Alkalen Fosfataz (ALP), tüm vücut dokularında bulunan ancak daha çok karaciğer, kemik ve sindirim sisteminde yer alan, proteinleri parçalamaya yardımcı olan bir enzimdir. Alkalen fosfataz, karaciğer hasarını veya kemik bozukluklarını teşhis etmek için kandaki karaciğer ve kemiklerde yer alan enzim seviyelerini ölçmede kullanılır. İki tür ALP testi vardır. Bunlardan biri yaygın olan genel ALP testi iken, diğeri ALP izoenzim testidir. İzoenzim testinin genel ALP testinden farkı, vücutta nereden kaynaklandığına bağlı olarak alkalin fosfataz türleri arasında ayrım yapabilmeyi sağlar.
Alkalen Fosfataz (ALP) Nedir?
Alkalen fosfataz (ALP), karaciğer, iskelet sistemi, bağırsak, pankreas ve böbreklerde üretilen, vücudun her yerinde bulunan bir enzimdir. Organik moleküllerden fosfat gruplarını uzaklaştırır, proteinlerin parçalanmasına yardımcı olur, kemik ve dişler gibi sert dokuları oluşturmaya, bağırsaklardaki fosfat ve diğer molekülleri taşıma gibi hücrelerde katalizör görevi görerek belli bedensel süreçlerin gerçekleşmesinde rol alır.
Karaciğer enzimi olarak kabul edilen ALP, safra kanalı, kemikler, böbrekler, bağırsak ve hamilelerde de plasenta da mevcuttur. Kanda ölçülen alkalen fosfataz (serum/plazma) değerleri, doku hasarlarını ortaya çıkaran bir testtir.
Alkalen Fosfataz Değerleri Kaç Olmalıdır?
Alkali koşullar altında fosfatı serbest bırakan ve karaciğer, kemik ve diğer dokularda üretilen bir enzimdir. Alkalen fosfataz değerleri, kişinin yaşına, cinsiyetine ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ergenlik, çocukluk dönemlerinde ve yaşlılıkta ALP değerleri yüksek çıkabilir. Alkalen Fosfataz değeri IU/l birimi (maddenin miktarı) ile ifade edilir. 44-147 IU/l referans aralık olarak kabul edilir. Bazı labrotuvarlar 30-120 IU/l aralığını da referans değerler olarak kabul edebilir. Bu değerlerin altında ve üstünde oluşan değerler anormal olarak kabul edilir.
Alkalen Fosfataz Düşüklüğü
Alkalen Fosfataz (ALP), düşüklüğü, kan testinde ölçüldüğünde alkalen fosfataz seviyesinin erkeklerde 44 IU/l değerinden daha düşük olması durumudur. Vücutta bir problem olarak değerlendirilmemektedir. Günlük beslenme rutinindeki dengesizlikler, folik asit, C vitamini, B6 vitamini, çinko yetersizlikler ALP değerinin düşmesine neden olur.
Alkalen Fosfataz Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?
Kan testinde ortaya çıkan alkalen fosfataz düşüklüğü vücutta bazı belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler:
- Sarılık (cilt ve gözlerin sararması)
- Kilo kaybı, halsizlik, iştah kaybı
- Kaslarda güçsüzlük
- Mide bulantısı
- Tansiyon dengesizliği
- Karında ağrı ya da şişlik olarak kendini gösterebilir.
Düşük alkalen fosfatazın altındaki nedene odaklanılmalı ve tedavisi yapılmalıdır.
Alkalen Fosfataz Düşüklüğüne ne sebep olur?
Alkalen Fosfataz (ALP) düşüklüğü, kansızlık, tiroid hormonu yetersizliğine işaret edebilir. Bunların yanında birçok hastalık ALP düşüklüğüne neden olur. ALP düşüklüğü sebepleri şu şekilde açıklanabilir:
Alkalen Fosfataz Düşüklüğü nelere sebep olur?
Alkalen Fosfataz (ALP), kemiklerin yenilenmesi ve büyümesi açısından oldukça önemli bir enzimdir. Düşük alkalen fosfataz değerleri, kemiklerin zayıflamasına, daha kolay kemik kırıklıklarına sebep olur. Dişlerin erken dökülmesine, D vitamini eksikliğine neden olarak karaciğer hastalıklarını beraberinde getirebilir.
