Piromani Nedir​? Piromani Hastalığı Neden Olur?

Piromani, kişinin yangın çıkarma isteği oluşturmasıyla beraber bu konuda eylem gerçekleştirdiğinde yaşadığı rahatlama ile bağlantılı bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kişi yaptığı bu durumdan haz duyar. Genellikle psikolojik bir hastalık sonucunda ortaya çıkarak yangın çıkarma isteği görülür. Piromanlar olarak adlandırılan bu kişiler, yangının büyümesini izlemekten keyif alır ve bu süreçte duygusal bir tatmin yaşayabilir. Bu davranışlar çevreye ve kişiye zarar verebileceğinden tedavi edilmesi gerekir. Bu da psikoterapi ve bazen ilaç desteğiyle sağlanabilir.

Piromani Nedir​?

Yangın çıkarma hastalığı olarak da bilinen piromani, yangın çıkarma arzusuna karşı koyamama ile karakterize bir tür dürtü kontrol bozukluğudur. Bu ruhsal bozukluğa sahip kişiler aslında bunun zararlı olduğunun bilincindedirler ancak kasıtlı ve tekrarlayan bir şekilde yangın çıkarma ve bunu zorlayıcı bir şekilde yapmaya yönelik karşı konulamaz dürtüye sahiptirler.

Yangın çıkarma öncesinde yoğun bir gerginlik hissetselerde yangının başlamasından sonra da bir tür tatmin ve haz duygusuna girerler. Bu durumdan kişi dürtüsel olarak tetiklenir ve bunu yapma ihtiyacına girer. Duygunun içerisinde zarar verme ya da intikam gibi mesajlar yer almayabilir.

Piromani, özellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlayarak, erkeklerde daha sık görülen bir durumdur. Bu bozukluğa sahip kişiler, yalnızca yangın çıkarmakla yetinmeyerek aynı zamanda yangınla ilgili ekipmanlara özel bir ilgi duyabilirler. Piromanlar, tedavi edilmediği durumda kişisel ve toplumsal açıdan ciddi sonuçlara neden olabilir. Tedavisi ise piromanlara karşı psikoterapi, davranış terapisi ve bazı durumlarda ilaç tedavisini içerir.

Piromani Neden Olur?

Piromani, psikolojik, biyolojik ve çevresel faktörlerin birleşimi sonucunda görülen dürtüsel bir hastalıktır. Bu nedenle kesin olarak sebebi bilinmese de bazı travmalar ya da yaşanmışlıklar sonucunda şekillenebilir. Piromani bazı ruhsal hastalıklara bağlı olarak da ortaya çıkabilir.

Piromaninin olası nedenleri şöyle sıralanabilir:

Dürtü kontrol bozukluğu

Piromani, dürtü kontrol bozukluğu şeklinde ortaya çıkarak kişinin dürtülerinin kontrol yetisini kaybetmesiyle görülebilir. Bu durumdaki kişiler yangın dürtülerine karşı koyamayarak eylem sonrasında rahatlama hissi yaşarlar.

Psikolojik travmalar

Çocukluk döneminde görülen ve yaşanan fiziksel veya psikolojik travmalar piromani riskinin artmasına neden olabilir. Aile içi şiddet, sevgi eksikliği veya terk edilme gibi durumlarda birey yangın çıkarma davranışına yönelim gösterir.

Beyindeki nörolojik farklılıklar

Piromani, beyinde meydana gelen nörolojik problemler nedeniyle de oluşabilir. Özellikle yangın çıkarma sırasında gelişen dopamin gibi nörotransmitterlerin salınımı, kişiye haz ve rahatlama sağlar.

Yangın ve tehlikeye karşı ilgili olma

Piromanlar, çocukluk döneminden başlayarak ateşe ve tehlikeye karşı yoğun bir ilgi beslerler. Bu nedenle yangın çıkarma eylemine karşı heyecan ve merak arayışında olurlar.

Psikiyatrik sorunlar

Piromani, başka psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilen bir hastalıktır. Anksiyete, depresyon, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi sorunlar, piromaniye eşlik edebilir.

