Norovirüs Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Norovirüs, şiddetli ishal ve kusma ile kendini gösteren, bulaşıcı olan ve gastroenteritin en yaygın nedenleri arasında gösterilen bir virus grubudur. Norovirüsün en temel belirtileri arasında kusma, ishal ve karın ağrısı yer alır. Norovirüsun tedavisi ise genellikle destekleyici olup, sıvı kaybını önlemek amacıyla yapılır.

Norovirüs Nedir?

Caliciviridae ailesine ait olan norovirüs, mide bulantısı, kusma ve şiddetli ishalle karakterize olup, sindirim sistemi hastalığı olan gastroenteritin en yaygın nedenlerinden biri olarak gösterilen bulaşıcı bir RNA virüsüdür.

Norovirüs, yetişkin ve çocuk fark etmeksizin herkesin yakalanabileceği bir hastalık türüdür. İlk olarak 1968 yılında Ohio'da bir okulda görülen bu virüs, yaz ya da kış mevsimlerinde ortaya çıkabilir. Caliciviridae ailesinden olan bu virüs, sindirim sistemi rahatsızlıkları yaratabilir ve bağırsak ve mide iltihabı denilen akut gastroenterite neden olur. Belirtileri yetişkinlerde aynı anda ishal ve kusmak olarak görülebilir.

RNA virüsü olan norovirüs, mutasyona uğradığı için farklı antijenik tiplere sahiptir. Okul, hastane, restoran, kreş, toplu taşıma araçları veya alışveriş merkezi gibi kapalı ve kalabalık ortamlarda hızlı bir şekilde yayılarak her yaş grubunu etkileyebilir. Bu virüs çeşidi, farklı ortamlarda yaşayabildiği için birden fazla kez kişiyi hasta edebilir.

Norovirüs semptomları 12 ile 48 saat içerisinde görülerek ciddi bir biçimde seyredebilir. Norovirüs ani salgın olarak yayılıp bireyleri hastanede tedaviye kadar götürebilir. Genellikle gıda ve su yoluyla bulaşıp vücudun farklı bölgelerinde enfeksiyonlara neden olabilir. Birçok yüzeyde uzun süre yaşayan virüs, kişilerin bu alanlara teması yoluyla da bulaşabilir.

İyileşme süreci ise kişinin genel sağlık durumu ile direncine göre değişse de gayta testlerinde 6 haftaya kadar virüse rastlanabilir.   

Norovirüs Neden Olur?

Sindirim sisteminin doğru çalışmasını engelleyen norovirüs, hasta bir kişinin dışkı ya da tükürüğünden bulaşabileceği gibi çeşitli yiyecek ve sulardan da geçebilir. Kusma ve ishal salgını olarak kendini gösteren bu virüs, dezenfektanlara ve sıcaklığa karşı dayanıklı olabilir.

Norovirüs vücutta uzun süre kalıp kişinin yorgun ve bitkin düşmesine neden olur. Su temini zorluğu ve yetersiz hijyen sorunları, virüsün bulaşma riskini daha da artırır. Aynı zamanda yaşlı ve çocuk gibi bağışıklık sistemi baskılanan ya da az gelişen kişilerde görülme olasılığı daha yüksektir. Kabuklu deniz canlıları, donmuş gıda ya da iyi temizlenmemiş yeşilliklerden kolaylıkla geçerek hastalığa neden olabilir.

Norovirüs nedenleri şöyle listelenebilir:

• Zayıf bir bağışıklık sistemi
• Enfekte olan bireyler ile yakın temas
• Enfekte yüzeylere dokunduktan sonra elleri ağız, burun ve gözlere sürmek
• Kontamine gıda ve içecekleri tüketmek
• Temizliğinden emin olunmayan havuz, hamam, sauna ve spa gibi alanlarda bulunmak
• Ortak kullanılan yemekhane, tuvalet ve yatakhanelerde yer almak 

Norovirüs Belirtileri Nelerdir?

Norovirüs şiddetli ishal, mide bulantısı ve kusma ile kendini gösterir. Bu belirtiler, virüse maruz kaldıktan sonra ortalama 48 saat içerisinde görülür. Diğer yandan mide ve bağırsakların şişmesine neden olup iltihaplanma da yapabilir. Aynı zamanda uzun süre devam eden belirtiler, vücutta su kaybı oluşmasına neden olabilir.

Yetişkin ve çocuk fark etmeksizin herkeste yaygın olarak görülen norovirüs belirtileri şunlardır:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Şiddetli ishal
• Mide ve bağırsak iltihaplanmasından dolayı oluşan kramp şeklindeki karın ağrıları

Daha az görülen diğer belirtiler ise: 

• Bağışıklık sisteminin virüsle savaştığını gösteren ateş ve kas ağrıları
• Hazımsızlık
• Kabızlık
• Reflü
• Baş ağrısı

Çocuklarda ağırlıklı olarak kusma ile görülen norovirüs, yetişkinlerde ishal salgını olarak belirti gösterebilir. Ayrıca bebek ve çocuklarda gün boyu uyku hali, huysuzluk ve gözyaşı dökmeksizin ağlama ile telaşlı davranışlar da görülebilir. Virüsün sebep olduğu su kaybı ise baş dönmesi, ağız kuruluğu, yorgunluk ve bitkinlik ile tuvalete çıkamama gibi birçok sorun oluşturabilir. Su ve yiyecek tüketerek gıda alımına dikkat etmek, metabolizmanın hastalıkla savaşmasını sağlayabilir. Belirtiler 3-4 gün sürse de virüsün vücuttan atılması 2 haftaya kadar uzayabilir. Uzman hekimlerin önerdiği tedaviye uyup gıda ve su alımını dikkat etmeniz gerekir. Aynı zamanda bol bol dinlenerek de hastalığı atlatabilirsiniz. 

