Ayak Burkulması Nedir? Ayak Burkulmasına Ne İyi Gelir?

Ayak Burkulması Nedir?

Ayak bileğini bükülme veya çevrilmesi esnasında meydana gelen, ayak bileği kemiklerini bir arada tutmaya yardımcı olan sert doku bağlarının gerilmesi veya yırtılması ile oluşan yaralanmadır. Ayak bileği eklemindeki bağ dokusunun ve eklem etrafında yumuşak dokuların kontrol dışı ve ters bir hareket doğrultusunda kopması ya da gerilmesi sonucu oluşan yaralanma olarak da ifade edilebilir.

Bacak kemiklerini ayağa bağlayan ligament yapıları sert bir bağ dokusudur. Eklemlerin hareket kapasitesinde belirleyici olan bu elastik lifler aşırı bir hareket sonucu deformasyona uğrayabilir. Ayakta ani bir hareketle gerçekleşen bu süreç eklem sağlığını tehlikeye atabilir ve ayak burkulması nasıl olur sorusunun cevabıdır. Diğer bir taraftan, ligamentler açısından zengin bir bölge olan ayak bileği şiddetli bir darbe (gerilme, bükülme ya da dönme vb.) aldığında ayak bileği burkulması da olabilir. İlave olarak, geç fark edilen ayak tarağı kemiği burkulması doğrudan 5 parmakla ilişkilidir.

Ayak Burkulması Neden Olur?

Ayak bileğinin bükülmesine neden olan düşme, zıplama gibi eylemler sonrasında ayağı bileğini bükecek şekilde ayağın yere basması, düz olmayan zeminde yürüme ve egzersiz ayak burkulmasına neden olan durumlardır. Normal koşullarda düşme sırasında ayak bileği dışa doğru yere temas etmesi gerekirken içe doğru temas ediyorsa ayak burkulması belirtileri ortaya çıkabilir. Ayak burkulması ilk yardım işleminin uygulanabilmesi için öncelikle nedenleri tespit edilmelidir, bu nedenler aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Ayağın pozisyonuna uygun olmayacak bir şekilde vücut ağırlığına maruz bırakılması
• Ayak bileğinin fazla efor göstermesine neden olan kazalar
• Başka birinin kişinin ayağına basması
• Spor aktivitesinde yanlış ayakkabı seçimi
• Engebeli, tümsekli yüzeylerde egzersiz ya da yürüyüş yapma

Ayak Burkulması Belirtileri Nelerdir?

Ayak bileği burkulmalarında sakatlanan ayağın kullanılması sonucu ağrı en belirleyici semptomdur. Ayrıca; bölgesel morarma, şişlik, hareket ettirememe, hassasiyet ve dengesizlik semptomları belirgindir. Kazanın ya da yaralanmanın gerçekleştiği anda patlama duygusu ve sesi hissedilir.

Ayak Burkulması Nasıl Teşhis Edilir?

Ayak burkulması nasıl geçer sorusundan önce hastalığın doğru teşhis yapılması önemlidir. Doktor muayenesinden geçen kişi fiziksel şikayetlerini anlatır ve ayak bölgesinde anormal bir durum gözlemlenirse yaralanmanın boyutunu değerlendirmek için görüntüleme tekniklerine başvurulur. Görüntüleme teknikleri genel olarak manyetik rezonans görüntüleme, ultrason, ayak bileği grafisi ve tomografidir.

Ayak Burkulmasına Ne İyi Gelir?

Ayak burkulmalarında ayağı atel ile sabitleyerek dinlendirmek, soğuk kompres uygulamak, elastik bandaj yada sargı ile kan dolaşımını engellemeyecek şekilde sarmak ve ayağı kalp hizasından yüksekte tutmak şişliği azaltır, daha fazla zedelenmesini önler ve ağrıyı azaltarak ayak burkulmasına iyi gelir. Buz, yükseltme ve bandajla kompresyon şişliği azaltmaya yardım ederken, atel ile ayağı sabitleyerek dinlendirmek ve üzerine bir süre basmamak ayağın daha fazla zarar görmesini engelleyecektir. Ayrıca ağrı kesici ilaçlar da ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur.