Aile geçmişi ve çevresel etkenler

Aile geçmişinde psikiyatrik rahatsızlıkların yer alması, yetersiz ebeveyn denetimi de bu davranışın gelişiminde etkili olabilir. Çocukluk döneminde yangına tanık olma veya yangının bir güç gibi kullanıldığını gözlemleme piromani eğilimini artıran durumlar arasındadır.

Piromani, psikolojik bir bozukluk olup kişiden kişiye farklı nedenlerle gelişebilir. Tedavinin yeterli ve etkili olabilmesi için bu nedenlerin doğru bir şekilde analiz edilmesi ve kişinin ihtiyaçlarına uygun bir yaklaşım sergilenmesi gerekebilir.

Piromani Kimlerde Görülür?

Piromani, kişinin yangın çıkarma istemine karşı oluşan ve kontrol edilmesi güç olan bir dürtü hissetmesidir. Bu rahatsızlık nadir olarak görülür ve bir dürtü kontrol bozukluğu olarak sınıflandırılır. Piromani, aşağıdaki kişilerde daha sık olarak görülebilir:

• Davranışsal veya duygusal sorunları olan çocuklar ve ergenlerde
• Öfke, hayal kırıklığı, yalnızlık veya ilgisizlik gibi duygusal durumları yönetmekte zorlanan kişilerde
• Travmatik geçmişe sahip olan veya kötü davranışa maruz kalmış bireylerde
• Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişilerde
• Piromani, depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni veya diğer ciddi akıl hastalıkları olanlarda
• İhmal edilen veya istismar edilen çocuklarda

Piromani, yaşandığı durumda bir uzman müdahalesi gerektirebilir. Eğer bir kişide yangın çıkarma davranışı görülüyorsa, bu durumu hafife almadan destek almak önemlidir.

Piromani Tanı Kriterleri Nelerdir?

Piromani, dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanan bir ruhsal hastalıktır. Piromani tanısı konulabilmesi için kişide şu kriterlerin yer alması gerekir:

Kişi bilerek ve bilinçli olarak birden fazla kez yangın çıkarıyorsa

• Yangın çıkarma eyleminden önce, kişide belirgin bir gerginlik veya duygusal uyarılma durumu varsa
• Yangın ve yangın ekipmanlarına karşı yoğun bir ilgisi varsa
• Yangını çıkarırken veya sonrasında haz ya da rahatlama hissediyorsa

Piromanide maddi kazanç, zarar verme ya da intikam güdüsü bulunmamaktadır. Bu özellik, piromaniyi diğer amaçlarla yapılan yangın çıkarma eylemlerinden ayıran bir durumdur.

Piromani Tedavisi Nasıl Olur?

Piromani tedavisi, kişinin yangın çıkarma dürtülerini kontrol edilmesini sağlayarak oluşan ve tekrarlayan davranışları önlemek için planlanır. Piromani nadir görülen bir bozukluk olduğundan, tedavi yaklaşımları genellikle kişinin ihtiyaçlarına göre değişebilir. Genel olarak kullanılan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Psikoterapi
• Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
• Davranışçı terapi
• Aile terapisi
• İlaç tedavisi
• Eğitim ve rehabilitasyon

Piromani Hakkında Sık Sorulan Sorular

Piromani tamamen iyileşir mi?

Piromani, bazı kişilerde dürtü kontrolü tamamen kontrol altına alınabilirken, bazı durumlarda semptomların iyileştirilmesi gerekebilir.

Piromaniyi önlemek mümkün mü?

Piromayi erken müdahale ile ilerlemeden özellikle çocuklarda sağlıklı başa çıkma mekanizmalarının öğretilmesi ve duygusal destek sayesinde önlenebilir.

Piromani başka hangi bozukluklarla birlikte görülür?

Piromani, antisosyal kişilik bozukluğu, depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni gibi ruhsal hastalıklarla birlikte ortaya çıkabilir.

Piromani hastaları tehlikeli midir?

Piromani hastaları yangın çıkarma davranışları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike oluşturabilir. Bu nedenle tedavi ve alınabilecek önlemler önemlidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.