Listeria Nedir? Listeria Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi

Listeria enfeksiyonu, bağışıklık sistemi zayıf olanları, hamileleri ve 65 yaş üstü kişileri etkileyen ciddi sağlık problemlerine neden olan gıda kaynaklı bir hastalık türüdür. Bakteriyel bir hastalık olan listeria, uygunsuz ve sağlıksız bir ortamda işlenen şarküteri etleri ve pastörize edilmemiş süt ürünlerinin tüketilmesinden kaynaklandığı bilinir. Listeria hastalığı, mide bulantısı, ateş, ishal gibi belirtilerle kendini gösterir. Enfeksiyon riski yüksek olan kişilerin listeria bakterisi içerme olasılığı bulunan yiyecek türlerini yemekten kaçınması gerekir.

Listeria Nedir?

Listeria, çoğunlukla kirli besinler yoluyla bulaşan, bağışıklık sistemi düşük olanları etkileyen bir bakteri türüdür. Bu bakteri vücuda gıda yoluyla alındığında enfeksiyona dönüşerek çeşitli belirtilerle listeria hastalığına neden olabilir. Vücudun ilk enfekte olduğu ve belirtileri gösterdiği zaman genellikle bir ila iki hafta aralığında sürebilir.

Listeria, özellikle doğada, toprakta, yeraltı suyunda, çürüyen bitki örtüsünde ve hayvan dışkısında yaygın olarak görülür. Bu nedenle çoğu kişi listeria bakterisinin bulaştığı besinleri tükettiği durumda hastalığa yakalanabilir. Listeria bakterisinin diğer isimleri arasında L. monocytogenes ve Listeriozis bulunur.

Listeria Hangi Besinlerde Bulunur?

Listeria, işlenmiş etlerde ve paketleme öncesinde şarküteri ortamından görülebilir. Bu ortamda istenmeyen zararlı mikroorganizmalar gelişerek kontaminasyon oluşturur ve bakterilerin çoğalmasına neden olabilir. Bu nedenle kirlenmiş gıdalar, listeria enfeksiyonlarının en yaygın nedeni olarak görülür. Listerianın görülebileceği besinler şöyle sıralanabilir:

• Taze sebze ve meyvelerde
• Şarküteri ürünlerinde
• Az pişmiş ya da çiğ etlerde
• Pastörize edilmemiş süt ürünlerinde
• Çiğ ya da az pişmiş balık ve deniz ürünleri
• Önceden hazırlanan ve soğuk servis edilen besinler
• Dondurulmuş gıdalar

Bu gıdalar listerianın yaşaması ve gelişmesi açısından en yüksek riske sahiptir. Fakat listeriosis genellikle uygunsuz şekilde işlenen veya hazırlanan her gıdada görülebilir. Listeria bakterisinin gıda kaynaklı hastalıklardan bir farkı da buzdolapları ya da dondurucularda hayatta kalma potansiyelinin olmasıdır. Bu nedenle bakteri depolama esnasında tehlikeli seviyelere kadar çoğalma gösterebilir. Gıdaların iyi pişirilmesi, doğru saklanması ve hijyen kurallarına uyulması, Listeria riskini azaltılması için önemli ve gereklidir.

Listeria Belirtileri Nelerdir?

Listeria hastalığı belirtileri kişide genellikle ateş ve kas ağrıları şeklinde ortaya çıkar. Bunun yanında ishal veya gastrointestinal semptomlar da görülebilir. Listeria bakteri vücuda alındığında sindirim sistemi kanalına yayılabilir. İlerlediğinde de belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir.

Listeria belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Ateş
• Üşüme ve ürperti
• Baş ağrısı
• İshal ve mide bulantısı
• Kas ağrıları
• Bilinç bulanıklığı
• Denge kaybı

Hamilelerde listeria hastalığı belirtileri nelerdir?

Hamilelerde listeria hastalığının en sık görülen belirtileri, ateş ve özellikle yorgunluk ve kas ağrıları gibi grip benzeri belirtilerdir. Zamanında müdahale edilmediği durumda yenidoğan bebeklerde düşük, ölü doğum, erken doğum ve ölüme yol açabilir. Midede ağrı ve bebeğin normalden daha fazla hareket etmesi de hamilelerde listeria belirtileri arasındadır.

Yenidoğan bebeklerde listeria hastalığı belirtileri nelerdir?