Ayak burkulmasına iyi gelen yöntemler şu şekildedir:

• Atel ya da koltuk değneği ile ayak kullanımını sınırlayın: Ayağın kullanımını sınırlamak için atel kullanarak ya da koltuk değneği ile ayağın üzerine basmamaya çalışın.
• Ayağı dinlendirin: Ağrı ve şişmeyi artırmamak için aktivitelerden kaçınılmalıdır.
• Soğuk kompres uygulayın: Ayak burkulmalarında hızlı bir şekilde 15-20 dakika süre ile ayağa buz kompresi yapılmalı ve bu 3 saatte bir tekrarlanmalıdır.
• Elastik bandaj ile ayağı dolaşımı engellemeyecek şekilde sıkıştırın: Şişliği önlemek için elastik bir bandaj yardımı ile sıkıştırma uygulanmalıdır.
• Ayağa yüksekte tutun: Yine şişmeden korumak için uzandığınız anlarda ayağ bileğinin kalp hizasından yukarıda tutulduğundan emin olun.  Yerçekimi sayesinde fazla sıvı boşalmış ve ödem önlenmiş olacaktır.
• Ağrı kesici ilaç alın: Reçetesiz satılan ağrı kesiciler ayak burkulması kaynaklı ağrıları kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Ancak ilacı doktor onayı olmaksızın ilaç kullanımından kaçınılmalıdır.

Ayak Burkulması Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yöntemleri arasında farmakolojik yöntem, alçı, koltuk değneği, egzersiz, bandaj sargı, buz ve istirahat vardır.

Fizyoterapi gerektiren ağır durumlarda ayak kaslarını güçlendirecek step tahtası, çömelme, tek ayak üzerinde kalma ve hafif randımanlı hareketler tercih edilir. 

Kardiyo egzersiz (koşu bandı, bisiklet) ve kum dolu sargı ağırlıkları ile elastik bantlar gibi ayak kaslarını güçlendirici hareketler ve dayanıklılık arttırıcı egzersiz programı sunulabilir.

Ayak Burkulmasında Risk Faktörleri Nelerdir?

• Burkulma geçmişinin olması
• Dengeyi kuramama ve vücut ağırlığında artış
• Ayağın belli kaslarında zayıflık
• Bağ dengesinin olmaması ve topuğun içe dönük olması

Ayak Burkulması Hakkında Sık Sorulan Sorular

Ayak burkulması nasıl geçer?

Ayak burkulmalarında öncelik ağrıyı ve şişliği azaltmak ve zarar gören bağların daha fazlas hasar almasını önlemektir. Bunun için, dinlendirme, buz kompresi, sıkıştırma ve yükseltme işlemi uygulanmalıdır. Şiddetli ağrı ve şişlik varsa ayağı dinlendirmeli, burkulan bölgeye 15 ila 20 dakika boyunca günde 3-4 kez buz torbası ile kompres uygulanmalı, ayak bileğini elastik bir sargıyla sıkıştırılmalı ve ayağı yüksekte tutun. Özellikle ilk 24 saatte şişliğin artmasını önlemek için sıcak duş, sıcak paket veya ısı masajından kaçının.

Ayak burkulmasında şişlik olur mu?

Ayak burkulması şişmesi bölgede oldukça dikkat çekicidir. Ayak bağlarının hasar görmesi hızlıca şişme reaksiyonunu gösterir. Bunun nedeni ise yaralanma sonrası bölgede oluşan kanama ve ödemdir. Bu doğrultuda, ayak burkulması ödem tedavisi yapıldığında şişkinlik de iner.  

Ayak burkulması ile kırık nasıl ayırt edilir?

Başta ağrı şiddetine ve sonrasında görüntüleme teknikleri ile fark edilir.  

Ayak burkulması sonrası egzersizlere ne zaman başlanmalıdır?

Fiziksel belirtiler azaldığında ve hareketsiz kalınan süre sonlandığında egzersizler uzman kontrolünde başlar.

Fizik tedaviye ne zaman başlanmalı?

Bağ ve kas dokuda hasar onarıldığında kasları güçlendirmek amaçlı başlar.

Burkulan ayak şişer mi?

Evet şişme gözlemlenir.

Burkulan ayak sarılır mı?

Hareketsiz kalması ve şişkinlik inmesi adına sarılır.

Burkulan ayağa masaj yapılır mı?

Belirli bir süre geçtikten sonra tedaviye destek uygulanabilir.

Ayak burkulmasına sıcak su iyi gelir mi?

Hayır, soğuk pres yapılmalıdır.

Ayak burkulduğunda hangi doktora gidilmelidir?

Ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.