme yapması durumudur. Ayak şişmesi çoğunlukla yerçekiminin etkisiyle meydana gelir. Özellikle yaşlılarda ve yetişkinlerde ayak şişmesi daha belirgin olarak görülür. Oluşan ödem yani sıvı birikmesi sağlık riski oluşturmamakla birlikte evde tedavi edilerek geçirilir.
Ayak şişmesinin nedeni genellikle sıvı birikmesi yani ödem oluşmasıdır. Ayrıca uzun süre ayakta durma, uzun süre oturma, hamilelik, aşırı kilolu olma, yaş ve çok fazla tuz tüketimi, antidepresanlar veya steroidler gibi belirli ilaçlar ayak şişmesine neden olabilmektedir.
Uzun süreler ayakta durmak, yürümek, tuzlu besinler tüketmek de ayak şişmesine sebebiyet verir ve bu şişmeler dinlenmeyle geçebilir. Ayaklarda ya da ayak bileklerinde ağrısız bir şekilde şişliklerin oluşması yaşlı kişilerde sık rastlanılan bir durumdur. Ayak şişmesinin en yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir:
Vücuttaki sıvının dokularda sıkışıp kalması durumunda ödem meydana gelir. Ödem genellikle bacak, ayak ve ayak bileklerini etkiler. Etkilediği bölgede parlak, gergin bir cilt, baskı yaptıktan sonra çukurlu bir cilt, hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Ödem, tuzlu gıda tüketiminin azaltılması, çorap giyilmesi ve dinlenmeyle geçebilir.
Hamilelikte ayak şişmesi en sık görülen durumlar arasında yer alır. Ayak ve ayak bileği şişmesi hamilelik döneminde şiddetli şişlik, yüksek tansiyon ve belirgin bir şekilde şişmeyi içeren ciddi bir durum olan preeklampsinin bir belirtisi olarak görülebilir.
Ayak ya da ayak bileklerinde meydana gelen yaralanmalara şişmeye sebebiyet verir. Bir kaza ya da yaralanma sonucunda ayak bilek bağlarının normal aralığından daha fazla gerilmesi durumunda şişme meydana gelir. Bu şişliği azaltmak için yaralı olan ayak bileğinin üstüme basmamak, buz kompres uygulamak ve ayağı yukarda tutmak önemlidir. Ağrı şiddetli ve uzun süreler devam ediyorsa uzman doktora görünmek gerekir.
Ayak şişmesi genelde kanın bacaklarda kalbe kadar olan damarların yetersiz kalması sonucunda meydana gelen venöz yetmezliğinin bir sonucudur. Damarlar kapakçıklar yardımıyla kanın üst bölgeye doğru çıkmasını sağlar. Bu kapakçıklar hasarlı olduğunda ya da zayıfladığında kan akışı yukarı doğru sağlanamaz ve bileklerde, ayaklarda şişme yapar.
Östrojen ve testosteron gibi hormon ilaçları, anitdepresanlar, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ve diyabet ilaçları vücutta ödeme ve şişliğe neden olur. Bu da ayak şişmesini beraberinde getirir. İlaçların bu etkisi bilindiğinde uzman doktora danışarak değiştirmesini talep edebilirsiniz.
Kalp, karaciğer veya böbrek hastalığı gibi hastalıkları ayak şişmesine neden olabilir. Özellikle akşamları şişen ayak ve ayak bilekleri kalp yetmezliği nedeniyle ortaya çıkan vücutta tuz ve su tutulmasının belirtisidir. Böbrekler düzgün çalışmadığında ayaklarda şişmeye ve vücutta sıvı birikmesi oluşturur.
Uzun süre oturmak ya da ayakta durmak, hareketsiz kalmaya neden olduğundan vücut sıvılarının ayaklarda birikmesine bu da ayak şişmesine neden olur.
Obezite hastası ya da aşırı kilolu olma durumunda ayak üstü, ayaklarda ve ayak bileklerinde oluşan baskıdan ve ağırlıktan dolayı şişmeler görülür. Bu durum kısa vadede tedavisi olmasa da ayakları dinlendirmek şişliğin azalmasında etkili olur.
Enfeksiyon ile savaşan beyaz kan hücrelerini vücudun farklı bölgelerine taşıyan bir sıvı lenf olarak tanımlanır. Lenfödem ise bir çeşit şişliktir. Genellikle ayak şişmesi bacaklar ve ayaklarda lenf hareketini kontrol eden lenf düğümleri hasar gördüğünde oluşur.
