Perikardiyal Efüzyon Nedir? Perikardiyal Efüzyon Belirtileri Ve Tedavisi

Perikardiyal efüzyon, kalbin etrafında yer alarak dış yüzeyini saran çift katmanlı perikard yani kalp zarında sıvı birikmesi nedeniyle görülen bir durumdur. Bu katmanları arasında ince sıvı bir katman yer alır. Fakat kişide perikardiyal efüzyon bulunuyorsa bu durumda aşırı sıvı ya da iltihaplanma görülebilir. Kanser, göğüs travması sebebiyle ortaya çıkan perikardiyal efüzyon, kalbe baskı uygulayarak çalışmasını engelleyebilir. Tedavi edilmediği durumda ise kalp yetmezliği ortaya çıkar.

Perikardiyal Efüzyon Nedir?

Perikardiyal efüzyon, kalbin etrafında yer alan perikard boşlukta enfeksiyon, yaralanma ve kronik hastalıklar nedeniyle sıvı birikmesidir. Sıvı birikmesi şiddetli ve aniden meydana geldiyse kalbe baskı yaparak yaşamı tehdit edebilir. Kalbin odacıklarının genişlemesine neden olan sıvı birikmesi nedeniyle kalp daha az kan pompalayarak organlara kan akışının gitmesini engeller. Perikardiyal efüzyonu yaşayan kişilerde perikardında yüzlerce mililitre sıvı birikebilir. Bu durumun ciddiliği ise buna neyin sebep olduğuna, ne kadar sıvı toplandığına ve perikardınızı ne kadar hızlı doldurduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

Perikardiyal Efüzyon Belirtileri Nelerdir?

Perikardiyal efüzyon belirtileri, kalbin etkilenmesine bağlı olarak nefes darlığı, hızlı kalp atışı, göğüs ağrısı, kusma ve ishal şeklinde görülür. Bunun yanında baş dönmesi, tükenmişlik hissi, anksiyete ve ateş de perikardiyal efüzyon belirtileri arasında yer alır. Hafif vakalarda perikardiyal efüzyon semptomu görülmeyebilir.

Perikardiyal efüzyonun ana belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Nefes darlığı
• Göğüste baskı veya ağrı
• Hızlı ve ani kalp atışı
• Kalp çarpıntısı
• Baş dönmesi
• Bayılma hissi
• Tükenmişlik
• Ateş
• Kusma ve ishal
• Anksiyete
• Siyanoz (kandaki oksijen düzeyi düşük olduğunda dudaklarda veya tırnakların altında oluşan mavi veya gri renk)

Perikardiyal efüzyon sıvı birikmesi yeterince büyükse çevredeki dokulara veya sinirlere baskı yapabilir. Bu da yutma güçlüğü, hıçkırık ve öksürük gibi belirtileri beraberinde getirir.

Perikardiyal Efüzyon Neden Olur?

Perikardiyal efüzyon, enfeksiyoni kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, romatoid artrit ya da hormonal durumlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Perikardiyal efüzyon, bir hastalık veya yaralanma sonrasında perikardın iltihaplanmasından bağlı olarak görülebilir. Perikard sıvılarının tıkanması veya perikard içinde kan toplanması da bu duruma yol açabilir. Perikardiyal efüzyonun olası nedenleri şöyle açıklanabilir:

• Enfeksiyon
• Kanser
• Bağışıklık sistemi koşulları veya inflamatuar bozukluklar
• Hormonal bozukluklar
• Travma
• Kalp veya dolaşım problemleri
• Tıbbi nedenler
• Kronik hastalıklar

Enfeksiyon

Perikardiyal efüzyon, genellikle HIV virüsü, tüberküloz, viral ve bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelir. Aynı zamanda mantar enfeksiyonları ve parazitler de perikardiyal efüzyon oluşmasına sebep olabilir.

Kanser

Kalbi etkileyen ya da vücuda yayılan herhangi tümörler perikarda zarar vererek perikardiyal efüzyon oluşmasına neden olabilir.

Bağışıklık sistemi koşulları veya inflamatuar bozukluklar

Lupus, romatoid artrit ya da sjögren sendromu gibi bağışıklık sisteminin düşüklüğü ve inflamatuar bozukluklardan kaynaklı olarak perikard yani kalp zarında sıvı birikmesi görülerek perikardiyal efüzyona sebep olur.

Hormonal bozukluklar

Hormonal bozukluklar ve tiroid bezinizin yeterli tiroid hormonu üretmediği durumlar görülen hipotiroidizm, perikardiyal efüzyon oluşmasına sebebiyet verebilir.