Norovirüs Tanısı

Bu hastalığa özel bir antijen testi olmasa da çeşitli tetkikler ile tespit edilebilir. Öncelikle doktor tarafından gösterdiğiniz semptomlar dinlenir. Ardından uzman, dışkı örneği ile vücutta virüs olup olmadığını belirleyebilir. Gerekli görüldüğü taktirde, kan testleri yaparak bağışıklık sistemini detaylı bir şekilde inceleyebilir. Laboratuvar sonuçları, doktorun teşhisine yardımcı olup doğru tedavi sürecine başlatabilir.     

İshal ve kusma salgını olarak baş gösteren norovirüs belirtileri, ortalama 3 günü geçtiği zaman doktora danışmanız gerekir. Ani karın ağrısı ile ishal ve kusmanın birlikte yaşandığı bu hastalıkta hafif dereceli bir ateş de görülebilir. Hastalar, günde ortalama 4 ile 8 kere kansız, mukuzsuz ve sulu bir şekilde dışkılar. Bebeklerde, 1 günden fazla süren kanlı ve siyah renkli ishal ile dehidrasyon, hastaneye yatırılmalarını gerektirebilir.

Norovirüs Tedavisi

Norovirüs için spesifik bir tedavi planı bulunmasa da yarattığı etkiler ve sebep olduğu diğer rahatsızlıklar iyileştirilebilir. Dehidrasyonu önleyip belirtiler hafifletilerek hastanın düzelmesi sağlanabilir.

Norovirüs tedavisi için bazı öneriler: 

• Sindirimi kolay gıdalar ile hafif bir diyet yapması
• Hastaların kusma ve ishal ile kaybettiği sıvıyı yerine getirmesi
• Vücudun iyileşmesi için bol bol dinlenmesi
• Uzmanın talimatlarına uygun ilaç kullanması

Bazı hastalar, sıvı alımına damar içi yoluyla ihtiyaç duyabilir. Kişiler, güne yayarak yeme-içme rutini oluşturabilir.

Norovirüs Nasıl Önlenir?

Norovirüsü önlemek için şunlara dikkat etmek gerekir:

• El temizliğine dikkat etmek
• Gıdaları bol su ile temizlemek
• Deniz ürünlerini iyi bir şekilde pişirmek
• Hasta olduğu zaman başkalarıyla temastan kaçınmak
• Sık dokunulan yüzeyleri temiz tutmak
• Eldiven veya maske takmak
• Kusmuk ve dışkıyı bertaraf etmek 

Norovirüs Hakkında Sık Sorulan Sorular

Norovirüs ne demek?

Norovirüs, gastroenteritin yaygın bir nedeni olan, şiddetli ishal ve kusma ile kendini gösteren ve bulaşıcı özellik taşıyan tek zincirli bir RNA virüsüdür.

Norovirüs kaç günde geçer?

Norovirüs öncelikle dışkıda tespit edilen bir virüs türüdür. Bulaş olduktan iki hafta sonrasına kadar bağışıklık sisteminde kalabilir. Semptomlar görüldükten 48 saat sonra dahi başka kişilere geçebilir. 3 günden uzun süren belirtiler, bireyin doktora danışmasını gerektirebilir. Bireyler, doğru bir tedavi planı ile yaklaşık 1 haftada toparlanmaya başlar. 

Norovirüs öldürür mü?

Norovirüs doğrudan ölümcül bir enfeksiyon yaratmayabilir. Ancak yaşlı ve çocuklar ile bağışıklık sistemi baskılanan kişilerin sağlığını önemli ölçüde tehdit edebilir. Enfeksiyonun sebep olduğu dehidrasyon, vücudun bitkin düşmesine neden olup yoğun bir tedavi gerektirebilir. Bu yüzden virüsün altında yatan nedenler bulunarak doğru bir tedavi planı gerçekleştirilebilir. 

Norovirüs hangi yiyeceklerde var?

Virüsün bulaşabildiği besinler içerisinde; midye ve istiridye gibi çiğ ya da yetersiz pişirilen deniz ürünleri, hijyenik olmayan kuru gıdalar, yıkanmamış ya da kirli su ile yıkanmış meyve-sebzeler, süt ürünleri, hazır yiyecekler, buz küpleri, dondurulmuş ürünler ve dondurma yer alır. İçecekler arasında ise kontamine ve kirli sular, yıkanmamış bardaklara koyulan kahve ve meyve suları ile güvenilir olmayan yerlerde içilen her türlü sıvı türü mevcuttur. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.