Altına ıslatma problemi (Enürezis) nedir? Tedavisi nasıl olur?

Altına Islatma Problemi (Enürezis) nedir?

Gece inkontinansı veya gece enürezisi olarak da adlandırılan yatak ıslatma, gece kuru kalmanın makul bir şekilde beklenebileceği yaştan sonra uykudayken istemsiz idrara çıkmadır. Islak çarşaflar ve pijamalar, utanmış bir çocuk birçok evde tanıdık bir sahnedir. Ancak bu durum ailelerin umutsuzluğa kapılmasını gerektirecek bir süreç değildir. Yatak ıslatma, tuvalet eğitiminin kötüye gittiğinin bir işareti olarak düşünülmemeli, genellikle bir çocuğun gelişiminin normal bir parçası olarak tanımlanmalıdır. Genel olarak 5 yaş öncesi çocuklarda hala mesane kontrolü gelişir durumdadır ve buna bağlı olarak da 5 yaşından önce altını ıslatmak endişe verici olarak düşünülmemelidir.

Altına ıslatma problemi (enürezis) nedenleri nelerdir?

Altına ıslatma problemi yani bir diğer ismiyle enürezis kendi içerisinde iki tür olarak ayrılmaktadır. Bu iki tür şu şekilde açıklanabilir;

• Primer gece enürezisi olan biri, bebekliğinden beri yatağını ıslatmıştır. Bu en sık görülen enürezis türüdür.
• İkincil enürezis, bir kişinin mesanesini kontrol etmeyi öğrendikten sonra en az 6 ay ya da birkaç yıl gelişen bir durumdur.

Mesane, idrar için kaslı bir hazne veya tutma kabıdır. İdrar girdiğinde genişler ve sonra idrarı dışarı itmek için büzülmektedir. Normal mesane kontrolü olan bir kişide, mesane duvarındaki sinirler, mesane dolduğunda beyine bir mesaj gönderir. Beyin daha sonra, kişi tuvalete gitmeye hazır olana kadar otomatik olarak boşalmasını önlemek için mesaneye bir mesaj iletir. Ancak gece enürezisi olan kişilerin geceleri istemsiz olarak idrarını yapmalarına neden olan bir sorunu vardır. Yatak ıslatmanın nedenini kesin olarak bilinmemektedir. Ancak çeşitli faktörler rol oynayabilir:

• Genetik: Enürezisli gençlerin genellikle aynı yaşta aynı sorunu yaşayan bir ebeveyni vardır. Yakın zamanda, enürezise neden olan belirli genler tanımlanmıştır.
• Küçük bir mesane: Çocuğunuzun mesanesi gece üretilen idrarı tutacak kadar gelişmemiş olabilir.
• Dolu mesaneyi tanıyamama: Mesaneyi kontrol eden sinirlerin olgunlaşması yavaşsa, özellikle çocuk derin bir uyku çekiyorsa dolu bir mesane çocuğu uyandırmayabilir.
• Hormon dengesizliği: Antidiüretik hormon veya ADH adı verilen bir hormon, vücudun geceleri daha az idrar yapmasına neden olur. Ancak bazı insanların vücutları yeterli ADH üretmez, bu da vücutlarının uyurken çok fazla idrar üretebileceği anlamına gelir.
• İdrar yolu enfeksiyonu: Bu enfeksiyon çocuğunuzun idrarını kontrol etmesini zorlaştırabilir. Altını ıslatma, sık idrara çıkma, kırmızı veya pembe idrar ve idrar yaparken ağrı görülebilir.
• Uyku apnesi: Bazen yatak ıslatma, genellikle iltihaplı veya genişlemiş bademcikler veya adenoidler nedeniyle çocuğun solunumunun uyku sırasında kesintiye uğradığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesinin bir işaretidir.
• Diyabet: Genellikle geceleri kuru olan bir çocuk için altını ıslatmak diyabetin ilk belirtisi olabilir. Bir kerede çok miktarda idrara çıkma, artan susuzluk, yorgunluk ve iyi bir iştaha rağmen kilo kaybı gözlenebilir.
• Kronik kabızlık: Aynı kaslar idrar çıkarmayı ve dışkılamayı kontrol etmek için kullanılır. Kabızlık uzun süreli olduğunda, bu kaslar işlevsiz hale gelebilir ve geceleri yatak ıslatmaya yol açabilir.
• İdrar yolunda veya sinir sisteminde yapısal bir sorun: Nadiren yatak ıslatma, çocuğun nörolojik sistemindeki veya üriner sistemdeki bir kusurla ilişkilidir.
• Psikolojik problemler: Bazı uzmanlar stresin enürezis ile bağlantılı olabileceğine inanmaktadır. Genellikle dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ile birlikte görülür.

