Yükleniyor
Aspartam, genellikle yiyecek ve içeceklerde kullanılan, şekere göre daha düşük kalorisi olan yapay bir tatlandırıcıdır. Tatlı bir tada sahip olan ancak şekere doğal şeker içermeyen aspartamın sağlık açısından potansiyel zararlara sahip olduğu Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanmıştır. Aspartam kullanımı bazı kişilerde baş ağrısı ve mide bulantısı gibi yan etkilere neden olabilir. Kullanım sıklığına göre diyabete yol açabilir.
Aspartam, birçok gıda grubunda ve bazı ilaçların yapımında yer alan, şekere göre daha düşük kalorili ancak daha tatlı olan yapay bir tatlandırıcıdır.
Aspartam özellikle hazır gıda ürünlerinde etken bir şekilde kullanılır. Tüketilen gazlı içeceklerin birçoğunda ve abur cubur adı altında alınan ürünlerin hemen hemen tamamında tatlandırıcı olarak aspartam vardır. Diyet olarak tüketilen hazır paketlenmiş gıdalarda da daha sık kullanıldığı ifade edilir. Aspartam, normal bir şekere oranla daha fazla tatlandırıcı içerir. Yapay tatlandırıcı olarak kabul edilen aspartam, her bir ürün grubuna farklı gramajlarda eklenir.
Aspartam ilk defa 1980 yılında ABD tarafından yapay bir tatlandırıcı olarak aspartik asit ile fenilalaninin bileşimi ile ortaya çıkarıldı.
İnsan sağlığı açısından aspartamın zararları olduğu, neleri tetiklediği ya da sebep olduğu hastalıklar üzerinde araştırmalar bulunur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), aspartam adı verilen yapay tatlandırıcı maddenin potansiyel olarak kansere yol açabileceğini belirtmiş ve aspartamı ‘muhtemel kanserojen’ sınıfına dahil etmiştir.
Diyet listelerinde yer alan bazı gıda gruplarında da yapay tatlandırıcıların kilo vermeye yardımcı olmadığı aksine diyabete neden olduğu ifade edilir.
DSÖ aspartam içeren ürünlerin fazla kullanımında kalp hastalığı ve ölüm risklerinin de artabileceğini vurgular. Bunun yanı sıra aspartam üzerinde yapılan bir başka incelemelerde şeker ikamesi sınırlı olmasından dolayı güvenilir bir madde olduğunu ifade eden görüşler de yer alır.
Yapay tatlandırıcı olarak bilinen aspartam içeren ürünlerin kullanımından doğan insan sağlığına zararları şöyle sıralanabilir:
Aspartam maddesi insan vücudunda kana karışması sonucunda sinir sisteminde hasarlara yol açabilir. Baş ağrısı, duygu durumu değişikliği, alerjik reaksiyonar bunlardan bazılarıdır.
Tatlandırıcı olan aspartam zararları arasında fazla kullanım sonucuna bağlı beyinde nörolojik yan etkiler görülebilir. Aspartam beyinde dopamin ve seratin sentezini azaltır. Bunun sonucu olarak depresyon ve strese yol açar.
Fazla miktarda kullanılan aspartam, bağırsak düzeninizde de olumsuz etki yaratır. Bağırsaklar insan sağlığı metabolizması için en önemli organlar arasında yer alır. Aspartam kullanımı sonucunda bağırsak düzeni bozulabilir.
Vücudunuzun olmazsa olmazları arasında yer alan kalsiyum vitamini belirli oranlarda yer alır. Fazlaca aspartam kullanımı bedeninizdeki kalsiyum oranını artırarak sinir hücrelerinin zarar görmesine sebebiyet verir.
Aspartam kullanımına en fazla dikkat etmesi gereken kişiler arasında şeker hastaları gelir. Kontrolsüz aspartam kullanımı kan şekerini yükseltir. Bu durum şeker hastalığı olan ya da riski bulunan kişilerin sağlığı açısından çok önemlidir.
Düzensiz ve fazla yapay şeker alımı, kalp ve damar sağlığını son derece olumsuz etkiler. Kalp ritminde ya da yağlanma sonucu ortaya çıkabilecek damar hastalıklarında aspartam kullanımının etkileri vardır.
Ergenlik çağına gelen çocuklarda da hazır gıdalı yiyecek ve içecekler fazla miktarda aspartam içerdiğinden erken yaşta obezite riski ile karşı karşıya kalabilirler.
