Aktinik Keratoz Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

Aktinik Keratoz Nedir?

Aktinik keratoz (güneş keratozu), uzun süre güneşe maruz kalınması veya kapalı alanda bronzlaşmaya bağlı olarak cildin belirli bölgelerinde görülen pürüzlü, pullu bir yama veya şişliktir.

Güneş keratozu olarak da bilinen aktinik keratoz yavaş bir şekilde kendini gösterir ve genellikle ilk olarak 40 yaş üstü kişilerde görülür. Buradaki en önemli risk faktörü uzun süre güneşe maruz kalınmasıdır. Güneşin dışında kapalı alanda bronzlaşmak da aktinik keratoza yol açabilecek nedenlerden biridir.

Aktinik keratozu önlemek için güneşe maruz kalma durumunu en aza indirmek ve cildi zararlı ultraviyole (UV) ışınlarından korumak gerekir.

Aktinik keratoz tedavi edilmediği takdirde skuamöz hücreli karsinom adı verilen bir cilt kanseri türüne dönüşebilir. Bu risk çok yüksek olmasa da yaklaşık yüzde 5-10’luk bir yer kaplar. Bu riski dikkate alarak aktinik keratoz için dikkatli olmak önemlidir.

Aktinik Keratoz Neden Olur?

Aktinik keratoz, güneşe meruz kalınması sonucunda ultraviyole ışıklarının keratinositler adı verilen dış cilt hücrelerinin katmanına zarar vermesiyle meydana gelir. Diğer risk faktörleri arasında 40 yaş üstü olmak, açık havada çalışmak ve açık bir tene sahip olmak yer alır.

Aktinik keratoza yol açabilme riski bulunan faktörler şu şekildedir:

• Uzun süre güneşe maruz kalmak
• Kapalı alanda solaryumla bronzlaşmak
• 40 yaş üstü olmak
• Açık havada güneşe karşı çalışmak
• Açık bir tene sahip olmak
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması
• Albinizm veya kseroderma pigmentosum (XP) gibi nadir hastalıklar

Özellikle UV ışınlarının cilde verdiği hasar zamanla birikir ve ağır bir şekilde seyreder. Bu durum, düzenli olarak kısa süreli güneşe maruz kalmanın bile ömür boyu birikebileceği ve aktinik keratoz riskini artırabileceği anlamına gelir. UV ışınları bu riski, keratinosit adı verilen dış cilt hücrelerinin katmanlarına zarar vererek yapar.

Aktinik Keratoz Belirtileri Nelerdir?

Aktinik keratozlar görüntü olarak vakaya göre farklılık gösterebilse de genellikle çapı 2,5 santimetreden daha küçük olan pürüzlü, kuru veya pullu deri parçası ile kendini gösterir. Bu pullu deri parçaları aktinik keratozun en yaygın nedeni olarak kabul edilir. Diğer yandan cildin üst tabakasında düz veya hafif kabarık yama veya şişlik de aktinik keratozun yaygın semptomudur.

Aktinik keratoz vakalarında görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Ciltte meydana gelen pürüzlü, kuru veya pullu deri parçaları
• Cildin üst tabakasında düz veya hafif kabarık yama veya şişlikler
• Etkilenen bölgelerde yanma, batma veya kaşıntı
• Dudaklarda renk kaybı
• Ciltte ağrı veya hassasiyet oluşması
• Ciltte pembe, kırmızı veya kahverengi gibi renk çeşitleri

Aktinik keratoz genellikle yavaş bir şekilde gelişir ve lezyonların ciltte meydana gelmesi zaman alabilir. Genellikle güneşe maruz kalan cilt bölgelerinde görülen aktinik keratozun en çok etkilediği bölgeler yüz, kulaklar, kafa derisi, boyun, ellerin arkası, ön kollar ve dudaklardır. Aktinik keratoz özellikle baş ve boyun cildine düz bir şekilde oturma eğilimindedir ancak kollarda ve ellerde bir şişlik olarak da görülebilir.

