Mitral Kapak Yetmezliği nedir?

Kanın doğru yönde akmasını sağlayan mitral kapak, bazı sebeplerden dolayı olumsuz etkilenebilir ve kalpten vücuda kan akışında sorunlar yaşanabilir. Bu durumda mitral kapaklarda çeşitli hastalıklar oluşur. Mitral kapak, problemli halde geldiğinde tamir edilmesi ya da değiştirilmesi gerekebilir. Eğer mitral kapaklardaki sorunlar tedavi edilmezse hayati risk oluşabilir. Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü uzmanları, mitral kapak yetmezliği hakkında bilgi verdi.

Mitral kapak yetmezliği nedir?

Mitral kapak, kalpteki kanın doğru yönde akmasını sağlayan dört kapaktan biridir. Her kapakta her kalp atışı sırasında bir kez açılıp kapanan yaprakçıklar vardır. Eğer bir kapak düzgün bir şekilde açılmaz veya kapanmazsa kalpten vücuda ve akciğerlere kan akışı problemli hale gelebilir.  “Mitral yetmezlik nedir?” sorusunun yanıtı böyle verilebilir: Mitral kapak yetersizliği, sol kalp odacıkları arasındaki kapağın tamamen kapanmadığı ve kanın kapaktan geriye doğru sızmasına neden olan bir tür kalp kapakçığı hastalığıdır. En sık görülen kalp kapak hastalığı türüdür. Sızıntı şiddetliyse, vücuda yeterli kan gitmeyecektir ve geri dönen kan miktarı arttıkça kalp ekstra iş yapmak zorunda kalacak ve yorulacaktır

Mitral kapak yetmezliği kimlerde görülür?

Kalıtsal bazı hastalıkları olanlarda, bebeklik ve erken çocukluk döneminde ateşli hastalık geçirenlerde, kalp kapakçığının zarar gördüğü kişilerde, düzensiz ve yanlış beslenenlerde, aşırı kilolularda, hareketsiz yaşayanlarda, kalp ritmi yaş gibi faktörlerle bozulanlarda mitral kapak yetmezliği görülebilir.

Mitral kapak yetmezliği nedenleri nelerdir?

Mitral yetmezliği hastalığının nedenlerini anlamak için kalbin nasıl çalıştığını bilmek yardımcı olabilir. Mitral kapak, kalpteki kanın doğru yönde akmasını sağlayan dört kapaktan biridir. Her kapakta her kalp atışı sırasında bir kez açılıp kapanan yaprakçıklar bulunur. Bir kapak düzgün şekilde açılmaz veya kapanmazsa, kalpten vücuda kan akışı azalabilir. Mitral kapak yetersizliğinde kapakları sıkıca kapanmaz. Kapaklar kapatıldığında kan geriye doğru sızar ve kalbin düzgün çalışmasını zorlaştırır. Mitral kapak yetersizliği mitral kapaktaki sorunlardan kaynaklanıyorsa, duruma birincil mitral kapak yetersizliği denir.

Kalbin diğer bölgelerini etkileyen bir sorun veya hastalık mitral kapakta sızıntıya neden oluyorsa bu duruma fonksiyonel veya sekonder mitral yetersizlik denir.

Mitral kapak yetersizliğinin olası nedenleri şunlardır:

Mitral kapak prolapsusu: Bu durumda, kalp kasılmalarında mitral kapağın kanatları sol üst kalp odasına doğru çıkıntı yapar. Bu yaygın kalp sorunu, mitral kapağın sıkıca kapanmasını engelleyebilir ve kanın geriye doğru sızmasına neden olabilir.

Romatizmal ateş: Romatizmal ateş, tedavi edilmeyen boğaz ağrısının bir komplikasyonudur. Romatizmal ateş, mitral kapağa zarar verebilir ve yaşamın erken veya sonraki dönemlerinde mitral kapak yetersizliğine yol açabilir. Romatizmal ateş mitral kapak hastalığına neden oluyorsa duruma romatizmal mitral kapak hastalığı denir.

