Vajinismus Nedir? Vajinismus Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Vajinismus, vajinayı çevreleyen kaslarda istem dışı meydana gelen kas kasılmaları sonucu vajinanın daralmasıdır. Bu kasılmalar cinsel ilişki öncesi veya anında, fitil veya tampon yerleştirirken veya herhangi bir şekilde vajinaya bir şeyin temas etmesi gibi çok çeşitli durumlarda yaşanabilir. Tedavi edilebilir bir rahatsızlık olan vajinismus, pelvik taban ve kasları rahatlatan kegel egzersizi, nefes egzersizleri ve psikoseksüel terapi gibi yöntemlerle tedavi edilebilir.

Vajinismus Nedir?

Vajinismus, vajinaya penis, tampon, fitil veya doktorun elle muayenesi de dahil olmak üzere herhangi bir şeyin girmeye çalıştığı anda vajinanın tamamen istemsiz bir şekilde kasılması ve vajinaya girişin zorlanmasıdır. İstatistiksel olarak vajinismusun nedeninin %90'ı psikolojik, %10'u ise vajinayı etkileyen hastalıklar ile ilgilidir.

Genellikle yanlış ve sağlıksız cinsel mesajların bilinçaltına yerleşerek, vajina çevresindeki kasları refleks olarak kasması gibi faktörlerin sebep olduğu vajinismus hastalığında kişi özellikle cinsel ilişki sırasında kendini geri çekme ve hatta cinsel ilişkiye girmekten kaçınma gibi belirtiler yaşar.

İstem dışı vajina refleksi olan vajinismus, cinsel ilişki esnasında, tamponla, doktor muayenesi ve kendi parmağı ile bile tetiklenebilir. Vajinada oluşan spazm, vajina girişini kapatarak cinsel ilişkiyi imkansız hale getirir. Devam edilmesi halinde ağrıya neden olur. Ayrıca vücudun diğer kas gruplarında da spazmlar oluşturarak bazen soluk almada dahi zorluk yaşatabilir. Vajinismus durumunun bitmesiyle ile birlikte kaslar gevşeyerek eski normal duruma geri döner.

Kadınlarda vajinismus değişik formlarda görülebilir. Bazıları sadece cinsel ilişki esnasında oluşur ancak doktor muayenesi ve tampon koyma esnasında sorun yasamazlar. Bazıları ise hiçbir nesnenin girişine izin vermezler. Kimi durumlarda da kısmen penis girişine izin verir; ancak ilişki ağrılı olur.

Vajinismus Türleri Nelerdir?

Daha önce cinsel ilişkisi olmuş veya olmamış her kadın vajinismus sorunuyla karşı karşıya kalabilir. Kas kasılması nedeniyle daha önce hiçbir şekilde ağrısız cinsel ilişkisi olmaya tiplere ‘primer vajinismus’ adı verilir. Bu durum, birincil tip cinsel ilişki veya ilk jinekolojik muayenede ortaya çıkar. ‘Sekonder vajinismus’ denilen tür ise, daha önce normal ağrısız cinsel ilişkisi olup vajinismusun daha sonra ortaya çıktığı durumları tanımlar. Bazen travma ve cerrahi işlem sonrası primer sorunlar tamamıyla ortadan kalksa dahi cinsel ilişkiye giremezler.

Primer (birincil) vajinismus

Cinsel ilişkinin gerçekleşmemesi durumu olarak isimlendirilen primer vajinismus, yaşam boyu vajinismus olarak da bilinir. Kadınlar evliliklerine rağmen aylarca bakire olarak kalabilir ve bu durum evlilikte büyük sorunlara neden olur.

Sekonder (ikincil) vajinismus

Kadınların geçmişte yaşadığı düşük, kürtaj, ve taciz gibi cinsel travmalar sonucunda gelişen vanijismus türüdür. Sekonder vajinismus nadir olarak görülse de bazı kadınlarda doğal yollarla gebe kalıp vajinal yolla doğum yapsalar da cinsel ilişki sırasında sorun yaşayabilirler.

Vajinismus bazen kadınların ruhsal ve psikolojik durumuna, karşı cinse olan ilgi düzeyine, ilişkide rahat hissedip hissetmediklerine bağlı olarak da değişiklik gösterir. Bu durum ise ‘durumsal vajinismus’ olarak adlandırılır.

Vajinismus Belirtileri Nelerdir?