Sağ ayak şişmesi ya da sol ayak şişmesi, uzun süreler ayakta kalma, tek bir ayağa yüklenme, kan damarlarının tıkanması, lenfatik tıkanma veya bir yaralanmaya bağlı travma olarak meydana gelebilir. Yine sadece sağ veya sadece sol ayakta yani tek bir ayakta oluşan şişlik cilt enfeksiyonları veya artrite bağlı olarak da meydana gelebilir.
Hamileyken vücut normalden daha fazla su tutar. Özellikle hamileyken ayakta çok duruluyorsa, hava sıcaklığı da yüksekse bu durum suyun vücudun en alt kısımlarında yani ayak kısmında birikmesine neden olur. Yine rahmin büyümesinin yarattığı baskı da bacaklarda ki kan akışını etkileyebileceği için şişlik oluşabilir.
Ayak şişmesinin inmesi için bol sıvı tüketimi, kompresyon çorapları giymek, ayakları epsom tuzu içeren soğuk suda bekletmek, kısa süreli ayakları kalp hizasının üzerinde tutmak, magnezyum ve potasyum içeren besin ve takviyeler almak, daha az tuz kullanımı ve sağlıklı kiloda bulunmaya çalışmak önemli rol oynamaktadır. Ayak şişmesini evde geçirmenin yolları şöyle sıralanır:
Vücuda yeterince su alınmaması, vücudun suyu daha fazla tutma eğiliminde olmasına neden olur. Suyun bir noktada toplanması da ödeme dolayısı ile şişmeye neden olur. Bu nedenle bol bol su içmeye özen gösterilmelidir.
Ödem giderici özelliği bulunan epsom tuzunun ilave edildiği suda ayakları bekletmek ayakta oluşan şişliği ve iltihaplanmayı azaltmaya yardım eder.
Ayak şişmesinin olduğu bölgeye gün içerisinde sık sık 20 dakika olacak şekilde buz uygulaması yapın. Doğrudan deriye buz uygulaması yapmayın. Cildi korumak için ince bir arasına sarıp, şiş olan bölgeye öyle uygulayın.
Uzanırken veya oturur vaziyette iken bir minder yardımı ile ayaklarınızı yükseltip ayakların kalp hizasının üstünde kalmasını sağlayın. Kan akışına yardımcı olacak olan bu yöntem şişliğin inmesini sağlayabilir.
Vücutta sıvı tutulmasının nedenlerinden biri de magnezyum eksikliğidir. Badem, kaju, ıspanak ve patates gibi magnezyum içeren besinler ve takviyeler alabilirsiniz. Yine potasyum eksikliği de tansiyon ve vücutta sıvı tutulmasına neden olur. Kuru kayısı, mercimek, portakal suyu ve fasulye gibi potasyumdan zengin besinler ya da potasyum içeren takviyeler almaya özen gösterin.
Tuz içeriklerinden biri olan sodyum, vücudun sıvı tutmasının temel nedenlerindendir. Özellikle 60 yaş ve üstü kişilerde sodyum alımı ayaklarda şişmeye neden olur. Vücuda giren sodyumu azaltmak dolayısı ile bundan kaynaklı oluşan şişliklerin de inmesi ile sonuçlanacaktır.
Obezite, vücutta oluşan ödem ile ilişkilidir. Vücut ağırlığı kan dolaşımını etkilediği için alt ekstremitelerde şişliğe neden olur. Yine vücut ağırlığının fazla olması yürürken ağrı meydana getirebilir.
Ayak şişmesini azaltmanın bir diğer yolu şişmenin olduğu bölgeye baskı uygulamak olacaktır. Elastik bant ya da çorap yardımıyla dolaşımı azaltan malzemelerden yararlanarak ayak şişmesini azaltabilirsiniz.
Ayak şişmesi olduğunda oluşan bölgeyi dinlendirmek için şiş ayak üstüne basmamak gerekir. Bir ya da iki gün boyunca ayaklara ağırlık oluşmayacak şekilde dinlenmek ayak şişmesini hafifleterek iyi gelecektir.
Rahatsız ve sıkı ayakkabı giymek, günlük yaşamda topuklu ayakkabı tercih etmek ayakların şişmesine neden olarak ödem oluşturur. Bu durumu engellemek için rahat ayakkabılar tercih etmek önemlidir.
Ayak şişmesi bir yaralanma sonucunda meydana geliyorsa iç kanama riskine karşı uzman doktora başvurmak doğru bir tercih olacaktır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 3 Mayıs 2024
Yayınlanma Tarihi: 27 Temmuz 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