Altına ıslatma problemi (Enürezis) tanı nasıl konur?

Bireyler, gece idrarını kontrol etmekte sorun yaşıyorsa, gece enürezisi hakkında daha fazla bilgi edinmek ve tıbbi bir sorun olasılığını dışlamak için bir üroloji hekimine başvurmalıdır. Uzman hekim tarafından gerçekleştirilecek fiziki muayene sonrası hastanın endişe ve semptomlarına bağlı olarak, sağlık geçmişi, aile sağlığı, kullandığı ilaçlar, alerjiler ve diğer sorunları sorgulanır ve analiz edilir. Hastanın uyku düzeni, bağırsak alışkanlıkları ve üriner semptomlar (çok fazla işeme isteği veya idrar yaparken ağrı veya yanma gibi) hakkında da bazı soruların yanıtları istenebilir. Bu sağlık geçmişi ve analizler doğrultusunda, soruna katkıda bulunabilecek herhangi bir stresli durumu da değerlendirilir. İlk muayene, bir idrar tahlili ve idrar kültürünü içermektedir. Bu testlerde idrar hastalık belirtileri açısından incelenmektedir.

Altına ıslatma problemi (Enürezis) tedavi çeşitleri nelerdir?

Hastalığın kesin tanısı konulduktan sonra altta yatan nedene bağlı olarak yatak ıslatma tedavisine başlanır. Eğer sebep farklı bir sağlık sorunu ise öncelikli olarak bu tedavi edilir. Öykü ve fizik muayene sonrası tıbbi bir sorun ortaya çıkmadığında ve idrar testleri de negatifse, tedavi için birkaç davranışsal yaklaşım kullanılabilir:

• Yatmadan önce çocuğun yediği ve içtiği yönetilmelidir. Yatmadan önce sıvı miktarını azaltarak, mesanenin aşırı dolu olması önleyebilecek adımlar atılabilir. Yatmadan hemen önce çocuğun tuvaletini yapması sağlanarak yatağı ıslatma ihtimali azaltılabilir.
• Mesaneyi tahriş edebilecek yiyecekleri yemekten kaçınmaya yardımcı olabilir. Bunlara kahve, çay, çikolata ve gazlı içecekler veya kafeinli diğer gazlı içecekler dahildir.
• Uyumadan önce kuru bir şekilde uyanmanın düşünüldüğü ‘pozitif imgeleme’ adı verilen bir teknik kullanmak, bazı çocukların altını ıslatmayı bırakmasına yardımcı olabilir.
• Bazı çocukların kuru uyandıkları için ödüllendirmenin yaradığını gösterilmiştir. Bu nedenle ıslak ve kuru gecelerin not edildiği takvim yöntemi denenmelidir. Kuru günlerde çocuk ödüllendirici aktiviteler ve davranışlarla desteklenmelidir.
• Enürezisli çocukları tedavi etmek için belirli süre (en az 3 ay) yatak ıslatma alarmları kullanılabilir. Bu alarmlarla, bir çocuk yatağı ıslatmaya başladığında bir zil çalar. Ardından hızlıca alarmı kapatabilir, tuvalete gidebilir ve yatağı çok fazla ıslatmadan tekrar uyuyabilir. Vücudun yıllardır yaptığı bir şeyi öğrenmesi haftalar alabilir. Sonunda, alarm çalmadan önce kalkmak veya sabaha kadar idrarınızı tutmak için çocuğunuzu eğitebilirsiniz.
• Çok derin uyuyan çocuklar, alarmı duymazlarsa onları uyandırmak için bir ebeveyne veya başka bir aile üyesine güvenmek zorunda kalabilir. Yatak ıslatma alarmlarının anahtarı çabucak uyanmaktır. Bir kişi ne kadar erken uyanırsa, beyine uyanmasını söylemek için davranış değişikliği o kadar etkili olur veya sabaha kadar idrarı tutması için mesane sinyalleri gönderir.
• Yatak ıslatma devam ederse, sorun sabır ve anlayışla tedavi edilmelidir. Yaşam tarzı değişiklikleri, mesane eğitimi, nem alarmları ve bazen ilaçlar yatak ıslanmasını azaltmaya yardımcı olabilmektedir.

