Orf Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

ORF hastalığı, Parapox virus tarafından oluşturulan ve cildi etkileyen yaygın bir zoonotik iral enfeksiyondur. Orf hastalığı koyun ve keçi gibi hayvanlardan insanlara bulaşır. Genellikle ellerde, yüzde veya kollarda kabarık, kırmızı lezyonlara neden olur. Bu lezyonlar kaşıntılı ve ağrılı olabilir. ORF hastalığı, genellikle kendiliğinden iyileşse de bazı durumlarda tıbbi tedavi gerektirebilir.

Orf Hastalığı Nedir?

Orf hastalığı enfekte koyun ve keçiden bulaşan ve cildi etkileyen Parapox virüsünün neden olduğu dermatolojik bir hastalıktır. Hayvanlardan hayvanlara ve insanlara bulaşan orf hastalığı vakalar halinde görülen yaygın ve zoonotik temelli bir hastalık olarak da bilinir. 

Ağız ağrısı ve koyun çiçeği ektima kontagiozum gibi adlarıyla da bilinen orf hastalığına yaygın olarak koyun, keçi, oğlak gibi küçükbaş hayvanların ve sığır, geyiklerin bulunduğu bölgelerde rastlanır.

Ektima rahatsızlığı hayvanların kılsız bölgelerinde, özellikle meme ve ağız çevresi, burun deliklerinde ve ayaklarında belirti gösterir. 

Orf hastalığı bulaşan hayvanların yaraları yaklaşık 1 ayda iyileşse de hastalığın tüm sürüye yayılması durumunda hayvan kayıpları yaşanabilir. Orf hastalığı genelde hafif seyretse de salgın yaratacak boyutta tehlikeli hale gelebilir.

Orf Hastalığı İnsana Bulaşır mı?

Orf veya ektima, hayvan hastalığı olarak bilinse de hayvancılıkla ve etle uğraşan insanlara da virüs bulaşabilir. Bazı hayvanlar orf hastalığı belirtileri göstermese de hastalığa neden olan Parapox virüsünün taşıyıcısı olabilir.

Özellikle ahır, kesim yerleri, bıçak yüzeyi ve küçükbaş hayvanların, sığırın ve geyiğin bulunduğu alanlarda virüsler aylarca canlı kalabilir. Bu nedenle, orf hastalığının hayvanlardan insanlara bulaşması oldukça kolay olabilir.

Hayvanların gezdiği yerlerin temiz tutulması, enfekte olan hayvana temasın azaltılması veya bu yönde dikkatli olunması, orf hastalığına sahip hayvanın kesiminde kullanılan bıçağa cildin temas etmemesi gerekir.

Orf hastalığı aynı zamanda;

• Küçükbaş hayvanları biberonla besleme 
• Hayvan yünlerini kırpma
• Enfekte olan hayvanlarla temasta bulunma
• Hayvanlardan dolayı kirlenmiş ekipmanlarla temas halinde olma
• Orf hastalığına sahip bir hayvan tarafından ısırılma gibi sebeplerle insana bulaşabilir.

Orf Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Orf virüsüyle enfekte olmuş bir hayvanın genellikle dudaklarının ve ağzının çevresinde yaralar (lezyonlar) bulunur . Orf virüsüyle enfekte olmuş kişilerde ise genellikle el veya ön kollarda yaralar veya nodüller oluşur. Ayrıca yara bölgesinde ağrı, kaşıntı ve bölgesel lenf düğümlerinde şişmeler ortaya çıkabilir.

Orf hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• İnsanların el veya ön kollarında yaralar veya nodüller
• Yara olan bölgede ağrı, kaşıntı ve bölgesel lenf düğümlerinde şişlik
• Ateş
• Halsizlik

İnsanlarda ve hayvanlarda enfekte olan bu virüs insan vücudunda genelde ellerde ortaya çıkar. Orf hastalığının hayvanlardaki ve insanlardaki belirtilerinin temel farkı budur; ektima hayvanların kılsız bölgelerinde semptom gösterirken insanlardaki lezyon eller üzerindedir. Hayvanlarda olduğu gibi, ektima insan vücudunda ortaya çıktığında da hastalık hafif bir şekilde seyreder.

Orf hastalığına neden olan virüs insan vücuduna taşındığında 3-15 gün arasında hastalık belirtileri kendini göstermeye başlar. İnsanlardaki ektimanın yarattığı lezyonlar küçük çaplı ve genelde 1,5-2 ayda iyileşen yaralardır. Ektima hastalığının hayvanlardan insanlara bulaştığı bilinse de orf virüsünün insandan insana bulaştığı vakalar oldukça nadirdir.

