Anne Babalar Çocuklarını Anestezi ve Ameliyata Nasıl Hazırlamalı?

Çocuklarının herhangi bir nedenle ameliyat edilecek olması, çocuk için olduğundan belki daha fazla anne- baba için endişe ve gerginlik yaratan bir durumdur. Bu nedenle süreç, anne-baba için ciddi bir sınavdır. Çünkü bu sürece çocuğu öncelikle hazırlaması gerekenler onlardır. Çocuklarına ameliyat hazırlığı sırasında verdikleri bilgiler, yaptıkları telkinler ve yansıttıkları duygulanımlar, çocuğun bu süreci ve sonrasını nasıl geçireceği konusunda birinci derecede belirleyicidir.

Anestezi alacak çocukların ailelerini en çok hangi konular endişelendirmektedir?

Anestezi almak ve ameliyat olmak yetişkin insan için bile ürkütücüyken, üzerine titredikleri çocuklarının herhangi bir nedenle anestezi alacak olması fikri bile anne-babayı çok endişelendirmektedir. Hekimlere en çok sordukları sorular, ‘Çocuğum çok küçük, acaba vücudu anesteziyi kaldırabilecek mi?’, ya da ‘Anestezinin çocuğun beynine ya da gelişimine herhangi bir zararı olur mu?’ Aileler şu konuda rahat olsunlar: Anestezi ilaçlarının çocukları hastalandığında verdikleri antibiyotik ya da ateş düşürücülerden daha fazla yan etkisi yok. Çocuğun zihinsel ya da bedensel gelişimine zararlı olabileceği konusunda da kanıtlanmış hiçbir tıbbi bilgi de bulunmuyor. Biz çocuğun sağlığı için gerekliyse defalarca arka arkaya hiçbir problemle karşılaşmadan anestezi uygulaması yapıyoruz.

Aileler çocuklarını ameliyata ve anesteziye nasıl hazırlamalıdır?

Çocuklarını ameliyata en doğru şekilde hazırlamak isteyen anne-baba, önce kendileri yapılacak işlemi ve sonrasında yaşanacakları tam olarak anlamalı, kafalarındaki soruları hem cerrahları hem de anestezi uzmanlarıyla paylaşmalıdırlar. Kendi kaygı ve korkularından olabildiğince arınmaları çocuklarını ikna edebilmeleri açısından son derece önemlidir. Aileler şunu unutmasınlar; çocuklar anne babanın tedirginliğini yüzlerinden seslerinden davranışlarından hissederler ve bu tedirginlik onları da huzursuz eder. Anne- babanın birinci görevi hem ameliyat öncesi dönemde hem de ameliyat sonrası nekahat döneminde çocuklarına rahat güvenli ve tutarlı bir yaklaşımda bulunmak, onlarla rahatlatıcı güven verici bir iletişim kurmaktır.

Aile çocuğuna ameliyat olacağını söylemeli

Ailelerle sık yaşadığımız bir durum da, çocuklarına ameliyat olacağını söylememeleri, onları ‘sadece film çekilecek’ ya da ‘muayene yapılacak’ şeklinde kandırmalarıdır. Bu şekilde bir davranış çocuğun ailesine duyduğu güveni ciddi olarak zedelemekte, başına neler geleceğini tam olarak anlamadığı için daha çok kaygılanmasına neden olmakta, anesteziden uyanma sırasında ciddi huzursuzluk ve ajitasyona neden olabilmektedir.  Çocuklar bizim zannettiğimizden çok daha akıllılar ve etraflarında bir şeyler döndüğünü gayet rahat hissedebilmektedir. Oysa doğru davranış çocuğa ameliyat olacağını söylememek değil, ameliyatın korkulacak bir şey olmadığını çocuğa anlatabilmektir. Süreci çocuğa basamak basamak izah etmek, gerekirse bu konuda hekimlerden yardım almak, yapılacak işlemin çocuğun daha sağlıklı olması için gerekli olan ve kesinlikle korkutucu olmayan bir işlem olduğunu ona anlatabilmek gerekmektedir.