Aktinik keratozun tabanı açık veya koyu, ten rengi, pembe, kırmızı veya bunların bir kombinasyonu olabilir. Aktinik keratozun en karakteristik renk geçişleri bu şekildedir. Ancak diğer yandan aktinik keratoz cilt rengiyle aynı renkte de olabilir. Aktinik keratoz bazı durumlarda kaşıntılı, dikenli veya ağrılı bir his de verebilir. Çoğu zaman, bir kişide birden fazla aktinik keratoz lezyonu da bulunabilir. Ayrıca dudakta gelişen aktinik keratozlara ise aktinik keilit adı verilir.

Aktinik Keratoz Nasıl Teşhis Edilir?

Aktinik keratoz teşhisi için öncelikle kişiye fiziksel bir muayene yapılır. Fiziksel muayenede aktinik keratozun ciltte meydana getirdiği pullanma, lekelenmeler ve şişlikler doktorun cilt üzerindeki bölgeleri büyüten özel bir alet sayesinde incelenir. Genellikle aktinik keratoza işaret eden bulgular bu inceleme sonucunda belirlenebilir. Ancak teşhisin teyit edilmesi adına cilt biyopsisine de ihtiyaç duyulabilir. Cilt biyopsisinde cilt hücreleri mikroskop altında incelenir.

Aktinik Keratoz Tedavisi

Aktinik keratoz tedavisi, cilt üzerindeki hasara bağlı olarak farklı uygulamaları içerebilir. Bunların başında kimyasal peeling ve kriyoterapi gelir. Ancak farklı tedavi yöntemlerine de başvurulabilir.

Kriyoterapi: Bir veya daha fazla aktinik keratoz olması durumunda kriyoterapi yöntemi denenebilir. Kriyoterapi sırasında uygulamayı yapan kişi cilt büyümelerini dondurmak için sıvı nitrojen gibi soğuk bir madde kullanır. Bu maddenin içerdiği tedavi sayesinde ciltteki bu büyümeler birkaç gün içinde kabarcıklanıp soyulmaya başlar.

Kimyasal peeling: Kimyasal peeling uygulaması, cildin üst tabakasındaki istenmeyen lekeleri güvenli bir şekilde yok eder. İlk birkaç gün içinde, tedavi edilen bölgede ağrı ve kızarıklıklar meydana gelebilir. Ancak cilt iyileştikçe ve kendini yeniledikçe, yeni ve sağlıklı bir cilt tabakası ortaya çıkar.

Eksizyon: Eksizyon tedavisi sırasında öncelikle cilt uyuşturulur. Daha sonra aktinik keratozlar kazınıp kesildikten sonra bölge tekrar dikilir. Genellikle tedaviye bağlı yaralar iki ila üç hafta içinde iyileşir.

Fotodinamik terapi: Aktinik keratoz için fotodinamik terapi tedavisi de denenebilir. Bu tedavi, kanser öncesi cilt hücrelerini yok etmek için kremler ve özel ışık terapisi kullanmayı içerir. Fotodinamik terapi ile tedavi edilen cildin iyileşme sürecinde birkaç gün güneşten uzak durulması önerilir.

Aktinik Keratoz Hakkında Sık Sorulan Sorular

Aktinik keratoz ne demek?

Aktinik keratoz, güneşin uzun süreli hasarından kaynaklanan anormal hücre büyümesidir.

Aktinik keratoz kanser midir?

Aktinik keratoz kanser değildir ancak tedavi edilmediği takdirde vakaların yüzde 5-10’lık bir kısmı skuamöz hücreli karsinom adı verilen bir cilt kanseri türüne dönüşebilir.

Aktinik keratoz nasıl önlenir?

Aktinik keratozu önlemenin en temel yolu güneşin zararlı ışınlarından kaçınmaktır. Güneşe çok fazla ve bilinçsiz bir şekilde maruz kalmak aktinik keratoza yol açabilir. Güneşle temas kurulurken güneş kremi kullanılması bu açıdan önemlidir. Bunun dışında solaryumdan da mümkün olduğu kadar uzak durmak gerekir.

Aktinik keratoz tekrar eder mi?

Aktinik keratoz tedavi edilse dahi güneşle çok fazla temas kurulmaya devam edilirse tekrarlama riski olan bir durumdur.

Aktinik keratoza hangi bölüm bakar?

Aktinik keratoz, Dermatoloji bölümü doktorlarının alanına girer ve hem teşhis hem de tedavi süreci Cildiye doktorları tarafından gerçekleştirilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.