Üretra Darlığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Mesanedeki idrarın dışarı atılmasını sağlamaya yardımcı tüp olan üretra, normal koşullarda idrarın içinden serbestçe dışarı akabilmesi için yeterli genişliği sahiptir ancak bazı koşullar ve sebepler ortaya çıktığında bu bölgede daralma meydana gelir ve akış bozulabilir. Erkeklerde daha sık görülen üretra darlığı, üretraya uygulanan tıbbi bir prosedür, takılan kateterin uzun süre kullanımı, travma ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar sebebiyle ortaya çıkabilir.

Azalan idrar akışı, mesanenin tam boşaltılamaması, idrar yaparken ağrı ve yanma hissi ise bu daralmanın ve sonucunda ise hastalığın belirtileri arasında yer alır. Hastalığın tedavisinde bazı vakalarda takip ve gözlem önerilirken, bazı vakalarda ise invaziv veya non invaziv cerrahi tedaviler uygulanır. Memorial Ankara Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Op. Dr. Emrah Yakut, üretra darlığı ile ilgili bilgi verdi.

Üretra mesanede bulunan idrarın dışarı çıkmasını sağlayan kanaldır. Anatomik olarak üreme yapılarıyla bağlantılı olan üretranın özellikleri erkekler ve kadınlar arasında farklılık gösterir. Erkeklerdeki üretra yaklaşık 18 ila 20 cm uzunluğunda olurken, kadın üretrası vajina duvarına gömülüdür ve açıklığı labia arasında yer alır. Kadın üretrası, erkeğinkinden çok daha kısadır ve sadece 4 cm uzunluğunda olmaktadır.

Üretra darlığı nedir?

Üretra darlığı, mesanede bulunan idrarın, üretra adı verilen tüp şeklindeki kanalda meydana gelen daralma sonucunda dışarı atılamaması durumudur. İdrarı mesaneden penisin ucuna taşıyan tüp olan üretra, prostat bezinden ve penisin altından geçmektedir. Çok yavaş idrar akışına veya mesanenin tamamen boşaltılamamasına neden olan üretra darlığı, kişilerde ağrı, kanama ve idrar yapma korkusuna neden olabilir. 

Üretra darlığının nedenleri nelerdir?

Üretranın daralmasına neden olan sebepler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Endoskop gibi bir aletin üretraya sokulmasını içeren tıbbi bir prosedür
• Mesanede biriken idrarın boşaltılması için üretradan girişi yapılan bir kataterin fazla ve uzun süreyle kullanılması
• Üretrada ya da pelviste oluşabilecek bir travma veya yaralanma
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
• Geçirilmiş prostat ameliyatı
• Radyasyon tedavisi
• Üretra veya prostatta oluşan kanserler

Üretra darlığının belirtilerini şöyle özetleyebiliriz;

• Azalan idrar akışı veya idrarın püskürür şekilde yapılması
• Mesanenin tam boşaltılamaması,
• İdrar yaparken ağrı ve zorlanma
• Ani ve sık idrara çıkma isteği
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Menide kan görülmesi
• Alt karın ve pelvik bölgede ağrı oluşması
• Penisin şişmesi

Şiddetli üretra darlığı vakalarında ise bazı hastalar idrara hiçbir şekilde çıkamamaktadır. Buna idrar retansiyonu denir ve bu durum tıbbi olarak acil bir durum oluşturur.

Kişilerde oluşan üretral darlığın teşhis edilmesi için öncelikle bir üroloji uzmanı tarafından fiziki muayene yapılması gerekmektedir. Fiziksel muayeneye ek olarak bazı testler ve görüntüleme yöntemleri de kullanılmaktadır.

Bu test ve yöntemlerden bazıları şunlardır:

Retrograd Üretrogram(X- Işınları ile görüntüleme testi)

Üretra darlığının uzunluğunu ve yoğunluğunu değerlendirmek amacıyla kontrast boya ile yapılan “retrograd üretrogram” adı verilen X- ışınları ile görüntüleme testi uygulanır.

İdrar Akış Testi ve Ultrason

İdrar akışının üretral darlıktan nasıl etkilendiğini görmek için yapılır.

Sistoskopi

İdrar yaptıktan sonra mesanede idrar kalıp kalmadığını belirlemek ve ultrason ve darlığın yeri ile görünümünü tespit etmek için lokal anestezi altında uygulanan sistoskopi, bu tanı yöntem ve testleri arasında yer almaktadır.

Üretra darlığının tedavisi nasıl uygulanır?

Üretra darlığının boyutu ve görüntüleme yöntemlerindeki bulgular tedaviyi şekillendirir.    Darlığın ciddiyetine bağlı olarak, daha az invaziv seçeneklerden tam üretroplastiye (ameliyat) kadar uzanan birden fazla tedavi seçeneği bulunmaktadır. Üretra darlığı için tedavi seçenekleri şunları içerir:

Takip ve gözlem: Yapılan tetkikler sonucunda üretra darlığı olduğu kesinleşen ancak idrar akış hızı 10 ml/saniyeden yüksek, mesane kalınlığı normal ve mesanede tam boşaltımı olan hastalar için tedavi gerekmemektedir. Ancak bu hastaların gözlem ve takipleri düzenli olarak yapılmalıdır.