Yenidoğan bebeklerde listeria belirtileri, ateş yükselmesi, ensede sertlik ve kafa karışıklığı şeklinde görülebilir.  Yenidoğan bebeklerde listeria belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Yüksek ateş
• Kusma
• Sürekli ağlama
• Hızlı nefes alma, hırıltılı nefes
• İştah olmaması

Listeria enfeksiyonu ilerlediği durumda ise oluşan enfeksiyon kan dolaşımına ve beyne yayılabilir. Bu da kişide sepsis, menenjit veya beyin iltihabı (ensefalite) gibi durumlara neden olur. 

Listeria Nasıl Bulaşır?

Listeria bakterisi, toprakta ve suda yer alan bir tür olarak bilinir. Hayvanlar aracılığıyla hastalanmamış olsalar bile bakteriler taşınabilir fakat enfekte oldukları için bu hayvanlarda elde edilen et ve süt ürünleri gibi gıdalar tehlikeli olabilmektedir. Enfeksiyonun gelişmesi için insanların kontamine olmuş gıdaların tüketmesi gerekir. Çoğu kişi, listeria hastalığına kirli gıdalar yüzünden yakalanır.

Bunun yanında hamile kişiler L. monocytogenes bakterisini plasenta yoluyla fetüse geçirebilme potansiyeline sahiptir. Ayrıca doğum kanalından da bakteriyi bebeklere geçirebilirler. Listeria enfeksiyonuna karşı korunmak için gıdaların doğru ve temiz şekilde hazırlanması, yıkanması ve pişirilmesi önemlidir. Bunun yanında dondurulmuş gıdalar için son kullanma tarihine dikkat etmek gerekir.

Listeria Hastalığı Tedavisi Nasıl Olur?

Listeria hastalığının tedavisi durumunda kişinin yaşına, cinsiyetine, genel sağlık durumuna ve enfeksiyonun şiddetine göre farklılık gösterir. Bu noktada bağışıklık sisteminin gücüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu hastalığın ilerlemesi durumunda ciddi sağlık sorunları oluşabileceğinden erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır. Listeria tedavisinde kullanılabilecek yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Antibiyotik tedavisi
• Sıvı tedavisi
• Ateş kontrolü,
• Solunum desteği

Yenidoğanlarda yoğun bakım şartlarında damar yoluyla antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Hastalığın hafif seyirli olduğu durumda ise genellikle spesifik bir tedaviye gerek yoktur. Semptomlar kendiliğinden geçebilir.

Listeria Enfeksiyonundan Korunmanın Yolları Nelerdir?

Bağışıklık sistemi zayıf kişilerin ya da hamilelerin, tükettiği besinlere, içtiklerine dikkat etmelerinin yanında saklama ve hazırlama şekli de önemlidir. Listeria enfeksiyonuna karşı korunmanın yolları şöyle sıralanabilir:

• Pastörize edilmemiş süt ürünleri ve meyve sularından kaçının
• Çiğ meyve ve sebzeleri bol suyla yıkayın
• Deniz ürünleri ve şarküteri etlerini iyi bir sıcaklıkta pişirmeye özen gösterin
• Dondurulmuş ürünleri açtıktan sonra buzdolabında muhafaza edin
• Mutfak gereçlerini sabun ve sıcak su ile yıkayın
• Özellikle et ve tavuk gibi gıdaları güvenli bir şekilde pişirin.
• Pişmiş ve çiğ gıdaları ayrı saklayın
• Son kullanma tarihi geçmiş gıdaları tüketmekten kaçının
• Açılmış ambalajlı ürünleri belirtilen süre içinde tüketin
• Yemek hazırlamadan önce ve sonra ellerinizi sabunla yıkamayı unutmayın
• Çapraz bulaşmayı önlemek için çiğ ve pişmiş gıdalar için ayrı mutfak gereçleri kullanın
• Özellikle hamilelik döneminde riskli gıdalardan uzak durun
• Dışarıdan hazır yemek alırken hijyenik koşullarda hazırlandığından emin olun

Listeria Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Listeria bebeğe zarar verir mi?

Listeria enfeksiyonu hamilelik esnasında oluştuğunda bebekte ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Enfeksiyon, düşük, erken doğum veya ölü doğum gibi risklere yol açarak anne adayının sağlığını da etkiler. Ayrıca, enfekte bebekte ciddi sağlık sorunları, menenjit veya kan dolaşımı enfeksiyonu gibi durumların da görülmesine neden olur.

Listeria kaç derecede ürer?

Listeria bakterisi 4°C ile 37°C arasındaki sıcaklıklarda üreyen bir yapıdadır. Bu nedenle buzdolabı sıcaklığında bile çoğalabilir. Ancak, 70°C ve üzerindeki sıcaklıklarda pişirme ile etkisiz hale geldiği görülür. Bakteri dondurulma koşullarında ölmez fakat üremesi durdurulabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.