Adet gecikmesi, adetin beklenen günden 7 veya daha fazla gün gecikmesidir. Adet döngüleri genellikle 21 ila 35 gün arasındadır. Adet döngüsü adetin ilk günü ile birlikte başlar ve bir sonraki beklenen adet bu döngüden 7 günden daha fazla gecikirse adet gecikmesi olarak kabul edilir. Çoğunlukla stres, hormonal değişikliklere neden olan hamilelik ya da doğum kontrol hapları veya aşırı kafein ya da alkol tüketimi gibi nedenlerle yaşanmaktadır. Genel olarak adet gecikmesi belirtileri arasında yorgunluk, ruh hali değişimleri, alt karın ağrısı ve bel ağrısı görülür. En yaygın nedeni hamilelik olarak kabul edilen adet gecikmesinin sebepleri arasında emzirme, menopoz, kullanılan ilaçlar, tiroid ve stres gibi durumlar da yer alır. Adet gecikmesinin altında yatan nedenlerin belirlenip duruma göre uygulanacak tedavinin belirlenmesi önemlidir.
Adet Gecikmesi Nedir?
Adet gecikmesi, normal bir adet döngüsünün kişiden kişiye değişmekle birlikte, genellikle 21-35 gün sürdüğü dikkate alındığında adet döngüsünün bu periyottan 7 günden fazla gecikmesi durumudur. Adet gecikmesi daha çok hamilelik, stres, doğum kontrol hapı kullanımı, hormonal değişiklikler, yoğun egzersiz ve tiroid ve stres gibi sağlık problemleri gibi nedenlerle yaşanır.
Kişide bazen herhangi bir belirtiye sebep olmayan adet gecikmesi, zaman zaman yorgunluk, ruh hali değişimleri, bel ağrısı, baş ağrısı ve şişkinlik gibi semptomlara da sebebiyet verebilir. Genel olarak takvime bakılarak teşhis edilen adet gecikmesinin nedeni hamilelikse kan tahlili istenir ve doğuma kadar bu tetkitler devam eder. Eğer adet gecikmesinin nedeni diğer hastalıklarsa duruma göre ilaç tedavisi ve alternatif yöntemler uygulanabilir.
Adet Gecikmesi Neden Olur?
Adet gecikmesinin yaygın nedenleri hamilelik, stres, aşırı egzersiz, aşırı kilo kaybetme, doğum kontrol ilaçları gibi hormon dengesini değiştiren durumlar, emziriyor olmak, kist-miyom gibi yumurtalık hastalıkları ve tiroid sorunlarıdır.
Bir adet döngüsünü etkileyen 4 önemli organdan söz edilebilir. Bunlar beyinde hipotalamus, hipofiz bölgeleri ile yumurtalık ve rahimdir. Tüm bu 4 organın uyum içinde olması; kadınların ortalama 28 günde bir adet görmelerini sağlar. Ancak adetin 7 günden fazla ve sık sık gecikmesi bir sorun olduğu anlamına gelir.
Kadınlarda adet gecikmesi nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Gebelik
Cinsel olarak aktif bir kadında adet gecikmesi meydana geldiğinde akla gelen ilk durum gebeliktir. Korunma olmadan aktif cinsel hayatı olan kadınlarda gebeliğe bağlı adet gecikmesi yaşanabilmektedir.
Emzirme
Emziren kadınlar, bu süreçte adet görememe durumuyla karşılabilir. Ayrıca emzirme döneminde adet düzensizlikleri de yaşanabilir. Emzirme süreci sona erdikten sonra adet döngüsü gebelik öncesi dönem gibi olmaya devam eder.
İlaçlar
Bazı doğum kontrol yöntemleri (hormonlu spiral, implant, iğne), bazı antipsikotik ilaçlar, antidepresanlar ve tiroid ilaçları kadınlarda adet gecikmesine neden olabilmektedir.
Tiroid sorunları
Hipotiroidi veya hipertiroid gibi problemleri olan kadınların vücudunda hormonal değişiklikler yaşanabilir. Tiroidle ilgili sorun yaşayan kadınlarda da adet gecikmesi meydana gelir.
Polikistik over sendromu
Üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin hastalıklardan olan polikistik over sendromu, (POS) adet gecikmelerine ve adet düzensizliklerine sebep olabilmektedir. Yumurtalıklarda oluşan küçük ve iyi huylu kistlerle kendini gösteren hastalık, kadınlarda adet düzensizliği ile birlikte tüylenme, kilo alma ve sivilcelenmeye de neden olmaktadır. 13 ila 19 yaşlarında kıllanma artışı ve akne problemi ile kendini belli eder. Bu durumu, adet gecikmeleri takip eder.
Birincil yumurtalık yetmezliği
Primer yumurtalık yetmezliği (POI) olarak adlandırılan birincil yumurtalık yetmezliği, kişi 40 yaşına gelmeden önce yumurtalıkların normal işlevini yerine getirmemesi durumunda meydana gelir. Bu durum düzensiz adet dönemlerine ve doğurganlık sorunlarının tipik perimenopoz yaşından önce başlamasına neden olabilir.