Kalp krizi: Kalp krizi, mitral kapağı destekleyen kalp kası bölgesine zarar verebilir. Kalp krizi hasarı çok genişse, olay ani ve şiddetli mitral kapak yetersizliğine neden olabilir. Kalp krizinin neden olduğu sızdıran bir mitral kapak, iskemik mitral yetersizliği olarak adlandırılır.

Doğuştan kalp hastalıkları:  Bazı insanlar, hasarlı kalp kapakçıkları da dahil olmak üzere kalp yapısı sorunları ile doğarlar.

Kalp kasının kalınlaşması (kardiyomiyopati): Kardiyomiyopati, kalbin vücudun geri kalanına kan pompalamasını zorlaştırır. Durum mitral kapak fonksiyonunu etkileyebilir ve yetersizliğe yol açabilir. Mitral kapak yetersizliğine bağlı kardiyomiyopati türleri arasında dilate kardiyomiyopati ve hipertrofik kardiyomiyopati bulunur.

Endokardit: Mitral kapak, kalp kapakçıklarını içerebilen kalp zarının (endokardit) enfeksiyonundan zarar görebilir.

Radyasyon tedavisi: Nadiren, göğüs bölgesine odaklanan kanser için radyasyon tedavisi mitral kapak yetersizliğine yol açabilir.

Mitral kapak yetmezliğinin belirtileri nelerdir?

Mitral kapak yetersizliği yorgunluk veya nefes darlığı hissetmeye neden olabilir. Bazı kişilerde yıllarca semptom görülmeyebilir ancak bazen kapak yetersizliği akut olarak gelişir. Bu da bazı belirtilere sebep olabilir. Kalpte üfürüm, düzensiz kalp atışı, istirahat halindeyken nefes darlığı, çarpıntı, ayak bileklerinde şişme ya da ödem mitral yetmezlik belirtileri arasında sayılabilmektedir.

Mitral kapak yetersizliğinin tanısı nasıl konulur?

Bir kardiyolog, mitral kapak yetersizliğini teşhis etmek için fizik muayene yapacak ve mitral kapak prolapsusu olup olmadığı da dahil olmak üzere semptomlar ve tıbbi geçmiş hakkında sorular soracaktır. Fiziki muayenede öncelikle kalp bir steteskopla dinlenir. Bu sırada holosistolik üfürüm olarak da adlandırılan bir kalp üfürüm duyulabilir. Mitral kapak üfürümü, kapaktan geriye doğru sızan kanın sesidir. Mitral kapak yetersizliği tanısını doğrulamak veya benzer belirti ve semptomlara neden olabilecek diğer durumları kontrol etmek için testler yapılabilir.

Mitral kapak yetersizliğini teşhis etmek için yaygın testler şunları içerir:

Ekokardiyogram: Hareket halindeki kalbin resimlerini oluşturmak için ses dalgaları kullanılır. Bir ekokardiyogram, mitral kapağın yapısını ve kalpteki kan akışını gösterir. Transtorasik ekokardiyogram (TTE) olarak da adlandırılan standart bir ekokardiyogram, mitral kapak yetersizliği tanısını doğrulayabilir ve şiddetini belirleyebilir. Ekokardiyografi ayrıca doğuştan mitral kapak hastalığı, romatizmal mitral kapak hastalığı ve diğer kalp kapak hastalıklarının tanısında yardımcı olabilir. Bazen mitral kapağa daha yakından bakmak için bir transözofageal ekokardiyogram (TTE ) yapılabilir. Bu tip ekokardiyogramda, bir tüpün ucuna bağlı küçük bir kamere ile yemek borusundan kalp hizası izlenir.

Elektrokardiyogram (EKG):  Derideki pedlere bağlı elektrotlar, kalpten gelen elektrik sinyallerini ölçer. Bir EKG, mitral kapak hastalığına bağlı düzensiz kalp ritimlerini (aritmiler) tespit edebilir.
Göğüs röntgeni: Göğüs röntgeni, kalbin ve akciğerlerin durumunu gösterir. Bu hızlı ve kolay test, kalp büyümesini teşhis eder.

