Yükleniyor
Ayak burkulması, ayak bileğinin zorlanması sonucu oluşan bir yaralanmadır. Bu durum genellikle ani hareketler veya düşmeler sonucu meydana gelir. Ayak burkulmalarında etkilenen bölgeye soğuk kompres uygulama, bandajla sarma, ayağı yüksekte tutma ve hareket ettirmekten kaçınarak bir süre üstüne basmamaya özen gösterilecek dinlenmedirme şeklinde uygulanacak olan ilkyardım ayak burkulmalarında oluşabilecek ağrıyı, şişmeyi ve daha fazla zarar görmesini önlemeye yardımcı olacaktır.
Ayak bileğini bükülme veya çevrilmesi esnasında meydana gelen, ayak bileği kemiklerini bir arada tutmaya yardımcı olan sert doku bağlarının gerilmesi veya yırtılması ile oluşan yaralanmadır. Ayak bileği eklemindeki bağ dokusunun ve eklem etrafında yumuşak dokuların kontrol dışı ve ters bir hareket doğrultusunda kopması ya da gerilmesi sonucu oluşan yaralanma olarak da ifade edilebilir.
Bacak kemiklerini ayağa bağlayan ligament yapıları sert bir bağ dokusudur. Eklemlerin hareket kapasitesinde belirleyici olan bu elastik lifler aşırı bir hareket sonucu deformasyona uğrayabilir. Ayakta ani bir hareketle gerçekleşen bu süreç eklem sağlığını tehlikeye atabilir ve ayak burkulması nasıl olur sorusunun cevabıdır. Diğer bir taraftan, ligamentler açısından zengin bir bölge olan ayak bileği şiddetli bir darbe (gerilme, bükülme ya da dönme vb.) aldığında ayak bileği burkulması da olabilir. İlave olarak, geç fark edilen ayak tarağı kemiği burkulması doğrudan 5 parmakla ilişkilidir.
Ayak bileğinin bükülmesine neden olan düşme, zıplama gibi eylemler sonrasında ayağı bileğini bükecek şekilde ayağın yere basması, düz olmayan zeminde yürüme ve egzersiz ayak burkulmasına neden olan durumlardır. Normal koşullarda düşme sırasında ayak bileği dışa doğru yere temas etmesi gerekirken içe doğru temas ediyorsa ayak burkulması belirtileri ortaya çıkabilir. Ayak burkulması ilk yardım işleminin uygulanabilmesi için öncelikle nedenleri tespit edilmelidir, bu nedenler aşağıdaki gibi listelenebilir:
Ayak bileği burkulmalarında sakatlanan ayağın kullanılması sonucu ağrı en belirleyici semptomdur. Ayrıca; bölgesel morarma, şişlik, hareket ettirememe, hassasiyet ve dengesizlik semptomları belirgindir. Kazanın ya da yaralanmanın gerçekleştiği anda patlama duygusu ve sesi hissedilir.
Ayak burkulması nasıl geçer sorusundan önce hastalığın doğru teşhis yapılması önemlidir. Doktor muayenesinden geçen kişi fiziksel şikayetlerini anlatır ve ayak bölgesinde anormal bir durum gözlemlenirse yaralanmanın boyutunu değerlendirmek için görüntüleme tekniklerine başvurulur. Görüntüleme teknikleri genel olarak manyetik rezonans görüntüleme, ultrason, ayak bileği grafisi ve tomografidir.
Ayak burkulması yaşandığında, ayağı atel ile sabitleyerek dinlendirmeli, soğuk kompres uygulamalı, kan dolaşımını engellemeyecek şekilde elastik bandajla sarmalı ayağı bir yastık üstüne koymak gibi kalp hizasından yüksekte tutmak ayak burkulmasına iyi gelir. Buz, yükseltme ve bandajla kompresyon şişliği azaltmaya yardım ederken, atel ile ayağı sabitleyerek dinlendirmek daha fazla ağrıyı ve zarar görmesini engelleyecektir. Ayrıca ağrı kesici ilaçlar da ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur.
Ayak burkulmasına iyi gelen yöntemler şu şekildedir:
Tedavi yöntemleri arasında farmakolojik yöntem, alçı, koltuk değneği, egzersiz, bandaj sargı, buz ve istirahat vardır.
Fizyoterapi gerektiren ağır durumlarda ayak kaslarını güçlendirecek step tahtası, çömelme, tek ayak üzerinde kalma ve hafif randımanlı hareketler tercih edilir.
Kardiyo egzersiz (koşu bandı, bisiklet) ve kum dolu sargı ağırlıkları ile elastik bantlar gibi ayak kaslarını güçlendirici hareketler ve dayanıklılık arttırıcı egzersiz programı sunulabilir.
Ayak burkulmalarında dinlendirme, buz kompresi, sıkıştırma ve yükseltme işlemi uygulanmalıdır. Bunlar, ayağı hareket ettirmemeyi ve ayak üzerine basmayarak ayağı dinlendirmeyi, 15 ila 20 dakika süreyle 3-4 kez soğuk kompres uygulamayı, ayak bileğini elastik bir sargıyla sıkıştırmayı ve ayağı yüksekte tutmayı içerir. Burada amaç ağrıyı ve şişliği azaltmak ve zarar gören bağların daha fazla hasar almasını önlemektir.
Ayak burkulması şişmesi bölgede oldukça dikkat çekicidir. Ayak bağlarının hasar görmesi hızlıca şişme reaksiyonunu gösterir. Bunun nedeni ise yaralanma sonrası bölgede oluşan kanama ve ödemdir. Bu doğrultuda, ayak burkulması ödem tedavisi yapıldığında şişkinlik de iner.
Başta ağrı şiddetine ve sonrasında görüntüleme teknikleri ile fark edilir.
Fiziksel belirtiler azaldığında ve hareketsiz kalınan süre sonlandığında egzersizler uzman kontrolünde başlar.
Bağ ve kas dokuda hasar onarıldığında kasları güçlendirmek amaçlı başlar.
Evet şişme gözlemlenir.
Hareketsiz kalması ve şişkinlik inmesi adına sarılır.
Belirli bir süre geçtikten sonra tedaviye destek uygulanabilir.
Hayır, soğuk pres yapılmalıdır.
Ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 6 Aralık 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Kasım 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