Bazen altına ıslatma problemi (enürezis) ilaçla tedavi edilmektedir. Yatmadan 1 saat önce alınmalıdır. Tedavi süresi 3 ile 6 ay arasında değişmektedir. Tedavinin süresi ve sonlandırılması uzman kontrolünde olmalıdır. Tedavinin ağır bir yan etkisi, özellikle de kısırlık yönünde bulunmamaktadır. Ancak hiçbir ilacın yatak ıslatmayı kalıcı olarak iyileştirdiği kanıtlanmamıştır. Sorun genellikle ilaç kesildiğinde geri dönebilmektedir. Enürezis veya alt ıslatma problemi tedavisinde kullanılan diğer ilaçlar mesaneyi gevşeterek daha fazla idrar tutmasını sağlamaktadır. Bu ilaçlar doktor kontrolünde başlanmalıdır.

Alt ıslatma problemi (enürezis) neden olan risk faktörleri nelerdir?

Yatak ıslatma her bireyi etkileyebilmektedir. Ancak erkeklerde kadınlara oranlar iki kat daha yaygındır. Artan yatak ıslatma riski ile ilişkili birkaç faktör vardır:

Stres ve kaygı: Ağabey veya abla olmak, yeni bir okula başlamak veya evden uzakta uyumak gibi stresli olaylar yatak ıslatmayı tetikleyebilir.

Aile öyküsü: Bir çocuğun ebeveynlerinden biri veya her ikisi çocukken yatağını ıslatırsa, çocuklarının da yatağı ıslatma olasılığı yüksektir.

Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB): DEHB olan çocuklarda yatak ıslatma daha yaygındır.

Fiziksel bir neden olmaksızın yatak ıslatma herhangi bir sağlık riski oluşturmaz. Bununla birlikte, altını ıslatma, çocuğunuz için aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı sorunlar yaratabilir:

• Düşük benlik saygısına yol açabilecek suçluluk ve utanç
• Yatılı kalma ve kamp gibi sosyal aktiviteler için fırsatların kaybı
• Çocuğun poposunda ve genital bölgesinde döküntüler ( özellikle çocuğunuz ıslak iç çamaşırıyla uyuyorsa)

Ebeveynler çocuğun bunu kasıtlı yaptığı veya zihinsel bir sorundan kaynaklı ileri geldiğini düşünmemelidir. Çocuğa karşı anlayışlı ve sabırlı davranmalı, ceza yöntemlerinden uzak durulmalıdır. Halk arasında asılsız olarak bu durumun bel açıklığı nedeni ile oluştuğu, sünnet olmakla geçeceği, tedavisinin kısırlık yaptığı ya da ceza yöntemlerinin fayda getirdiğine dair söylentilere itibar edilmemelidir. Mutlaka bir üroloji hekimine başvurulmalıdır.