Kardiyak MRI: Kalbin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanır. Bu tetkik de mitral kapak yetersizliğinin şiddeti ve sol alt kalp odasının boyutu ve işlevi hakkında daha fazla ayrıntı sağlamaya yardımcı olabilir.

Egzersiz testleri veya stres testleri: Bu testler genellikle kalp izlenirken bir koşu bandında yürümeyi veya sabit bir bisiklet sürmeyi içerir. Egzersiz testleri, kalbin fiziksel aktiviteye nasıl tepki verdiğini ve egzersiz sırasında mitral kapak yetersizliği semptomlarının ortaya çıkıp çıkmadığını gösterir. Egzersiz yapamıyorsanız, egzersizin kalp üzerindeki etkisini taklit eden ilaçlar verilebilir.

Kalp kateterizasyonu: Bu test genellikle mitral kapak hastalığını teşhis etmek için kullanılmaz, ancak diğer testler durumu teşhis etmemişse yardımcı olabilir. Bir sağlık uzmanı, koldaki veya kasıktaki bir kan damarından kalpteki bir artere ince bir tüp (kateter) geçirir ve kateterden boya enjekte eder. Bu, kalp odalarındaki arterlerin bir röntgende daha net görünmesini sağlar.

Mitral kapak yetmezliği nasıl tedavi edilir?

Mitral kapak yetersizliği tedavisinin amacı, belirti ve semptomları azaltırken ve gelecekteki komplikasyonlardan kaçınırken kalp fonksiyonunu iyileştirmektir. Bazı insanlar, özellikle hafif regürjitasyonu olanlar tedaviye ihtiyaç duymayabilir. Mitral kapak yetersizliğinin geldiği evre tedaviyi de şekillendirmektedir. Öncelikle sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri gerekir. Bir kardiyoloji uzmanı mutlaka düzenli takip etmelidir. Mitral kapak yetmezliğine bağlı komplikasyonları önlemek için bazı ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca mitral kapağı onarmak ya da değiştirmek için cerrahi de gerekebilir. Ne olursa olsun mitral kapak yetersizliğinde mutlaka deneyimli uzmanlardan oluşan bir kalp merkezinin bulunduğu sağlık kuruluşlarına başvurmak önem taşımaktadır.

Genel anlamda tedaviler şunları içerir:

İlaçlar: Mitral kapak yetersizliği semptomlarını azaltmak ve kalp kapakçığı hastalığının komplikasyonlarını önlemek için ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Diüretikler, kan sulandırıcılar, kan basıncı ilaçları önerilebilir.

Cerrahi veya diğer prosedürler: Belirtiler olmasa bile, hastalıklı veya hasarlı bir mitral kapağın sonunda onarılması veya değiştirilmesi gerekebilir. Mitral kapak hastalığı için cerrahi, mitral kapak onarımı veya mitral kapak değiştirmeyi içerir. Kardiyoloji uzmanı hangi yöntemin faydalı olacağını hastanın durumuna göre karar verir. Başka bir kalp rahatsızlığı için ameliyata ihtiyaç varsa, bir cerrah diğer ameliyatla aynı anda mitral kapak onarımı veya değişimi yapabilir. Mitral kapak ameliyatı genellikle göğüste bir kesi ile yapılır. Bazı tıp merkezlerindeki cerrahlar bazen ameliyatı yapmak için robotik kolların kullanıldığı minimal invaziv bir prosedür olan robot yardımlı kalp ameliyatı kullanırlar.

Kapaklarda genel olarak iki türlü hastalıktan dolayı cerrahi müdahale gerekebilmektedir:

• Stenoz: Kapağın daralması
• Yetersizlik: Kapağın tam kapanmaması

Kapak ameliyatlarında cerrah hastalıklı kapağa ulaşmak için kalbi açıp içine girmek zorundadır. Bu durumda hastayı mutlaka kalp akciğer makinesine bağlayarak kalbi durdurmak gerekir. Bu ameliyatlarda cerrah, hastalıklı kapağı, yapay bir kapak ile değiştirebileceği gibi (replasman), özellikle mitral ve triküspid kapaklarda öncelikle tamir (plasti) yapmayı arzu eder.

