Yükleniyor
Astigmat, bulanık görmeye neden olan bir göz kusurudur. Astigmat gözün ön kısmı olan kornea tam olarak yuvarlak olmamasına bağlı ışığın düzensiz bir şekilde kırılması sonucu uzak veya yakın fark etmeksizin görüşü bulanıklaştıran bir görme bozukluğudur. Bulanık görüş, göz yorgunluğu, baş ağrısı, net görebilmek için gözleri kısma ihtiyacı hissetme ve gece araç kullanmada zorluk yaşama astigmat belirtileridir.
Astigmat, uzak veya yakın tüm mesafelerde görüşün bulanık olmasına neden olan optik sistem (kornea ve göz merceği) sorunudur. Kornea veya göz merceğinin şeffaf olan ön kısmındaki kavisin iki farklı eğride olması ışınları aynı şekilde bükmelerini engeller ve bu da iki farklı görüntü oluşması ile sonuçlanır. Üst üste gelen ve birleşen bu iki farklı görüntünün bulanık bir görüntü oluşturmasına tıbben astigmat adı verilir.
Meydana gelen bu göz kusuru sonucu oluşan astigmatın yaygın görülen belirtisi bulanık ve dalgalı görüştür. Baş dönmesi, baş ağrısı ve göz yorgunluğu da astigmat rahatsızlığında ortaya çıkan belirtiler arasında sayılabilir.
Astigmat tanısı için göz kontrolü ve göz testleri uygulanır. Ortaya çıkan belirtilerin de astigmat tedavisinde önemli rol oynadığı kabul edilir. Tanı sonrasında astigmat tedavisi için astigmat gözlüğü ve kontakt lensler sıklıkla tercih edilir.
Astigmat, kornea veya göz merceğinin olması gerekenden daha farklı bir şekil yapısına sahip olması sonucu meydana gelir. Kornea ve göz merceğindeki kavisli yapı sebebiyle ışığın retinaya geçtiği anda görüş açısında bulanıklık oluşturması sonucu astigmat ortaya çıkar.
Genellikle kalıtsal bir göz rahatsızlığı olan astigmat, göz kapaklarının korneaya fazla baskı yapmasından veya bir göz ameliyatının yanı sıra göz yaralanmasından da kaynaklanabilir.
Nadir olarak keratokonus ve göz ameliyatı sonrası meydana gelen komplikasyonlar da astigmat oluşumuna sebebiyet verebilir.
Astismat nedenleri şöyledir:
Uzak veya yakını bulanık görme, baş ve göz ağrısı, okuma ve odaklanma gibi gözü fazla kullanmayı gerektiren durumlar sonrasında göz yorgunluğu, özellikleri geceleri görüşün azalması yaygın astigmat belirtileridir.
Astigmat belirtileri genel olarak şunlardır
Normalde, gözün ön tarafındaki kornea ve lens eşit yuvarlıktadır. Retina ışıklara doğru ve eşit bir şekilde odaklanabildiği için görüş net olur. Astigmatta ışık ışınları gözün ön kısmına girerken düzgün bir şekilde kırılmaz. Işık ışınlarının retinaya ya da retinanın arkasına düşmesi nedeniyle astigmatı olan kişilerde yakın ve uzak görüş bulanıklaşır ve çok sık göz yorgunluğu yaşarlar.
Astigmat, miyop veya hipermetrop gibi göz kusurları ile birlikte de görülebilir. Normal bir gözde kornea ve mercek, gelen ışınları retinaya odaklar: Işık ışınları retinaya tam olarak düştüğünde, yani kırma kusuru yaşanmaz. Astigmatizmada ise görüntülerretinanın önünde ve ötesinde odaklanır, bu nedenle de yakın ve uzak nesneler bulanık görünür.
Miyop uzağı görememe, astigmat hem uzağı hem yakını görememe durumudur. Miyop astigmat, miyop ve astigmatın birlikte görüldüğü astigmat türüdür. Gelen ışığın retinanın önünde ve doğru hizada olacak şekilde direk retina üzerinde 2 odak noktası oluşturur ve uzağın bulanık görünmesine neden olur.