Travma

Travmalar, yaralanmalar ve göğse alınan darbeler kalbi etkileyerek perikardiyal efüzyona neden olan durumlar arasında yer alır.

Kalp veya dolaşım problemleri

Kalp krizi, kalp kapak hastalığı veya aort diseksiyonu durumlarında da kişilerde perikardiyal efüzyon görülebilir.

Tıbbi nedenler

Perikardiyal efüzyon, özellikle kalp ameliyatlarından sonra, kanser için radyasyon tedavisi sonrası veya bazı ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkabilir.

Kronik hastalıklar

Perikardiyal efüzyon aynı zamanda kronik olarak görülen kalp yetmezliği, böbrek hastalığı, böbrek yetmezliği veya karaciğer sirozu ile de görülebilir.

Perikardiyal Efüzyon Nasıl Teşhis Edilir?

Perikardiyal efüzyonu teşhis etmek için uzman doktor kişiye tıbbi geçmişi hakkında sorular sorduktan sonra fiziki muayene yapabilir. Kontrollerde kişide düşük tansiyon, hızlı kalp atışı ve boyundaki kan damarlarında şişlik görülebilir. Uzman doktor perikardiyal efüzyonu teşhis etmesine yardımcı olabilecek bazı testler şunları içerir:

• Kalbinizdeki elektriksel aktiviteyi ölçmek için EKG
• Çok miktarda sıvınız varsa, kalbi gösterebilen göğüs röntgeni
• Göğsün bilgisayarlı tomografisi
• Kalp MR (emar)
• Efüzyonun boyutunu gösterebilen kalbin ultrasonu (ekokardiyogram)

Uzman doktor perikardiyal efüzyonu belirledikten sonra buna neyin sebep olduğunu anlamak için başka testler de isteyebilir:

• Enfeksiyonu ortaya çıkarabilecek tam kan sayımı
• Kalp kası hasarın olup olmadığını görmek için troponin düzeyi
• Otoimmün bir rahatsızlığın olup olmadığını gösterebilen bağışıklık sistemi testleri

Perikardiyal Efüzyon Tedavisi Nasıl Olur?

Perikardiyal efüzyon tedavisi şiddetine ve nedenine bağlı olarak farklılık gösterir. Efüzyon ilerlediği durumda sıvının boşaltılması gerekebilir. Perikardiyal efüzyona yönelik uygulanabilecek tedaviler şöyle sıralanır:

Perikardiyosentez (fazla sıvının bir iğne ile çekilmesi)

Perikard boşlukta biriken fazla sıvının boşaltılması için kişiye perikardiyosentez uygulanabilir. Gerekirse uzman doktor sıvının tamamen boşaltılması için birkaç gün göğüste bir tüp (perikardiyal drenaj) bırakabilir.

Fazla sıvının alınması için cerrahi müdahale

Cerrahi müdahale edilmesi durumu uzman doktorun efüzyonun nedenine bağlı olarak karar vermesi üzerine gerçekleşir. Buna yönelik perikardiyal efüzyon ameliyatı yapılabilir.

Perkütan balon perikardiyotomi

Uzman doktor, ucunda küçük bir balon bulunan uzun, ince bir tüpü perikardına yerleştirirken X ışınlarından yararlanır. İçerisinde küçük bir delik açarak fazla sıvının dışarı akabilmesi için deliği büyütür ve balonu şişirebilir.

Acil servis torakotomisi

Uzman doktorun uyguladığı sıvı boşaltma işe yaramadığı durumda, kalbe ulaşabilmek için göğüs açılır. Perikardında kesim yapılarak ve sıvı dışarı boşaltılır.

Belirti göstermeyen kişilerde nedenine bağlı olarak cerrahi müdahale ya da tedavi gerekmeyebilir. Uzman doktor oluşan efüzyonu ekokardiyogram kullanarak izler. Böylece boyutunun değişip değişmediğini veya doğrudan tedaviye ihtiyaç duyup duymadığını gözlemleyebilir.

Perikardiyal Efüzyon Hakkında Sık Sorulan Sorular

Perikardiyal efüzyon tehlikeli mi?

Perikardiyal efüzyon, perikard yani kalp zarında sıvı birikmesinden dolayı kalbi zorlayabilir. Bu da kalbin çalışmasına etki eder. Tedavi edilmediği ve ilerlediği durumda ise kalp yetmezliği görülebilir.

Perikardiyal efüzyon ne kadar sürer?

Perikardiyal efüzyon ilerlemediği durumda kendiliğinden geçebilen bir hastalıktır. Kronik hale gelmesi durumunda ise yaklaşık olarak 3 ay sürebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.