Kalp kapakları kimi zaman bazı hastalıklar nedeniyle mekanik görevlerini yapamaz. Bu durumda kalp kapaklarındaki sorun cerrahi tedavi ile çözülür. En sık tamire ihtiyaç duyulan ve yüz güldürücü sonuçlar alınan kapaklar, kulakçık ve karıncıklar arasında yer alanlardır. Sağ kulakçık ve karıncık arasındaki kapağa “Triküspid Kapak“, sol taraftakine ise “Mitral Kapak” adı verilir.

Her tür kapak tamir edilememektedir. Romatizmal hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan kapak hastalıklarında kapak dokusunda gelişen bağ dokusu artışı nedeni ile kalınlaşma ve kalsifikasyon nedeniyle tamir imkânı kısıtlıdır. Bunun yanında bazı hastalarda kapak halkasının genişlemesi ya da kapağın bir bölümünde sarkma (prolapsus), uzama gibi sebeplerden ortaya çıkan kapak yetersizliklerinde ise çok başarılı sonuçlar alınmaktadır. Ayrıca mitral kapak yetmezliği kalp krizinin sonucunda da ortaya çıkabilmektedir. Kalp krizi veya endokardit (kalp enfeksiyonu) sonrası mitral kapağı tutan kordalardan birisinin kopması veya tutunduğu kalp duvarının incelmesi (anevrizma) nedeniyle kapak fonksiyonları bozulmaktadır. Bu hastalarda koroner bypass operasyonuna ek olarak kapak tamiri de gerekmektedir.

Kapak tamirlerinde hedeflenen dayanıklılık süresi 10 yıl ve ötesidir. Ameliyat sırasında ve sonrasında yemek borusu içerisine yerleştirilen “Transözefajial Ekokardiografi” cihazı ile kalp kapaklarının yapı ve fonksiyonları detaylıca değerlendirilebilmektedir. Bu esnada ameliyatı yapan cerrah ve ekibi kadar, ekokardiyografik incelemeyi yapan anestezi uzmanı ve kardiyolog doktorların tecrübesi de büyük rol oynar. Bu sayede ameliyatın başarısını, hasta daha ameliyattan çıkmadan doğrulamak mümkün olabilmektedir.

Kalp kapak protezlerinin kalbin kendi kapaklarına göre bir takım zayıf noktaları vardır. Metal kapak olarak da bilinen mekanik kapak protezleri, kanın pıhtılaşma özelliğini azaltan ilaçların (warfarin etken maddeli) kullanılmasını gerektirmektedir. Bu ilaçlar kullanılmadığı takdirde kapak üzerinde pıhtı oluşumu ve bu pıhtının koparak bazı organların dolaşımını bozması söz konusu olabilir. Örneğin beyin dolaşımının bozulması bir inmeye sebep olabilir. Doku kapakları olarak da bilinen biyoprotez kapaklarda ise çok kısa süreli (3 – 6 ay) ilaç kullanımına ihtiyaç vardır. Ancak bu tür kapakların zayıf noktası ise 10 yıl kadar bir süre içinde kireçlenme ve dejenerasyona maruz kalabilmesidir.

Mitral ya da triküspid kapağın bir protez kapakla değişiminin bir başka olumsuz yanı da, bu kapakların kalp tabanına tutunmasını sağlayan kas ve liflerinin kesilmesidir. Kalp kapağının açılış ve kapanışını kolaylaştıran, aynı zamanda da kalbin kasılmasında rolü olan bu kasların kesilmesi, kalbin performansını etkilemektedir. Bu nedenle kalp kapağının tamiri mümkün ise ve fizyolojik koşulları uzun süreli olarak sağlayabileceği düşünülüyor ise, kapağın değişmesinden çok daha iyidir.