Vajinal kaslarda istemsiz ve tekrarlayan kasılma ya da spazmın yaşandığı bir cinsel sağlık durumu olan vajinismusun yaygın belirtileri cinsel ilişkiden kaçınma veya cinsel ilişki sırasında bacaklarını kapatma ve kendini geri çekmedir. 

• Cinsel ilişki sırasında bacaklarını kapatma, kendini geri çekme
• Vajinal muayene olamama
• Cinsel ilişkiden kaçınma
• Cinsel ilişki sırasında panik hali
• Cinsel ilişkinin ağrılı olması
• Smear testi yaptıramama

Vajinismus Neden Olur?

Çoğu kadın için vajina kaslarının istem dışı, bilinçsizce kasılması bir sürpriz olur. Kadın cinsel istek duyduğu halde ilişki gerçekleşmez. Bu reaksiyonun temelinde değişik, yanlış ve sağlıksız cinsel mesajların ya da kötü tecrübelerin bilinçaltına yerleşerek, vajina çevresindeki kasları refleks olarak kasması yatar. Vajinismusa ağrı korkusu, hamilelik korkusu, cinsel kötü kullanım (abuse), tıbbi veya fiziksel durumlar olduğu gibi aşırı heyecan, yetersiz seks eğitimi, aşırı tutucu veya dengesiz eğitim, evdeki şiddet ortamı, aile korkusu ya da güvensizlik gibi çok çeşitli nedenler de olabilir.

Vajinismus kimlerde görülür?

Vajinismus görülme oranı cinsellik konusuna kapalı olan toplumlarda,  bilgi sahibi olan eğitimli toplumlara göre daha yüksektir. Cinsel Tıp Enstitüsü Vajinismus Bilgi Anketi’nin son verileri ülkemizde yaşayan her 10 kadından birinin vajinismus sorunu yaşadığını göstermektedir. Bilinmeyen şeyler korkuya neden olur. Cinselliğe dair eğitimin yeterli olmadığı toplumlarda olduğu gibi cinselliğe ait bilgisizlik, cinsel organların yerinin ve yapısının bilinememesi bile tek başına vajinismusa neden olabilir.

Vajinismus İle İlişkili Diğer Cinsel Problemler Nelerdir?

Vajinismus nedeniyle cinsel ilişkiye girememe durumu aparoni, bunun yanında cinsel ilişki esnasında ağrı, batma ve yanma hissi olan disparoni ve kızlık zarı etrafında gelişen ve sebebi net olarak bilinmeyen yangı olan vulvar vestibulitis sendromu görülebilir.

Aparoni (Apreunia)

Bazı faktörlerden dolayı kişinin cinsel ilişkiye girememe durumu aparoni olarak isimlendirilir. Bu durum erkek, kadın ya da çiftlerin arasındaki bazı nedenlerden kaynaklanabilir.

Disparoni (Dyspareunia)

Cinsel ilişki esnasında ağrı, batma ve yanma hissi gibi kişiye rahatsızlık veren şikayetler disparoni olarak adlandırılır. Bu durum ağrılı cinsel ilişki olarak da bilinir.

Vulvar Vestibulitis Sendromu (VVS)

Kızlık zarı etrafında gelişen ve sebebi net olarak bilinmeyen yangı durumlarına vulvar vestibulit sendromu görülür. İlişki sırasında ağrı ve acı gibi şikayetlerle ortaya çıkar

Vajinismus Teşhisi Nasıl Konulur?

Tanı alanında uzman bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından basit bir jinekolojik değerlendirme ile konulabilmektedir. Hastanın anamnezi ve jinekolojik muayene ile teşhis yoluna gidilir. Teşhiste herhangi bir cihaz ya da alet kullanılmaz.

Vajinismus Tedavisi Nasıl Olur?

Vajinismus tedavi edilebilir bir sorun olmasıyla hastalığın tedavisi  kadın hastalıkları ve doğum uzmanları ve psikologlar tarafından da yürütülebilir.

Genel anlamda vajinismus tedavileri şöyle sıralanabilir:

Himen’in alınması: Vajinismusu olan pek çok kadın, kızlık zarı yani “himen”in alınmasıyla bu sorunun üstesinden geleceklerini sanıyor veya bu şekilde yönlendirilmektedir. Ancak kızlık zarının alınması ile sorun daha da artabilmektedir. Çoğu zaman zarın alınması nedbe dokusu oluşmasına ve dolayısıyla daha çok ağrıya neden olur. Çok ender durumlarda rijit ve kalın himen varsa cerrahi olarak alınabilir. Ancak bu işlem de vajinismusun iyileşeceği anlamına gelmez.

