Yükleniyor
Aort yırtılması veya diseksiyonu, vücudun en büyük damarı olan aortun iç katmanlarında bir yırtık oluşması durumudur. Bu ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur, çünkü yırtık kanın damar katmanları arasında ilerlemesine ve damarın yırtılmasına yol açabilir. Aort damarı yırtılması genellikle yüksek tansiyon, damar duvarlarında zayıflık gibi durumlar veya travma sonucu meydana gelir. Erken tanı ve tedavi hayati önem taşır, çünkü durum hızla kötüleşebilir.
Aort damarı yırtılması (diseksiyonu), kanı kalpten vücudun geri kalan kısmına taşımakla görevli arter olan aortta meydana gelen ciddi bir durumdur. Aynı zamanda aort vücuttaki en büyük kan damarıdır. Aortun taşıdığı kan vücut bakımından hayati öneme sahip olan oksijen bakımından zengindir.
Aort duvarı; iç katman orta katman ve dış katman olmak üzere üç doku katmanından oluşur. Aort diseksiyonu; aortta meydana gelen basınç veya zayıflamış bir iç bölgesindeki yırtılma ile bir anda oluşur. Kanın yırtık boyunca akması diğer katmanların da deforme olmasına neden olabilir. Bu durumda vücutta akan kan yavaşlayabilir, kan akışı durabilir hatta aort tamamen yırtılabilir.
Aort damarı yırtılması (diseksiyonu) nadir yaşanan bir durumdur fakat acil müdahale edilmezse yaşamı ciddi şekilde tehdit edebilir. Belirtileri her zaman hissedilmeyebilir ve bu durum her yaştan insanın başına gelebilir.
Aort damarı yırtılması, aort duvarında aortun üç katmanının tamamının yırtılması sonucu meydana gelir. Aort damarı yırtılmasına neden olan temel faktörlerin başında yüksek tansiyon gelir. Yüksek tansiyonun yanı sıra marfan sendromu, vaskülit ve travmatik yaralanmalar da aort damarı yırtılmasına neden olabilir.
Aort damarı yırtılmasına neden olan faktörler şöyledir:
Aort damarı yırtılması (diseksiyonu) uyurken veya dinlenirken aniden gelişebilen bir rahatsızlıktır ve en yaygın özelliği de bir anda ortaya çıkan şiddetli ağrıdır. Diğer yaygın belirtiler ve semptomlar şu şekilde sıralanabilir;
Aort damarı yırtılması (diseksiyonu) çoğu zaman aniden ortaya çıkar. Erken fark edilmesi durumunda yaşam şansı artar. Aort diseksiyonu, kalp krizi ve felç ile benzer belirtiler gösterdiği için ayırt edip tanı konulması gerekir. Bunun için ilk muayene sırasında kalp atışları ve kollardaki kan basıncı kontrol edilip tıbbi geçmişiniz ile ilgili sorular sorulabilir. Kesin tanı için bazı görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Bu görüntüleme yöntemleri aynı zamanda ameliyat yerini belirlemekte de faydalı olur. Bunun için kullanılan görüntüleme yöntemleri şunlardır;
Bunların dışında doktor tam kan sayımı gibi kan testleri de isteyebilir. Bu sonuçlar da aort damarı yırtılması olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.
Aort damarı yırtılması tedavisindeki izlenecek yol yırtığın konumuna bağlıdır. İlaç tedavisi veya cerrahi müdahale için hastanın klinik bulguları değerlendirilir ve hangisinin uygun olduğuna uzman hekim tetkikler sonucunda karar verir. Aort diseksiyonu ciddi bir sağlık sorunudur ve diseksiyondan sonraki 48 saate ölüm riski %48'den %90'a kadar çıkabilir.
Aort diseksiyonunun yayılmasını önlemek amacıyla ilaç tedavisiyle kan basıncı ve kalp atış hızı düşürülmeye çalışılır. Ayrıca doktorunuz ağrıyı azaltacak ilaçlar reçete edebilir.
Diğer seçenek olan cerrahi müdahale ise diseksiyonun türüne bağlı olarak farklı yöntemler uygulanabilir. Bunlardan biri endovasküler cerrahi ile stent- greft onarımı diğeri ise greft değişimidir.
Endovasküler greft onarımı: Vücuttaki farklı bir damardan; bu genellikle kasıktaki küçük bir kesi ile yapılarak aortun içerisine girilir. Diseksiyon olan bölgeye bir çeşit örgü tel desteği denebilecek stent yerleştirilir ve onarım gerçekleştirilmeye çalışılır. Böylece
Greft değişimi: Bu cerrahi yöntemi ile aort yırtılması olan hasarlı kısım çıkarılır ve yerine greft denilen yapay damar olan sentetik tüp takılır.
Aort damarı yırtılması onarımı gerekli olduğu durumda açık ameliyat olarak genel anestezi altında yapılır. Aort damarının yırtılan kısmının çıkarılıp suni damar olan greft ile değiştirilmesi olan bu işlem 2 ila 6 saat sürebilir. Fakat bazı durumlarda 10 saat sürdüğü de olmuştur.
Zayıflamış aort damarı bölgesine destek olan endovasküler onarımı ise genel veya lokal anestezi ile yapılabilir ve 2 ila 4 saat sürebilir.
Aort damarı yırtılması sonrası hasta bakımı konusunda özenli olunmalı ve doktorunuzun önerdiği tavsiyelere uyulmalıdır. Reçete edilen ilaçlar vaktinde alınmalı ve özellikle belirli aralıklar ile planlanan kontroller ihmal edilmemelidir.
Bunların dışında doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde yaşam tarzı düzenlenmeli ve egzersizler yapılmalı fakat aortu yorup baskı yaratacak aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Aort damarı yırtılması sonucu yaplan açık ameliyattan sonra hasta genellikle 1 hafta süre ile hastanede kalır. Taburcu edilir edilmez iyileşme süreci 2 ila 3 ay sürebilir. Endovasküler onarım sonrası ise birkaç gün daha hastanede kalan hastanın tamamen iyileşmesi 1 veya 1,5 ayı bulabilir.
Aort damarı oldukça dayanıklı bir yapıda olmasına karşın nadiren yırtılabilir ve bu durum ölüm ile sonuçlanabilir.
Aort damarı yırtılmasını önlemenin en iyi yolu kontrol amaçlı düzenli aralıklarla yapılabilecek doktor ziyaretidir. Bunun dışında sigara içiyorsanız bırakmak, yüksek tansiyon şikayetiniz varsa egzersizleri aksatmamak ve beslenme planına uymak önemlidir. Ayrıca emniyet kemeri kullanmak da trafik kazalarında göğsünüze alacağınız darbeleri önleyebilecek ciddi bir öneridir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 20 Mart 2024
Yayınlanma Tarihi: 4 Mart 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