Kapak tamir sonrası müdahale edilen kalp içi bölgedeki dikiş uçları ve birçok zaman tamiri desteklemesi için yerleştirilen “Ring” adı verilen halka şeklindeki protezin üzerinin doku ile kaplanması için belli bir süreye ihtiyaç vardır. Bu süre 3 ile 6 ay arasında değişmektedir. Bu dönemde protezin ve dikiş uçlarının bir pıhtı oluşumuna sebep olmaması için pıhtılaşmayı önleyici warfarin etken maddeli ilaç kullanılır. Bu ilacın etkisini değerlendirmek için kardiyolog doktorun belirleyeceği sıklıklarla ve en az ayda bir defa kan tahlilleri yapılmalıdır. Son yıllarda kullanılmaya başlayan ev cihazları ile INR tetkiki yapılabilmesi bu kaprisli ilacın düzenlenmesini çok kolaylaştırmıştır. Bu dönem atlatıldıktan sonra senede bir defa kardiyolog doktorun muayenesi ve ekokardiyografi kontrolü yeterli olacaktır.

Kapak ameliyatında temel prensip, normal fizyolojide mevcut olan tek yönlü akımı sağlamaktır. Bu amaçla metal ve doku (biyoprotez) kapaklar kullanılmaktadır. Metal kapak taşıyan hastaların, pıhtılaşmayı önleyen, warfarin etken maddeli ilacı ömür boyu kullanmaları gerekmektedir. Doku kapak taşıyan hastaların ise sadece 3 ay warfarin etken maddeli ilacın kullanması yeterli olmaktadır Metal kapaklar çok uzun süre dayanabilmesine rağmen, doku kapaklarının 10 yıldan sonra bozularak değiştirilmesi gerekebilir. Metalik kapaklar çok sessiz ortamlarda işitilebilen saat sesi gibi bir ses çıkarabilmektedir. Hastanemizde kullanmayı tercih ettiğimiz metalik kapaklar, kalitesi ve dayanıklılığı tüm dünyada kanıtlanmış olan markalardır. Çok nadir hasta erken dönemde böyle bir sesi duyabilmekte olduğunu belirtirken, ameliyatın üzerinden geçen zamanla sesin hiçbir zaman rahatsız edici bir düzeyde olmadığını ifade etmektedirler. Hangi cins kapak kullanılması konusunda cerrahınız seçim yaparken genel durumunuzu, yaşınızı, kadın hastalarda doğum yapma isteğini (warfarin kullanan hastaların gebe kalması tercih edilmez), vb. göz önüne alarak karar verecektir. Ameliyattan önce kapak tercihi konusunda sizin de belirleyici olabileceğini düşündüğünüz bir durumunuz var ise mutlaka doktorunuzu bilgilendiriniz.

Mitral kapak yetmezliği hakkında sık sorulan sorular

Mitral kapak hastalıkları nelerdir?

Doğuştan gelen Mitral kapak hastalıkları dışında toplumda en çok romatizmal hastalık kökenli ya da yaşa bağlı olarak kapağın bozulmasıyla seyreden dejeneratif kökenli mitral kapak hastalıkları bulunmaktadır. Mitral kapak hastalıkları genellikle mitral kapak yetmezliği ya da mitral kapak darlığı şeklinde görülmektedir.

Mitral kapak yetmezliği komplikasyonları nelerdir?

Mitral kapak yetmezliği ya da mitral kapak yetersizliği olanlarda kalp ritim bozukluğu gelişebilir. Atriyal fibrilasyon denilen bu tablo felce de neden olabilir. Akciğer tansiyonu yüksekliği de gelişebilir. Bunun yanında mitral kapak yetmezliği tedavi edilmezse kalp yetmezliğine sebebiyet verebilir.

Mitral kapak hastalığı olanlar ne zaman ameliyat olmalı?

Kalp kapaklarında ileri derece darlık, ileri şekilde geri kaçırma varsa, kapakta ileri biçimde kireçlenme varsa, kapağın önünde pıhtı olması, kalpte pıhtı olması, kalp ritminde sorun olunca kapak değiştirilmeli.

Mitral kapak hastalıkları tedavi edilmezse ne olur?

Kan akciğerlere doğru akar ve akciğer tansiyonu yükselir. Bu durum kalp yetmezliğine sebep olurken hayati tehlikeye de yol açabilir.

