Akciğer Hastalıkları Solunum Testiyle Belirlenebiliyor

Solunum fonksiyon testleri akciğer fonksiyon testleri olarak da bilinir. Solunum fonksiyonlarının ölçülebildiği bilgisayarlı solunum cihazları ile yapılan ölçümler;  akciğerlerde fonksiyonel bir bozukluğun olup olmadığını tespit edilmesini sağlar ve var ise derecesinin saptanması, hastalığın takibi ve tedavi yanıtının değerlendirilmesinde önemli rol oynar.

Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü uzmanları, akciğer rahatsızlıklarında uygulanan bilgisayarlı solunum fonksiyon testleri hakkında bilgi verdi.

Uygulama yelpazesi çok geniş

Solunum sistemini tutan herhangi bir hastalık akciğer fonksiyonlarını bozarak hastalık semptom ve bulgularına yol açar. Nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma gibi şikâyetleri olan ve bu yakınmaları kronikleşen hastalarda tanıyı desteklemek için özellikle solunum fonksiyon testleri uygulanmaktadır. Bu testlerle akciğer hakkında daha detaylı bilgi elde etmek mümkündür.

Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler değerlendirme için ne kadar önemliyse, solunum fonksiyonlarının spirometri cihazı ile değerlendirilmesi o kadar önemlidir.

Uygulama yelpazesi çok geniş olmakla birlikte;

• İzah edilemeyen nefes darlığı olan hastalarda
• Sebebi açıklanamayan uzun süreli öksürüklerde
• Uzun yıllar sigara içen öksürük ve/veya hırıltılı solunum şikayeti olan kişilere,
• Akciğer nedenli nefes darlığının kalbe bağlı nefes darlığından ayırt edilmesinde
• Uzun yıllar sigara içen 45 yaş üstü hastalara
• Üst solunum yolu darlıklarının saptanmasında
• Operasyon öncesi risk faktörlerinin değerlendirilmesinde cerrahi girişimin uygun olup olmayacağına karar verilmesinde
• Astım ve KOAH şüphesi olan hastalarda tanıda ve hastalığın şiddetinin değerlendirilmesinde
• Akciğeri etkileyecek iş kollarında çalışanlarda
• Sporcularda fiziksel aktivite proğramı öncesi eksersize yanıtın değerlendirilmesinde
• Tedaviye yanıtın izlenmesinde
• Halk sağlığı açısından yapılan araştırmalarda sıklıkla kullanılan testlerdir.

Teşhis ve tedavide ilk adım

Solunum fonksiyon testleri tanıya yardımcı testler olmakla birlikte ve tedaviye cevabı gözlemlemek için de kullanılabilir. Solunum fonksiyon testleri, özellikle astım ve KOAH gibi hastalıkların tanısına yardımcı olduğu kadar bu hastalıkların şiddetinin belirlenmesinde ve tedaviye cevabın değerlendirilmesinde rolü olan önemli testlerdir. Bu testler sadece Göğüs Hastalıkları klinikleri tarafından değil aynı zamanda romatolojik, nörolojik ya da hematolojik hastalıkların akciğer fonksiyonlarına etkisini ölçmek ve tedaviye cevabı değerlendirmek amacı ile de kullanılabilen testlerdir.

Doğru ölçüm önemli

Solunum fonksiyon testleri solunum fonksiyon testi laboratuvarında ölçülür. Kişinin eforuna bağımlı testlerdir. Bu nedenle spirometrik testlerden doğru sonuçları almak için testin doğru yapılması çok önemlidir. Hastalarımız teknisyeni dikkatle izlemeli ve uyarılarına uyum göstermelidir. 
Burada testi uygulayan teknisyen tarafından testin doğru ve ayrıntılı bir şekilde anlatılması gerekmektedir. Gerektiğinde benzer manevralar doğru değerlendirmelere ulaşıncaya kadar veya hastanın doğru yaptığından emin oluncaya kadar tekrar edilir. Solunum testleri sırasında teknisyen sesiyle el ve kol hareketleri ile kısacası vücut diliyle hastayı teşvik eder. Hatta hasta kendisinden önce ölçüm yapılan hastayı izleyebilir.

Solunum fonksiyon test cihazıyla farklı ölçümler yapılabilmektedir

Akciğerlere giren ve çıkan hava volümü (hacmini) istirahatte, zorlu nefes alıp verme esnasında ve egzersizde ölçülür ve testi yapılan kişiden elde edilen değerler ile aynı yaşta, cinste, boyda kişilerden elde edilen değerlerle karşılaştırılır. Bu testler ile akciğere giren havanın hava yollarındaki hızı ölçülebilir. Eğer hava yollarında darlık var ise giren ve çıkan havanın hızı azalır. Eğer hava yollarında daralma tespit edilmiş ise nefesi genişletici ilaçlar vererek tekrarlayan ölçümlerde hava yollarında daralmanın azalıp azalmadığı gösterilebilir. Bu teste reversibilite testi denir. Uzun süredir devam eden solunum yakınmalarına rağmen bazı hastalarda solunum fonksiyonları normal olabilir. Bu tip hastalarda solunum yollarında zaman zaman oluşabilen hava yolu darlığı bronş provokasyon testi ile gösterilebilir.

Akciğerler havada bulunan oksijenin kana taşınmasında önemli rol oynar. Ağız yoluyla alınan hava alveol adı verilen hava keseciklerine kadar iletilir ve burada kese duvarında yer alan ince kılcal damarlardaki kırmızı kan hücrelerine geçerken, kırmızı kan hücrelerinde bulunan karbondioksit ise hava keseciklerine geçer. Buna difüzyon denir. Solunum fonksiyon laboratuvarında difüzyon ölçümü ile akciğerlerin oksijen ve karbondioksit değişimini yeterince yapıp yapmadığı saptanır.

Ayrıca, solunum fonksiyon testleri ile akciğer volümleri ve hava yolu dirençleri de ölçülebilmektedir.

Nefes alıp verirken göğüs kafesimize, karnımıza, boynumuza ve omuzlarımıza ait kaslarımızı kullanırız. Bu kaslar bir güç oluşturarak nefes almamıza ve vermemize yardım ederler. Bu kasların nefes alırken ve nefes verirken oluşturdukları basınçlar ölçülerek, solunum kas fonksiyonları hakkında bilgi sahibi olunur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.