Yükleniyor
Artikülasyon bozukluğu; dudakların, dilin veya boğazın hareketinin yanlış yerleştirilmesi, zamanlaması, basıncı, hızı veya akışı nedeniyle konuşma seslerini doğru şekilde üretememesi durumudur. Artikülasyon bozukluğu genellikle konuşma terapisi ile giderilebilir. Erken teşhis ve tedavi, bireylerin sosyal yaşantısını olumlu anlamda etkiler.
Artikülasyon bozukluğu, damak ya da dudakta oluşan problemler yüzünden seslerin düzgün çıkarılamamasıdır. Artikülasyon bozukluğuna sahip olan çocuklar, bazı harf ve kelimeleri telaffuz etmekte sıkıntı çekerler. Anlaşılır bir şekilde konuşamadıkları için iletişim kurmakta sorun yaşarlar. Kekelemek ve peltek bir şekilde konuşmak da artikülasyon bozukluğuna dahil edilir.
Artikülasyon bozukluğu, çocuklar geliştikçe kendisini gösterir. Çocuklar belirli bir yaşa geldiği zaman hemen hemen her sesi telaffuz edebilmelidir. 5 yaş sesleri çıkarabilmek için önemlidir. 5 yaşına gelen çocuklar pek çok sesi telaffuz etmeyi bilir. Çocuklar 8 yaşına geldiğinde ise her sesi doğru bir şekilde telaffuz edebilmelidir. Eğer çocuk bu dönem sonunda akranlarına yetişemediyse bir dil ve konuşma terapistinden destek alınması gerekir.
Genel olarak bilinen bir artikülasyon bozukluğu nedeni yoktur. Ancak ailede eğer bu problemi yaşayanlar var ise yatkınlık sebebi olabilir. Kalıtımsal durumlar dışında ses hatalarına neden olabilecek birkaç durum daha vardır. Artikülasyon bozukluğu nedenleri arasında şunlar sıralanabilir:
Bu durumlar artikülasyon bozukluğuna sebep olabilmekle birlikte aşağıdaki sorunlar da mevcutsa ses bozukluğunun düzelmesi daha zor olabilir.
Sesletim bozukluğuna sebep olan durumlar en temelde bu şekilde sıralansa da ebeveynlerin çocuklara karşı sert ve zorlayıcı bir tutum sergilemesi de konuşma bozukluğuna sebep olur. Ebeveynlerin birbirleri ile ve çocuk ile yeterince konuşmamaları da çocuğun sesleri öğrenememesine yol açar.
Artikülasyon bozukluğu belirtileri çocuğun hangi sesi çıkaramadığına göre değişir. Genellikle bu rahatsızlığa sahip olan çocuklar, bu sesleri en rahat telaffuz edebilecekleri yaşta olmalarına rağmen kelime seslerini oluşturmakta güçlük çekerler. Artikülasyon bozukluğu temelde 4 farklı şekilde kendini gösterir. Çocuk konuşurken sesleri düşürebilir, bozabilir, farklı sesler ekleyebilir veya sesleri başka seslerle değiştirebilir.
Artikülasyon bozukluğunun bazı belirtileri şunlardır:
Artikülasyon bozukluğu tanısını kesin olarak koymadan önce bilgi almak için çocuğunuzu bir işitme doktoruna götürmelisiniz. Doktor öncelikle çocuğunuzun işitmesini değerlendirir. Artikülasyon bozukluğu sebepleri, işitme duyusundan da kaynaklanabileceği için bu sorunu ekarte eder. Eğer işitme kaybı sorunu yok ise doktorunuz sizi bir dil ve konuşma terapistine yönlendirir.
Dil ve konuşma terapisti genellikle bu tanıyı koyar. Dil ve konuşma terapisti ilk olarak çocuğunuzun belirli kelimeleri söyleme yeteneğini değerlendirmek için çeşitli testler uygular. Çocuğunuzun dilini, çenesini ve dudaklarını nasıl hareket ettirdiğine de bakar. Eğer çocuğunuzun belirli sesleri yaşıtlarına göre daha az gelişmişse büyük ihtimalle çocuğunuza artikülasyon bozukluğu tanısı koyulur. Tanı koyulduktan sonra çocuğunuza özel tedavi planı hazırlanır.
Her çocuğun artikülasyon problemi farklı sebeplere dayandığı için artikülasyon bozukluğu tedavisi de buna bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle çocuğunuza yardımcı olabilmek için özel bir strateji geliştiren konuşma ve dil terapisti, temel olarak şu tedavi yöntemlerini uygular:
Konuşma ve dil terapisi, artikülasyon bozukluğunun ağızdaki yapısal farklılıklardan kaynaklandığını fark ederse sizi ilgili uzmana yönlendirir. Ayrıca tedavi süreci sadece dil ve konuşma terapisti ile yürümemelidir. Fizik tedavi ve psikoterapi gibi farklı yöntemler de mutlaka tedavi sürecine dahil edilmelidir. Böylelikle tedaviden en hızlı ve maksimum verim alınmış olur.
Artikülasyon bozukluğu nadiren kendi kendine düzelme gösterir. Evde çok fazla çaba ve ebeveynlerin süreci doğru yönetimi ile sorunlu sesler yavaş yavaş düzeltilebilir. Ancak unutmamak gerekiyor ki bu süreç oldukça sabır ister ve kendiliğinden geçmesini beklemek doğru olmaz. Daha çok kalıcı olma durumu göz önünde bulundurularak çocuğunuz için geç olmadan destek almalısınız. İlerleyen yaşlarda artikülasyon problemi düzelmesi daha zor olabilir.
Evet, artikülasyon bozukluğu tedavisi için her yaştan birey tedavi alabilir. Ancak yetişkin bireylerde artık sesleri telaffuz etme, yerine oturduğu için bunun düzelmesi biraz daha zaman alabilir. Eğer bir yetişkin olarak artikülasyon bozukluğu tedavisi almak istiyorsanız sürecin normalden daha uzun seyredebileceğini unutmayın.
Sesletim bozukluğu zararları arasında en fazla psikolojik problemler yer alır. Eğer çocuk, belirli harfleri söyleyemediği için akran zorbalığına uğruyorsa gelişimsel açıdan pek çok şekilde etkilenir. Çocuk kendini eksik ve yetersiz görür, dışlanacağı ve alay edileceği düşüncesi ile sosyal ortamlara girmez. Bu da çocuğunuzun özgüvenini oldukça düşürür.
Artikülasyon sorununun bir başka zararı da çocuğun yazı dilinde de artık harfleri karıştırmaya başlamasıdır. Mesela 'araba' yazması gereken yerde 'alaba' ya da 'ayaba' yazabilir. Bu yüzden çocuğun kafası daha fazla karışmadan ve psikolojik olarak zorlanmadan küçük yaşta bu problemin çözümü için gerekli yollara başvurulmalıdır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 1 Ekim 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