Görüş bulanıklaşmaya başladıysa, gözleri kısarak görüş netleştirilmeye çalışılıyorsa, sık sık gözleri ovuşturma ihtiyacı duyuluyorsa ve baş ağrısı yaşanıyorsa bu astigmatı gösterir. Bu durumda göz doktoruna görünerek göz kontrolü yaptırılması ihmal edilmemelidir.
Astigmat teşhisi için rutin göz muayenesinde; otorefraktör, retonoskopi gibi yöntemlerle astigmat varlığı teşhis edilir. İlerleyen astigmatın tespitinde ise kornea topografileri ölçümü önem arz eder. Erken dönemde teşhis, astigmat tedavisi için çok önemlidir. Gözlerin ışığa odaklanması muayenelerde ölçülür ve görme keskinliği testi yapılır.
Bu testte kişinin belirli mesafeden karşısındaki harfleri okunması beklenir. Sonrasında kornea eğriliği keratometri cihazıyla incelenir ve bu ölçümle gözün kontakt lense uygun olup olmadığı da belirlenir. Bunun yanında foropter cihazıyla gözün önüne bir dizi lens yerleştirilir ve bu sayede gözün ışığa odaklanışı ölçülür.
Hem uzağı hem de yakını bulanık görme, göz yorgunluğu, baş ağrısı ve göz yorgunluğu gibi semptomlar gösteren astigmatın tanısı için bazı testlere ihtiyaç duyulur. Doktor tarafından uygulanan rutin muayenenin ardından göz doktoru size şu testleri uygulayabilir:
Keratometri testinde, korneanın eğriliğini ölçmek için keratometre adı verilen bir alet kullanılır. Bu test sırasında göz doktoru korneaya bir ışık çemberi odaklayıp yansımasını ölçerek korneanın eğriliğini ve kavisini ölçen bir keratometre kullanarak korneanın son durumunu kontrol eder.
Göze gelen ışınlarda kırılma kusuru olup olmadığını görmek için yapılan testtir. Hastanın göz dibine kadar gönderilen ışınlar retinaya yansır ve geri döner. Bu geri dönen ışınlar değerlendirilir ve tanı konur.
Görme keskinliği testinde bir göz kapatılır ve kapatılan göze basınç uygulanmaz. Hastanın yaklaşık 6 m uzağına yerleştirilen 10 kademeden oluşan harfler ve şekiller ile ölçümleme yapılır ve astigmat varlığı belirlenmeye çalışılır.
Astigmat tedavisi için doktor tarafından gözdeki mercekleri düzeltmek için tedavi yöntemleri uygulanır. Bu yöntemlerin başında astigmat gözlüğü ve kontakt lens gelir.
Şiddetli astigmatı olmayan kişilerin (ve görüşünüzü etkilemiyorsa) gözlüğe veya lense ihtiyacı olmayabilir. Göz doktoru, gelecekteki göz muayeneleri sırasında gözünüzdeki değişiklikleri ölçecektir. Astigmatizma zamanla değişebilir ve daha da kötüleşebilir, bu nedenle ilk başta olmasa bile sonunda gözlüğe veya lense ihtiyacınız olabilir.
Astigmat tedavisi için uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:
Kontakt lensler, astigmatın neden olduğu bulanık görüşü ortadan kaldırarak daha net bir görüş kazandırır. Astigmatın ilerleme durumuna göre uygun kontakt lensl doktor tarafından önerilecektir.
Lensleri çıkarmadan önce ellerin temiz olunduğundan emin olunmalıdır. Kontakt lens temizliğinde musluk suyu gibi klorlu olma ihtimali olan suların kullanılmadığından emin olunmalıdır. Doktorun önerdiği dezenfektanlar ile temizlik yapılmalıdır. Mümkünse lenslerler uyunmamalıdır. Başkaları ile paylaşılmamalıdır ve özellikle göz sağlığı için çok riskli olan, evde yapılan tuzlu su solüsyonları ile lens asla temizlenmemelidir. Doğru saklama kutusunda saklanmalı ve buunlar en az üç ayda bir değiştirilmelidir.