Kronik hastalıklar
Diyabet veya çölyak gibi hastalıklar hormonlardaki dengenin değişimine neden olurken, kilo düzensizlikleri sonucu adet gecikmeleri meydana getirebilir. Ayrıca yumurtalık kistleri, adrenal bez hastalıkları ve karaciğer fonksiyon bozukluğu da adet gecikmesine sebebiyet veren durumlar arasında yer alır.
Menopoz
Üreme çağının sona ermesiyle kadınlarda menopoz dönemi başlar. Menopozda adet kanaması tamamen kesilse de menopoz sürecinin başında adetler düzensizleşip, kanamalar gecikebilmektedir.
Aşırı diyet, egzersiz ve kilo problemleri
Diyet programlarında aşırıya kaçanlar, sıkı ve yoğun egzersiz yapan kişilerde de adet gecikmesi problemleri kendisini gösterebilir. Özellikle diyet programaındaki aşırılıklar kilo kaybedilmesi veya kilo alınmasıyla birlikte hormonal dengeyi değiştirdiğinden adet gecikmesine de yol açar.
Adet görmeye yeni başlayanlar
Özellikle adet görmeye yeni başlayan genç kadınlar veya birkaç yıldır adet görmeyen ve yeniden adet görmeye başlayan kadınlarda da bazı düzensizlikler sonucu adet gecikmeleri yaşanabilir.
Stres
Bazen tek başına stres bile vücudun dengesini etkileyebilir. Gebelik dışında adet gecikmesi nedenleri arasında stres de sayılabilir. Yoğun stres altındaki kadınlarda hormon salınımları düzensizleşirse, adet gecikmesi de meydana gelebilir. Yaşanan psikolojik travmalar ve ağır olaylar sadece zihin dengesini değil hormon düzenini de bozarak adet gecikmesine sebep olabilmektedir.
Adet Gecikmesi Belirtileri Nelerdir?
Kadınların yüzde 80 kadarı regl yani adet öncesi akne, hassas göğüsler, karın şişkinliği, yorgunluk, sinirlilik ve ruh hali değişiklikleri yaşadığını belirtmektedir. Bunlar, kadınların yüzde 20 ila 30'unda normal yaşamını engelleyecek düzeyde olabilmektedir, bu durum regl öncesi sendrom olarak nitelendirilir. Yüzde 3 - 8’inde ise belirtiler daha şiddetlidir. Adet kanamasının başlamasıyla birlikte ise baş ağrısı, akne, şişkinlik, alt karın ağrısı, yorgunluk, ruh hali değişiklikleri, iştah artışı, göğüs ağrısı ve ishal gibi bulgular da görülebilir.
Regl kanamasının ilk günü, son regl döneminin başlangıcı olan tarihtir. Bir adet döneminin ilk günü ile bir sonraki adet döneminin ilk günü arasındaki süre genç kızlarda 21 ila 45 gün ve yetişkinlerde 21 ila 31 gündür. 45 günden fazla olan gecikmeler araştırılmalıdır. Adet gecikmesi olduğu süreçlerde ise şu belirtiler görülür:
Mevsimsel Adet Gecikmesi Hangi Aylarda Olur?
Kişiden kişiye değişiklik gösterebilen mevsimsel adet gecikmeleri genellikle kış aylarında daha sık görülür. Bu durumun nedeni olarak vücutta daha düşük oranda folikül uyarıcı hormon (FSH) salgılanması gösterilir.
Yumurtlama sıklığının da önemli ölçüde azalma gösterdiği kış aylarında azalan yumurtlama ve daha uzun adet döngülerinin birleşimi, genellikle kış aylarında tetiklenen hormonal dengesizlikten kaynaklanır.
Hamile Değilken Adet Gecikmesi Neden Olur?
Kişinin hamile olmadığı durumlarda adet gecikmesi nedenleri arasında genellikle hormonal değişimler, doğum kontrol, tiroid, emzirme, stres, polikistik over sendromu, yumurtalık kist ve miyomları gösterilir.
Cinsel İlişki adet gecikmesi yapar mı?
Özellikle korunmasız gerçekleşen cinsel ilişkiler sonrası adet gecikmesi yaşandığı görülse de cinsel ilişkinin kesin olarak adet gecikmesi meydana getirdiği söylenemez. Cinsel ilişki yoluyla bulaşan enfeksiyonlar zaman zaman adet gecikmesi yaratabilir.
Adet Gecikmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Adet gecikmesi genellikle takvim yöntemiyle teşhis edilebilir. Kadınlar ergenlik döneminden menopoz dönemine kadar mutlaka takvim üzerinden adet dönemlerini takip etmelidir. Ortalama 28 günde bir adet görülürken bu süre 21 ile 35 gün arasında da değişebilir. Senede 3 kereden fazla 28 günde birden daha fazla, 35 günden daha fazla, 21 günden daha az şekilde adet görülürse adet gecikmesi durumu bulunmaktadır. Bu durumda bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak gerekmektedir.