Yapay tatlandırıcılar çok geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Dışarıdan alınan tatlı türü yiyecekler ve içeceklerin hemen hemen hepsinde kullanılan bir tatlandırıcıdır. Aspartam kullanımının bedeninize ne kadar zarar verdiği açıklansa da kesin ve net kanıtlar bulunmaz. Fazla tatlandırıcıların yine de sebep olduğu hastalıkların varolduğu yapılan çalışmalar tespit etmiştir. Gıda tüketiminde aspartam içeren ürünler şöyle sıralanabilir:
Kola ve Diyet İçecekler: Tüm dünyada olduğu kadar ülkemizde de içecek gruplarının başında asitli kola grubu içecekler gelir. Günlük içecek tüketiminin başında kola gelir. Kolanın içeriği artık herkes tarafından bilinir. Yapay tatlandırıcı sadece kolada değil asitli ve gazlı tüm şekerli içeceklerde bulunur. Diyet içecekleri arasında da yine aspartam belirli miktarlarda bulunur.
Meyveli Yoğurt ve Sütler: Kendinize uygun bir diyet hazırlıyorsanız mutlaka içerisinde meyveli yoğurt çeşitleri ve sütler yer alır. İçeriğinde pastorize edilmiş inek sütü ile birden fazla asit düzenleyici, nişasta, renklendirici ve yapay tatlandırıcı vardır. Üreticilerin bu katkı maddelerinin ürüne eklemelerinin asıl nedeni raf ömrünün daha uzun sürmesidir. Hazır olan süt ve süt ürünleri de aspartam içeren gıdalar arasında yer alır.
Konserve Meyveler ve Sos Çeşitleri: Ketçap, mayonez, hardal gibi gıdalar hazır sos çeşitleri arasına girer. Bu tür yiyeceklerinde belirli bir miktarda aspartam içerdiği bilinir. Konserve meyvelerin ve sosların evlerinizde kendiniz tarafından hazırlanıp tüketilmesi, sağlığınız açısından büyük önem taşır.
Diyabet Hastaları için Önerilen Gıdalar: Şeker hastaları diğer adıyla diyabet rahatsızlığı olan kişilerin kullandığı özel gıdalarda da aspartam bulunur. Diyabet hastalarının aşırıya kaçarak aspartam kullanmaları, kan şekerinin aniden yükselmesine sebebiyet verir. Özellikle şeker hastalarının bu tür yapay tatlandırıcı içeren gıdaları belirtilen dozda ve en güvenli bir şekilde tüketmeleri, sağlıkları için büyük önem taşır.
Yapay tatlandırıcı olarak hazır ve paketlenmiş yiyecek ve içeceklerde bulunan aspartam, fazla tüketilmediği ve aşırıya kaçınılmadığı sürece tüketilebilir. Aspartamın sağlık açısından güvenilirliği net bir şekilde ifade edilememekle birlikte yapay tatlandırıcıların tüketimi konusunda dikkatli olunması gerektiği vurgulanır. Kilonuza göre günlük aspartam alımını hesaplamanız mümkündür. Vücut ağırlığınızın her kilogramı başına 40 miligramı geçmemelidir. Örnek olarak 60 kilogram olan bir kişinin günlük alabileceği maksimum aspartam dozu, 2400 miligram olmalıdır.
Aspartam, normal bir şekere oranla 200 kat daha fazla şeker içerir. Bedeninize dışarıdan girecek her türlü şeker yani glukoz, aşırıya kaçıldığı sürece sağlığınızı olumsuz yönde etkiler. Aspartamın da sürekli kullanımı, fazlaca vücuda girmesi son derece zararlı ve sağlıksızdır.
Aspartik asit, insan vücudundaki protein ve beyin metabolizmasında bulunan önemli bir aminoasittir. Protein oluşumunu desteklerken bozulan proteinlerin de vücuttan atılmasında etkilidir.
Avrupa gıda kodlamalarında aspartam katkı maddesi, E951 olarak tanımladır. Aldığınız ürünün içeriğinde E951 kodu bulunması, tüketeceğiniz gıdanın yapay tatlandırıcı olan aspartam içerdiğini gösterir. Tükettiğiniz içecek yada yiyecek gıda ürününde kaç miligram aspartam içerdiği, E951 kodunun yanında belirtilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 21 Ekim 2024
Yayınlanma Tarihi: 17 Ekim 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