Astigmat herhangi bir tedbir alınarak önlenebilecek bir kusur değildir. Astigmat kimi insanlarda doğuştan, kimisinde ise gözlerin büyümesi ile birlikte ortaya çıkabilen bir durumdur. Özellikle genetik bir kusur olduğu için anne veya babada olması çocukta olmasına da neden olabilir.
Diğer yandan astigmatın önlenmesi veya ilerlemesinin yavaşlatılması için göz sağlığına iyi gelen besinlerin tüketilmesi de yardımcı olabilir. Özellikle A vitamini, C vitamini, E vitamini, omega-3 yağ asitleri, lutein ve zeaksantin gibi bileşikler içeren besinler göz sağlığını korumaya yardımcıdır. A ve C vitamini gözünüzün bağışıklığını iyileştirirken, E vitamini nörolojik sağlığı korur.
Üzüm, havuç ve yaban mersini gibi meyveler gözlerinizi iltihaplanma ve enfeksiyonlara karşı koruyan antosiyaninler içerirler. Tatlı patates, havuç, yumurta sarısı, kara lahana ve balkabağı gibi beta-karoten, zeaksantin ve lutein açısından zengin besinler, gözün odaklanmasını iyileştirebileceğinden astigmatın gelişmesini de önleyebilirler. Retina sağlığı için sardalya, uskumru, morina ve yabani somon gibi omega-üç yağ asitleri içeren yiyeceklerin tüketilmeside tercih edilebilir.
Astigmat ya da astigmatizma, korneanın anormal şekilde kavisli olmasına bağlı görüş alanına giren ışınlarınn odak dışına çıkmasına neden olmasıyla tüm mesafelerde görüşün bulanıklaştığı göz kusurudur. Astigmatizmada gözün yatay ve dikeydeki kırıcılıklarının farklıdır. Göz yatayda belirli bir kırıcılığa sahipken dikeyde farklı numaradadır. Yatay kırıcılık normalken dikey kırıcılık fazlaysa miyopik astigmatizma, dikey kırıcılık azsa hipermetropik astigmatizmadan bahsederiz.
Her iki aksta da fazla kırıcılık mevcutsa kombine miyop ve astigmattan, her iki aksta da kırıcılık azsa kombine hipermetropik astigmattan bahsederiz. Bir aks fazla bir aks az kırıcıysa mixt astigmatizma mevcuttur. Korneanın lekeleri de astigmatizmaya neden olabilir. Bazı kataraktlar astigmatizma yaratabilir. Katarakt ameliyatından sonra da astigmatizma gelişebilir. Astigmat gözlükten başka gaz geçirgen veya yumuşak torik lenslerle de düzeltilebilir. Astigmatın sürekli artması normal değildir,tetkik yapmak gerekir: korneanın dikleşme ve incelme hastalığı olan keratokonus hastalığında astigmat ve miyopi sürekli artar. Kornea cok incelip delinme asamasina gelmeden cerrahi uygulanmalidir.
Astigmatizma belirtileri şunları içerebilir:
Özellikle çocuklar bulanık gördüklerini fark etmeyebilirlerler, bu nedenle çocuklarda anlaşılması ve teşhis edilmesi daha zor olabilir.
Astigmat tedavisinde gözlük ve kontakt lens kullanımı ilk başvurulan yöntemdir. Bunlar gözün arkasındaki retinaya ışığı yeniden odaklayarak görüşü iyileştirmeyi sağlar. Astigmat için iki ana kontakt lens türü vardır: Torik yumuşak lensler ve RGP'dir. Daha şiddetli veya düzensiz astigmatizma için RPG lensler daha etkilidir.
Diğer yandan gözdeki miyop, hipermetrop ve astigmatı düzelten refraktif cerrahi yöntemi olan, LASIK, PRK veya diğer lazerli prosedürler ile kornea yeniden düzenlenerek astigmat kusuru düzeltilmeye çalışılabilir.
En uygun yöntemi göz doktoru hastanın durumuna göre belirleyecektir.
Astigmat tedavi edilmediğinde ama çocuk ama yetişkin günlük hayatı etkileyecek düzeyde olumsuzluklara neden olabilir. Zaman içerisinde tembel göz durumunun ortaya çıkmasına ve görme kaybına neden olabilir. Özellikle çocukluk döneminde doktor muayenesi ve göz taramalarının yaptırılması önemlidir.