Doktora başvurulduğunda da öncelikle hastanın hikayesi alınır. Burada kadınların bir takvim üzerinde regl oldukları tarihleri işaretlemeleri kadın hastalıkları ve doğum uzmanına yardımcı olacaktır. Akabinde doktor, ultrason muayenesi gerçekleştirir. Ayrıca kadının genel sağlık durumunun öğrenilebilmesi için ek tetkikler istemektedir. Çeşitli kan, hormon tetkikleri, radyolojik görüntüleme tetkikleri yapılabilir. Bu tetkiklerle birlikte teşhis konulabilmektedir. Sorun belirlendiğinde adeti söktürecek tedavi aşamasına geçilebilir.
Adet Gecikmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Adet gecikmesi durumunda teşhise göre tedavi uygulanmaktadır. Eğer gecikme nedeni gebelikse, gebenin ilk kan tetkikleri istenir ve doğuma kadar bu tetkikler devam eder. Her ay rutin kontrol gerekmektedir. Eğer polikistik over, tiroid ya da çeşitli kronik hastalıklar ortaya çıkarsa ilaç düzenlemeleri yapılır. Tiroid, diyabet gibi bir sorun varsa endokrin hastalıkları uzmanı, dahiliye uzmanından da konsültasyon istenir. Çölyak gibi bir durum söz konusuysa gastroenteroloji uzmanlarından konsültasyon alınır. Eğer polikistik over sendromuna bağlı bir adet gecikmesi varsa tedavide kilo kontrolü sağlanmalıdır. Burada diyetisyenden yardım alınabilir. Polikistik over sendromunda insülin direnci de görülebildiğinden endokrin uzmanından bir destek alınmalıdır.
Ayrıca kadın doğum bölümünden de çeşitli ilaç tedavileri verilmektedir. Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adet düzeni önemli oranda düzelmekte, yumurtlama probleminin ortadan kalkmasıyla sorun çözülebilir. Eğer bu hasta gebe kalmak istiyorsa, tedaviye rağmen gecikme devam ediyorsa yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve hormon iğneleri uygulanabilir. Bu takipler sonucu gelişen yumurtalardan normal ilişki önerilerek veya aşılama yöntemi ile gebelik oluşturulmaya çalışılır. 3-4 kez yapılan takip ve aşılama ile gebelik elde edilememiş ise tüp bebek yöntemine geçilmesi önerilir.
Polikistik over sendromu bulunan kadınların doktorlarını düzenli olarak ziyaret etmeleri, rutin kontrollerini de aksatmamaları gerekmektedir. Polikistik over sendromunda rahim kanseri riski de artabileceğinden rutin muayeneler, tedaviler çok önemlidir. Menopoza bağlı bir adet gecikmesi varsa yine kadın hastalıkları ve doğum uzmanından yardım alınmalıdır. Menopoz süreci takip edilmesi gereken bir süreçtir. Çeşitli ilaçlarla menopoz dönemine uyum sağlanmaktadır. Bunun yanında genel olarak tedavi şekilleri kişinin sağlık durumuna göre değişmektedir.
Adet Gecikmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Adet neden gecikir?
Adet gecikmesine neden olan durumlar gebelik, emzirme, hormonel sorunlar, doğum kontrol hapı kullanımı, aşırı egzersiz, ani kilo kaybı veya aşırı kilo ile strestir. Ayrıca menopoz, polikistik over sendromu, diyabet, tiroid bezinin aşırı çalışması gibi rahatsızlıklarda adeti geciktiren nedenler arasındadır.
Stresten adet gecikmesi kaç gün olur?
Kısa süreli stres dönemleri adet döneminin birkaç gün sürmesine neden olabilir. Uzun süreli ve kronik streste bu süre bir kaç haftadan bir kaç aya kadarda uzayabilir. Bunun nedeni stresli olunan durumlarda vücudun kortizol üretmesidir. Vücudun strese verdiği tepkiye bağlı olarak üretilen kortizol kadınlarda adet gecikmesi yaşanmasına sebebiyet verir.
Adet gecikmesi ne zaman tehlikeli?
Regl periyodunda yılda 2-3 seferden fazla gecikme olursa mutlaka doktora gidilmelidir. Adet gecikmesi fiziksel, ruhsal, hormonal pek çok sorunun habercisi olabilir.
1 ay adet gecikmesi normal midir?
1 ay adet geciktiği durumlarda altında yatan nedenin belirlenmesi için mutlaka kadın doğum uzmanına başvurulması gerekir.
2 ay adet gecikmesi normal midir?
Adet gecikmesi vücutta bir şeylerin doğru yürümediğini göstermektedir. Bu nedenle 2 ay adet gecikmesi normal bir durum değildir.
Adet gecikmesi kaç gün olur?
28 günlük adet döngüsünün dışına çıkılması sonucu 7 gün geciken adet döngüsü genellikle adet gecikmesi olarak değerlendirilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 21 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 4 Eylül 2023