![]()
Alkalen Fosfataz Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Yapılır?
Alkalen fosfataz düşüklüğü tedavisi yapılması için öncelikle altında yatan nedeni belirlemek gerekir. Nedeni belirledikten sonra hastalığın şiddetine, türüne göre tedavi yöntemi de değişiklik gösterir. İşte alkalen fosfataz düşüklüğü tedavisinde uygulanan bazı yöntemler:
- D vitamini takviyesi
- İlaç kullanımının durdurulması
- Kalsiyum takviyesi
- Besin takviyesi ve beslenmede değişiklik
Alkalen Fosfataz Düşüklüğü gideren besinler nelerdir?
Alkalen fosfataz düşüklüğünde bazı vitamin ve mineraller önemli rol oynar. Bu noktada D ve C vitamini, magnezyum açısından zengin besinleri tüketmek, ALP düşüklüğüne iyi gelecektir. Bu besinler şöyle sıralanabilir:
- Süt ve süt ürünleri, yumurta
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Kuruyemişler
- Somon, ton balığı ve uskumru gibi yağlı balıklar
- Portakal, mandalina, limon ve çilek gibi meyveler
- Tam buğday, yulaf ve arpa gibi tam tahıllar
Alkalen Fosfataz Yüksekliği
Alkalen fosfataz yüksekliği, ALP değerinin kan tahlilinde referans aralığında ki tavan değer olan 147 IU/l değerinden yüksek olması durumudur. Bu değeri yüksekliği karaciğer ve kemiklerle ilgili sorunların habercisi olarak bilinir. Özellikle karaciğer hasarında ALP değeri yükselmektedir.
Alkalen Fosfataz Yüksekliğinin belirtileri nelerdir?
Alkalen fosfataz yüksekliği belirtileri şu semptomları ortaya çıkarabilir:
Alkalen Fosfataz yüksekliğine ne sebep olur?
Alkalen fosfataz yüksekliğinin nedenleri arasında kemik kırığı iyileşmesi, hamilelik, yaşlanma gibi sebepler yer alır. Bunun yanında kan grubu B ve 0 olanların yağlı besinler tükettikten sonra bağırsakta yer alan ALP değerleri yükselebilmektedir.
- Kemik kanseri, osteoporoz, Paget hastalığı gibi kemik hastalıklar,
- Karaciğerdeki hasar veya hastalıklar,
- Safra yollarındaki tıkanmalar veya hasarlar,
- D vitamini eksikliği,
- Tiroid bezi ilaçları,
- Kalp yetmezliği,
- Gebelik ilaçları ve epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar, alkalen fosfataz yüksekliğine sebep olur.
Alkalen Fosfataz yüksekliği nelere sebep olur?
Alkalen Fosfataz (ALP) yüksekliği, kemiklerin zayıflamasına ve kırık riskinin artmasına, karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına, metabolizmanın yavaşlamasına ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Alkalen fosfataz yüksekliği, altta yatan sebeplerinin tedavi edilmesi ile azaltılabilmektedir. Bu nedenle, alkalen fosfataz değerlerinde yükselme tespit edildiğinde uzman doktora başvurmak gerekir.
Alkalen Fosfataz Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Alkalen Fosfataz yüksekliği altında yatan neden belirlendikten sonra tedavi sürecine başlanabilir. Kemik problemlerinden kaynaklı olarak ortaya çıkan alkalen fosfataz yüksekliğinde vitamin ve mineral takviyesi yapılabilir. Kırıklarda ya da kemik tümörü rahatsızlıklarında ise cerrahi müdahale gerekebilir.
Safra yolunun tıkanması ve iltihaplanmasından kaynaklanan alkalen fosfataz yüksekliğinde ise ilaç takviyesi, beslenmede değişiklik gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir.
İlaç kaynaklı alkalen fosfataz yüksekliğinde ilacın kesilmesi veya dozunun azaltılması önerilebilmektedir.
Alkalen Fosfataz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Alkalen fosfataz nerede üretilir?
Alkalen fosfataz (ALP), vücutta kemiklerde, karaciğer ve bağırsak sisteminde üretilen bir enzim olarak bilinir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 15 Aralık 2024
Yayınlanma Tarihi: 28 Nisan 2023