Evet, çocukluk döneminde astigmatta gözlük kullanılır. Bu kişilere astigmat gözlüğü verilir.
Gözlük seçimi astigmat sorunu yaşayan kişilerde görme kalitesini artırmada oldukça önemlidir. Torik lensler gibi bu gibi görme sorunları için üretildiğinden astigmatın neden olduğu bulanık görüşü ortadan kaldırır. Gözlük kullanımında ise, çerçevesinin rahatlığı da dahil olmak üzere lenslerin netliği sağlayan derecede olduğundan emin olmak gerekir. Gözlük için nasıl bir lense ihtiyaç olduğu doktorun yönlendirmesi doğrultusunda alınıp, kullanılmalıdır.
Astigmat doğuştan ilerleyebildiği gibi sonradan da olabilir. Eğer tedavi edilmezse derecesi ilerleyebilir.
Evet, tedavilerle astigmat düzelir. Uygun tedaviler için göz doktoruna danışmak gerekir.
Göz doktoru, astigmatı olan kişiye gözlük vermişse bu kullanılmalıdır. Hastaların tedaviye uyumu hastalıkların iyileşmesinde önemli bir rol oynar.
Uyku, gözü doğrudan etkileyen bir ihtiyaçtır Özellikle astigmat gibi göz kusuru olan kişilerde, göz yeteri kadar dinlenemediğinde semptomları olan göz yorgunluğu ve bulanık görüş gibi şikayetler daha belirgin hale gelebilir. Uyku göz kaslarının dinlenmesine yardımcı olur, bu da uykusuzluğu göz kusuru olsun olmasın net görüşü etkileyebilen bir sorun haline getirir.
Astigmat tedavisinde, PRK, LASIK ve SMILE gibi lazer yöntemleri, farklı derecelerdeki astigmatı tedavi etmeye yardımcı olabilmektedir. Bu işlemler excimer lazer kullanarak gibi yöntemlerle minimal invaziv olarak uygulanan bir işlem olduğu için hastalar için iyileşme sürecide hızlıdır. Ancak herkes bu tedavi seçeneklerinden yararlanamayabilir. Korne yapısı, yaş ve diğer faktörler bu işlemler için olan uygunluğu değiştirebilir.
Evet, kornea ve lens yapısında anormallikler ile genetik yatkınlık söz konusudur. Dolayısıyla genetiğin astigmatın gelişiminde önemli bir faktör olduğu söylenebilir. Ailede astigmat olması, çocuklarda da astigmat görülme riskini artırır. Kneden olan genetik varyasyonları ortaya koymuştur.
Göz egzersizleri, görme kusurlarını tedavi edemez ancak odaklanma ve göz kaslarını güçlendirmek için bir nesneye uzaktan bakma ve ardından yakın bir nesneye odaklanma, göz yorgunluğu, daha net görebilme konusunda destekleyici olabilir.
Astigmat, dünya genelinde en yaygın göz kusurlarından biridir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya nüfusunun yaklaşık %30'unun astigmatla ilişkili bir görme bozukluğuna sahip olduğunu tahmin etmektedir.
Göz numarası 1.75 olan kişiler hem yakını hem de uzağı bulanık görebileceği için günlük hayatta astigmat gözlüğüne ihtiyaç duyabilir.
Miyopta sadece yakın, hipermetropta ise sadece uzak görüş bozulmaktadır. Astigmatta ise miyop ve hipermetropun aksine hem yakın hem uzak görüşün bozulduğu bir göz kusurudur.
Uzun süre ekrana bakmanın sonucu dijital göz yorgunluğunun meydana gelmesidir ancak bu astigmatizmayı doğrudan kötüleştirmez. Fakat gözün yorulması bulanık görme ve rahatsızlık gibi semptomları arttırabilir.
Astigmatı olan kişilerde gözlük kullanmazsa, bulanık görme, baş ağrısı ve göz yorgunluğu gibi şikayetlerde artış yaşanır ve zamanla görüş daha da kötüleşir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 27 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 4 Ocak 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