Psikoterapi: Gevşeme, öğrenilmesi gereken bir beceridir. Gevşemeyi bilmeyen birine bunu söylemekle sonuç alınamaz. Bu nedenle psikoterapi tek başına etkin tedavi metodu değildir. Gevşemeyi bilmeyen birinde başaramama korkusu ankisiyeteye neden olur. Dolayısıyla kalp atışları artar, kaslar gerilir, soluma yüzeyselledir ve tansiyonun yükselmesine neden olur. Vajinismus, pelvik taban kaslarının istem dışı kasılması sonucu oluştuğu için tedavide bu kasların gevşemesine yönelik olmalıdır.

Vajinismus tedavi yöntemleri arasında yer alan psikoterapi ne kadar sürer?

Bugün, en etkin tedavinin cinsel tedaviler konusunda uzmanlaşmış terapistler tarafından yapılan cinsel terapiler olduğu ve terapilerin başında psikoterapi olduğu kabul edilmektedir. Doğru ve uygun tedavi ile başarı oranları %100 ve tedavi süresi ortalama 8–10 haftadır.

Anestezik kremler vajinismusu tedavi eder mi?

Vajinismusla ilgili yeterli bilgi ve deneyimi olmayan profesyonellerin; tedaviyi zorlaştıracak, kişilerde hayal kırıklığı yaratacak ya da gereksiz müdahalelere yönlendirerek maddi ve manevi zarar görmelerine neden olacak sözleri ve uygulamaları olabilmektedir. Anestezik kremlerin kullanımı, ilişki sırasında sarhoş olma, genel anestezi altında cinsel birleşme ve vajinaya botoks uygulanma gibi öneriler vajinismus için önerilmeyen tedavi uygulamalarıdır.

Vajinismus için Egzersizler Nelerdir?

Vajinismus tedavisi için uygulanması gereken bazı egzersizler mevcuttur. Bu egzersizler şu şekilde sıralanabilir:

• Kegel egzersizleri: Kegel egzersizi, pelvik tabanı (Pubococcygeus) kaslarını güçlendirme ve kontrol etmeye yönelik egzersizlerdir.
• Solunum egzersizleri: Solunumu kontrol etmeye yönelik egzersizlerdir.
• Gevşeme egzersizleri: Tüm vücut kaslarında gevşemeyi öğrenmeye yönelik egzersizlerdir.
• Botoks uygulanması: Chlostridium botolinum adli bakteriden elde edilen toksin olup enjekte edilen kaslarda kismi felç oluşturarak gevşemeye neden olur. Botoks etkisini kas-sinir bileşkelerindeki kas kasılmasını sağlayan asetilkolin maddesi üzerinden sağlar. Vajinismuslu kadınlarda genel anestezi altında yapılır. Etki süresi 2-6 aydır. Yan etki olarak idrar veya gaita kaçırması görülebilir. Etkisi ortadan kalktıktan sonra vajinismus tekrar oluşabilir
• Vajinal dilatatörler: Çeşitli ölçülerde vajinal dilatatörler kullanılarak kendi kendine eğitim ve gevşeme yöntemidir.

Uygun tedavinin planlanması için, ağrılı ilişkiye neden olan diğer tıbbi ve fiziksel durumların ekarte edilmesi gerekir. Ağrılı cinsel birleşmeye neden olan bazı durumlar söyle sıralanabilir: Vulvodiniya/vestibulodiniya, pelvis iltihabi hastalıkları (PID), over kisti, mesane veya idrar yolları enfeksiyonları, vajina atrofisi, vajina kuruluğu, vajina prolapsusu, rijit veya kalın himen, doğum travması, vulva kanseri, vajina enfeksiyonları, derideki hastalıklar (Lichen skleroz, egzama, sedef ), eklemleri tutan ve eklem hareketlerini kısıtlayan romatizma hastalıkları.

Vajinismusta herkese aynı tedavi mi uygulanır?

Vajinismus sebebe yönelik uygun bir tedavi tekniği ile adım adım çözülmelidir. Vajinismus cinsel tedaviler arasında en yüz güldürücü sonuç veren cinsel sorunlardan birisidir. Vajinismus sorunu kişiye özeldir. Bu yüzden vajinismus tedavisi de problemin kaynağına yönelik ve kişiye özel olmalıdır.

Vajinismus tedavilerinde ürojinekolojik rehabilitasyon nedir?