Üretranın genişletilmesi: Cerrahi olmayan birincil tedavi şekli üretranın genişletilmesidir. Dilatör adı verilen tıbbi bir alet kullanılarak üretra genişletilebilmektedir. Günübirlik gerçekleştirilen bu yöntemde kullanılan aletle zamanla farklı boyutlarda dilatörler kullanılarak üretranın genişliği kademeli olarak artırılır.

Üretrotomi: Genel anestezi altında uygulanan üretrotomi, ince bir teleskopun üretraya geçirilmesi ile gerçekleştirilmektedir. Üretrayı genişletmek için darlığı kesmek üzere teleskoptan küçük bir bıçak geçirilerek darlık yaratan kısım çıkarılır. Bu yöntemde en iyi sonuçlar genellikle kısa darlık durumlarında alınır. Ancak bu işlem sonucunda üretra darlığı tekrar oluşabilir.

Üretroplasti: Diğer tedavi seçeneklerinin işe yaramadığı durumlarda, aynı zamanda daha uzun ve daha şiddetli olan darlık durumlarında uygulanan üretroplasti ameliyatında, üretranın darlık ve skar dokusu olan kısım cerrahi ile çıkarılır. Hastane ortamında genel anestezi altında yapılan bu ameliyat hastalıklı bölgenin çıkarılmasını kapsar ve üretra daha sonra yeniden şekillendirilir. Ameliyatın sonucu ise darlığın boyutuna ve yerine, daha önce uygulanan tedavilere ve hekimin deneyimine bağlı olarak değişebilir. Ameliyattan sonra bir veya iki gün hastanede kalınabilir. Bununla birlikte 2-3 hafta boyunca idrar sondası takılabilir.

İdrar akış saptırma: Şiddetli vakalarda, tam bir üriner diversiyon prosedürü gerekli olabilmektedir. Bu ameliyat, idrar akışını karındaki bir açıklığa kalıcı olarak yeniden yönlendirir. Üreterleri açıklığa bağlamaya yardımcı olmak için bağırsakların bir kısmı kullanılır. Üriner diversiyon genellikle yalnızca mesane ciddi şekilde hasar görmüşse veya çıkarılması gerekiyorsa gerçekleştirilir.

Üretra darlığının risk faktörleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır;

• Bir veya daha fazla cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların varlığı
• Yakın zamanda kateter yerleştirilmesi
• Enfeksiyonlara bağlı oluşan şişlik ve tahriş
• Prostat büyümesi

Üretra Darlığı İle İlgili Diğer Sorular

Üretra darlığı önlenebilir mi?

Vücudun pelvik bölgesinin yaralanmasını önleyerek, bazı üretral darlık formlarını önlemek mümkün olabilir. Bununla birlikte güvenli cinsel hayatın sağlanması ve enfeksiyon riskinin azaltılması, darlık durumunu azaltabilir. Üretral darlığı hızlı bir şekilde tedavi etmek, böbrek veya mesane komplikasyonlarının önlenmesine yardımcı olabilir.

Kadınlarda üretra darlığı görülür mü?

Üretral darlık erkeklerde kadınlara göre çok daha yaygındır. En çok erkeklerde görülen üretra darlığı çok çok seyrek olmakla birlikte kadınlarda da izlenebilmektedir. Kadınlarda üretra darlığının nedenleri ve tedavileri erkeklerinkinden farklı olmaktadır. Bu durum kadınlarda idrar sıkışıklığı ve sıklığı, yavaş akış, idrar yapmak için itme ihtiyacı ve ayrıca idrar yolu enfeksiyonu ile ağrı gibi rahatsız edici idrar sorunlarına neden olabilir.

Üretra darlığının tedavi edilmemesi ne gibi sonuçlar doğurur?

Tedavi edilmeyen üretra darlığı zamanla kalıcı mesane hasarına, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına (İYE), idrarda kana, böbreklerde idrar birikmesine veya böbrek hasarına neden olabilir.

Üretra darlığının bitkisel tedavi yöntemleri var mıdır?

Üretra darlığının bitkisel tedavi yöntemleri ile tedavi edildiği yönünde bilimsel bir çalışma bulunmamaktadır.

Üretra darlığı kendiliğinden iyileşir mi?

Üretra darlığı kendiliğinden iyileşmez. İyileşmenin sağlanabilmesi için tedavi ve cerrahi gerekmektedir.

Üretra darlığı tehlikeli midir?

Boşaltım sisteminde önemli bir yer tutan üretrada oluşacak darlıklar, tedavi edilmediği takdirde böbrek fonksiyonlarının zarar görmesine neden olur. Bu sebeple tedavi edildiğinde tehlikesi ortadan kalkan üretra darlığı, tedavi uygulanmadığında ciddi komplikasyonlara sebep olur.

Üretra darlığı ameliyatı cinselliği etkiler mi?

Üretra darlığı ameliyatlarının cinselliği etkilemesi beklenmez.

Üretra darlığı hangi yaşlarda görülür?

Üretra darlığı ağırlıklı olarak 50 yaş üzeri erkeklerde görülmekle beraber genç erkeklerde de görülebilmektedir.