Mitral kapak yetmezliği tedavisinde kapak tamiri nasıl yapılır?

Mitral kapakta ortaya çıkan yetmezlik ve darlık gibi problemlerin, kapağı değiştirmeden ve kapak yapısını koruyarak giderilmesi işlemidir. Ameliyatta mitral kapağa ulaşılır ve bozulan kısımlar çıkarılır. Bu sırada bozulan yerlere mitral kapak tamiri yapılır. Eğer tamir yeterli olmazsa kapak değişimine gidilir.

Mitral kapağın tamir edilmesi mi yoksa mitral kapak değişim ameliyatı mı daha zordur?

Tamir işleminin de değişim ameliyatının da kendine göre zorlukları vardır. Ameliyatın ya da tamirin zor geçip geçmeyeceği de hastaya bağlıdır. Tamir işlemi sırasında değişime dönen hastalar da olabilmektedir. Ancak her iki işlem de tam teşekküllü hastanelerde kalp sağlığı merkezi olan güvenli ellerde yapılması gerekmektedir.

Mitral kapak yetmezliğinde mitraclip işlemi nasıl uygulanır?

Mitraclip, ameliyatsız mitral kapak yetmezliği tamiri işlemidir. Minimal invaziv bir tedavidir. Normalde klasik yöntemde mitral kapaklar açık ameliyatla tedavi edilir. Bazen bu tedavi robot ile de yapılabilir. Ama mitraclip ile anjiyo şeklinde kesi olmadan yapılabilmektedir. İleri yaştaki hastalara, açık kalp ameliyatı yapılamayacak derecede riskleri olan seçilmiş hastalara mitraclip işlemi girişimsel kardiyoloji uzmanları tarafından yapılabilmektedir.

Robot ve minimal invaziv mitral kapak ameliyatı nasıl yapılır?

Minimal invaziv yani küçük kesi yönteminden daha küçük kesiler ile yapılan robotik ameliyatlarda göğüs ön duvarındaki kemik kesilmediği için göğüs duvarı bütünlüğü korunur. Bu da ameliyat sonrası en çok karşılaşılan sorun olan solunum sistemi problemlerinin çok daha az görülmesini sağlar. Robotik cerrahi dışında minimal invaziv cerrahi de açık cerrahiye göre daha küçük kesilerle, göğüs kemiği kesilmeden yapılır. Robotta da minimal invazivde de tüm cerrahi enstrümanlar kalp damar cerrahının kontrolünde olur. Bu tekniğin uygulanması için, göğüs duvarı ve kalp anatomisinin uygun olması gerekir. Kapak türüne göre de farklı minimal invaziv yaklaşımlar bulunur.

Mitral kapak yetmezliği bitkisel tedavi ile çözümlenebilir mi?

Mitral kapak yetmezliğinde bitkisel takviye ürünlerinin tedavi etkinliği bulunmamaktadır, hastaya yarardan çok zarar getirebilir. Hekim önermediği sürece bu tür ürünlere yönelmemek gerekir.

Triküspit yetmezliği nedir? Triküspit yetmezliği belirtileri nelerdir?

Triküspit yetmezliğinde de diğer kalp kapak hastalıklarında olduğu gibi triküspit kapağın çeşitli nedenlerle sorun yaşamasıyla kanın geçiş yapamamasıdır. Triküspit darlığı da nadir görülür ve nedeni genelde romatizmal kalp hastalığıdır. Karaciğer büyümesi, bacaklarda ödem belirtilerindendir. Buna romatizmal mitral yetmezlik ya da romatizmal kapak hastalığı da denilebilir.

Mitral kapak yetmezliği dereceleri nelerdir?

Genellikle mitral kapak yetmezliği dereceleri 4 aşamada ele alınır. Mitral kapak yetmezliği 1 derece ve ikinci derecede yani ilk iki aşamada hasta sıklıkla takip edilir ve sorun kontrol altında tutulmaya çalışılır. 3 ve 4. aşamada hastanın tedavisi başlatılmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.