Çocuklar bedenen de ameliyata hazır olmalı

Anestezi öncesi gerekli olan iki önemli bedensel koşul vardır; birincisi midenin boş olması, ikincisi ise vücut direncini düşürecek herhangi bir enfeksiyon hastalığının bulunmamasıdır. Ameliyat  öncesi açlık özellikle çocuklarda çok dikkat edilmesi gereken bir konudur.  Aç kalma süresi yeni doğanlarda 3 saat, 1-6 ay arası bebeklerde 4 saat, 6 aydan büyük çocuklarda ise en az 6 saat olarak kabul edilmektedir. Anestezi alacak hastaların midelerinin boş olması gerektiğini ısrarla vurgulamamızın nedeni, hastalarımızın emniyetli ve risksiz anestezi almalarını sağlamak için bir önlemdir. Çünkü anestezi sırasında hastaya verilen ilaçlar nedeniyle çocuğun koruyucu refleksleri baskılanacağından,  mide içeriğinin akciğerlere kaçıp, ameliyat sonrası ciddi akciğer problemlerine yol açma ihtimali vardır. Çocuklar önemini anlayamayacakları için açlık kuralını çiğneyebilirler, bu nedenle bu konuda da aileye önemli görevler düşmektedir. Diğer bir önemli konu da, anestezi alacak çocukların o anda mikrobik bir hastalıkları olmamasıdır. Mikrobik hastalıklar, vücut direncini düşürdüğü ve çocuğun genel durumunu bozdukları için, ameliyatı -eğer çok acil değilse- iyileşme sonrası bir döneme ertelemeyi tercih ederiz.

Anestezi hekimiyle görüşme ve ameliyat öncesi son hazırlıklar

Ameliyattan önce anestezi hekimi mutlaka ameliyat olacak çocuğu görür, muayene eder ve ailesiyle görüşür. Bu görüşmenin amacı hem çocuğu fiziksel olarak tıbbi bir değerlendirmeden geçirmek, hem de aileyi süreç hakkında bilgilendirerek rahatlatmaktır. Çocuğun muayenesi mümkün olduğunca onu huzursuz etmeden yapılır, eğer çocuk oyun odasında oyuncaklarla oynuyorsa biz de onun oyununu bozmadan muayenemizi orada yaparız. Aileyle görüşmeden beklentimiz, anne-babanın çocuklarıyla ilgili sorduğumuz tüm sorulara doğru ve eksiksiz cevap vermeleri ve merak ettikleri her şeyi  rahatlıkla bizlerle paylaşabilmeleridir.

Ailelerin çok kaygılandıkları bir konu, çocuklarının yanlarından ayrılıp ameliyathaneye giderken büyük bir strese maruz kalacaklarıdır. Anne-babadan ayrılma anının çocukta travma yaratmadan rahatça atlatılabilmesi bizim özellikle çok önem verdiğimiz bir konu. Bunu sağlamak için ameliyathaneye inmeden önce serviste çocuklara rahatlatıcı ve sakinleştirici bir şurup içiriyoruz. Bu şurup çocuğunuzu rahatlatacağı gibi, aynı zamanda amneziye neden olduğundan, anne-babadan ayrılarak tek başına ameliyathaneye götürülmenin yaratacağı kaygı hissi de çocuk tarafından hatırlanmayacaktır.

Muayene sonrasında eğer çocuk iletişim kurulacak yaştaysa, anesteziyi nasıl uygulayacağımızı ona anlatıp seçenekler arasından tercih yapmasını istiyoruz. Balon üfleyerek mi yoksa küçük bir iğne yoluyla mı uyumak istediklerine çocuklar kendileri karar veriyorlar ve bu kararı verdiklerinde ameliyathanede de çok cesur ve sakin davranıyorlar.

Çocukların sağlığına kavuşmaları için ameliyat olmaları gerekiyorsa, bu süreci olabildiğince stressiz ve problemsiz atlatabilmeleri, ameliyatı travmatik bir tecrübe olarak yaşamadan sonrasında  da hastane korkusuna kapılmamaları, ailelerin ve hekimlerin ortak çabası ve işbirliğiyle mümkün olabilecektir.