Fizik tedavinin son zamanlarda gelişmekte olan dallarından biridir. Bu dalda pelvik tabanı kaslarının gevşekliği sonucu oluşan idrar kaçırmaları (Inkontinans), pelvik iltihabi hastalıkları, hamilelik öncesi ve sonrası oluşan kas güçsüzlükleri, vücut deformasyonlarını önleme-düzeltme ve oluşan ağrıları azaltmaya yönelik egzersiz ve fizik tedavi uygulamaları, doğum kusmalarını (Hiperemezis gravidarum) önleme, doğum esnasında ağrıları azaltmaya yönelik fizik tedavi yöntemleri uygulanır.

Vajinismus Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Vajinismus hastalığı nedir?

Vajinismus, vajinaya giriş anında vajiannın giriş bölgesini çevreleyen kaslarda kaygı hissininde etkisiyle tekrarlayan istemsiz kasılmaların yaşandığı, cinsel birleşmeyi engelleyen bir durumdur. Vajinismusta aslında kadın cinsel ilişkiyi istiyordur ve bu bilinçli yapılan veya yaşanan bir durum değildir.

Vajinismus tedavisi sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Vajinismus tedavisi sonrası iyileşme süresi doktorun uyguladığı yönteme göre farklılık gösterir. Bu sorunun altında hem psikolojik hem de fiziksel nedenler yatmaktadır. Vajinismus tedavileri, ortalama 3- 4 gün sürer. Kadınlar yaşadıkları sorunlardan kurtularak vajinismus sonrası normal hayata adapte olmaya çalışacaklardır.

Vajinismus için hangi doktora gidilmelidir?

Vajinismus yaşadığını düşünen ve belirtileri gösteren kişilerde teşhis konması için Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüne gitmeleri gerekir.

Vajinismus ile hamile kalınabilir mi?

Vajinismus yaşayan kadınlarda hamilelik potansiyeli açısında bir sorun yoktur. Sadece cinsel ilişki yaşanmadığından sperm hücreleri rahime ulaşamayarak gebeliğin gerçekleşmesine olanak vermemektedir.

Vajinismus ne sıklıkta görülüyor?

Görünme sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte yüzde 10 olduğu tahmin ediliyor. Çeşitli raporlarda bu konuda değişik istatistiklere yer verilmektedir. Bunun nedeni çiftlerin vajinismustan utanç duyarak gizli tutmalarıdır. Bu da tıbbi yardım almalarını geciktiriyor ve zorlaştırıyor. Dünya üzerindeki bütün toplumlarda yüz binlerce kadında vajinismusun bir formu görülmektedir.

Vajinismus nedeni tam olarak nedir?

Cinsel eğitimsizliğin, cinsellikle ilgili tutucu değer yargılarının, cinsel mitlerin yaygınlığının (örn: vajen kaslarının istemsiz kasılıp penisin içeride kalacağı düşüncesi), kadınların kendi cinsel organlarının tanımamalarının, bekaret kavramına verilen abartılı önemin, cinsel deneyimin aşamalı gelişmeyip doğrudan cinsel birleşmeyle başlamasının, genel cinsellik anlayışımızdaki tabuların bunda rolü olduğu söylenebilir.

Vajinismus hastalığı olanlar nasıl davranır?

Vajinismuslu kadınların çoğunda vajinal penetrasyona (giriş) ilişkin korku vardır. Bu nedenle vajinismuslu kadınlar tampon kullanamaz ve jinekolojik muayeneden kaçınırlar. Çoğu, genital bölgelerinin çirkin ve rahatsızlık verici bir görüntüsü olduğuna inanırlar. Vajenlerin çok küçük, penisin ise iri olduğunu düşündüklerinden cinsel birleşmenin ağrılı ve kanlı olacağından endişe ederler.

Vajinismus cinsel ilişkiyi nasıl etkiler?

Vajinismuslu olgular da çoğunlukla sınırlı da olsa uyarılma ve orgazm yaşarlar. Bu nedenle, cinsel birleşme sağlanmasa da doyurucu bir cinsel yaşam sürdürebilirler. Vajinismus sorunu çözülmediğinde; eşlerinde erken boşalma, cinsel ilgi ve istek azalması ya da erektil yetmezlik gibi sorunların görülme sıklığı oldukça fazladır.

Vajinismus kaç gün sürer?

Vajinismus kendiliğinden geçmeyebilir. Bunun için tedavi gerekmektedir. Tedavinin süreci ise ortalama 3 gün sürebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.