Orf Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Orf hastalığının varlığını doğrulamak ve kesin tanısı için viral sürüntü, elektron mikroskobu veya deri biyopsisi yapılabilir.

Hastanın şikayetleri ve belirtilerinin dinlenmesinin ardından fiziki muayene sonrasında gerekli durumlarda yara dokusundan alınan örneğin mikroskop altında incelenmesi ile Orf hastalığının tanısı konulabilir. ORF hastalığının kesin tanısı için ise PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testine başvurulur. Ancak şarbon hastalığı ile karıştırılmaması için Orf hastalığının tanısı dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Orf Hastalığının Tedavisi Var mı?

Orf hastalığı spesifik tedaviye ihtiyaç duymayan ve hafif semptomlarla ilerleyen bir dermatolojik rahatsızlıktır. Bu nedenle yaraların oluştuğu bölge temizlenerek ve rahatlatıcı kremler sürülerek tedavi tamamlanabilir.

Ancak orf hastalığının sebep olduğu lezyonlar açık yaralar olduğundan ayrıca enfeksiyon kapmaması gerekir. Bu nedenle orf hastalığı yaralarını kapalı ve kuru tutulması gerekir. Su geçirmez bir bantla lezyonun üzeri kapatılarak enfeksiyon riski yok edilebilir.

Giyilen kıyafetlerin ve yatılan yatağın, sarılan bandajın steril olması orf hastalığı sebebiyle ortaya çıkan yaraların bakteri kapmasını önler. Orf hastalığı tedavisinde ayrıca destekleyici ürünler kullanmak istiyorsanız hekim gözetimi ve önerisi dahilinde, antiseptik solüsyon ve antiviral kremler kullanılarak yaraların açılması ve ilerlemesi önlenebilir.

Orf Hastalığından Korunma Yöntemleri

Enfekte olan veya taşıyıcı olma ihtimali bulunan hayvanlara temas ederken lateks eldiven kullanılması, ekipmanların sürekli olarak temizlenmesi, hayvanlara temas edildikten veya hayvanların bulunduğu alanlardan ayrıldıktan sonra özellikle ellerin ve vücudun etkili bir şekilde temizlenmesi gibi basit önlemlerle orf hastalığına yakalanma ihtimali en aza indirilebilir.

Orf Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Orf hastalığı için risk grupları kimlerdir?

Çoban, veteriner, kasaplar, mezbaha çalışanları ve çiftçiler orf hastalığına yakalanma olasılığı yüksek gruptur. Tanı alınma sürecinde bu kişilerin meslekleri ve hastalığa zemin hazırlayacak durumlar incelenir. Şarbon hastalığının belirtileriyle karışmaması için vücutta oluşan lezyonlar hekim tarafından dikkatle incelenir ve mikroskopla görüntülenir. 

Orf hastalığı hangi hayvanlardan geçer?

Orf hastalığının geçme riski yüksek hayvanlar koyun, keçi, oğlak gibi küçükbaş hayvanlarla birlikte sığır ve geyiklerdir.

Orf hastalığına ne iyi gelir?

Orf hastalığı için lezyonların bakteriyel saldırıya maruz kalmaması ve ağırlaşmaması için orf yaralarının görüldüğü yerler sıkça sabunlu suyla temizlenmeli, orf virüsünün bulunma şüphesi olunan yerlerden ve hayvanlardan uzak durulmalıdır. Temizleyici pansuman yapmak ve yaralı bölgeyi steril tutmak orf hastalığı lezyonlarını kısa sürede iyileştirecektir. Orf hastalığının yarattığı yaraları ayrıca bakteriden korumak için doktor kontrolünde kremler ve solüsyonlar kullanılabilir.

Orf hastalığı olan hayvanın eti yenir mi?

Özellikle Kurban Bayramı zamanlarında hayvanların iç içe bulunmasından ve kesim aletlerinin birçok hayvana temas etmesinden dolayı ektima virüsü hem diğer hayvanlara hem insanlara bulaşır. Parapox virüsü, yani orf hastalığına sebep olan virüs hasta hayvanın yenmesiyle insana bulaşmaz. Orf hastalığı deride lezyonlara sebep olduğundan, kesilip yenilmesi insanda ektima hastalığına sebep olmaz.

Orf hastalığı tekrarlar mı?

Özellikle çiftçilikle uğraşan insanlar birden fazla kez orf hastalığına yakalanabilir. Yaşanan ilk vakadan sonra hastalık daha hafif ve hızlı seyreder.

Orf hastalığına hangi bölüm bakar?

Orf hastalığı viral bir deri enfeksiyonu olduğu için dermatoloji bölümü doktorları tarafından incelenir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.