Liken Planus Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Liken planus, cilt, saç, tırnak, ağız ve genital organlar gibi deri ve mukozal yüzeyleri etkileyen, mor, kaşıntılı, düz şişliklere neden olan kronik bir inflamatuar bir rahatsızlıktır. Ağızda ya da saçta görülür, kaşıntı yapan ve kaşıdıkça lezyonlar artabilir. Saçlı deride çıktığında ise kalıcı saç kayıplarına neden olabilen liken planus, kanamalı lezyonlar ile birlikte görülebilen, kanser açısından risk teşkil eden bir hastalıktır.

Liken Planus Nedir?

Liken planus, deri ve ağız, genital bölge mukozalarını etkileyen kaşıntılı enflamatuvar bir deri hastalığıdır. Hastalıktan tırnaklar ve saçlı deri de etkilenebilmektedir. Sebebi tam olarak bilinmese de immün sistem kökenli olabileceği düşünülmektedir. Hepatit C gibi enfeksiyonlarla birlikte olabilmektedir. Bazı ilaçlar, diş tedavileri hastalık oluşumunda önemli yer tutmaktadır.

Liken Planus Belirtileri Nelerdir?

Liken planus belirtileri, ciltte morumsu renkli, kaşıntılı, düzgün yüzeyli, 3-5mm çapında, deriden kabarık yassı kabarıklıklar halinde lezyonlardır. Bazen lezyonların üzerinde beyaz ince çizgilenmeler gözlenebilir. Lezyonlar vücudun birçok bölgesinde yer alabilmekle birlikte, özellikle el ve ayak bileklerinin iç yüzünde simetrik olarak yerleşim gösterir.

Kişinin kaşıdığı bölgede yeni lezyon çıkması hastalığın bir diğer özelliğidir. Tırnakta incelmeler, kırılmalar, çentiklenmeler, şekil bozuklukları olabilmektedir. Ağız mukozasında beyaz ağsı görünüm en sık izlenen klinik tiptir. Yine kanamalı erozyonlarla seyreden formu da vardır ve kanser gelişimi için risk teşkil etmektedir. Saçta ise kalıcı saç kayıplarına neden olabilir.

• Kollarda, bacaklarda ve vücutta mor-kırmızı renkte olabilen kabarık lezyonlar
• Diş etlerinde, dil ve yanakların iç kısmında beyaz lekeler
• Vulvada ağrılı kırmızı lekeler
• Tırnaklarda incelme
• Peniste halka şeklinde mor veya beyaz lekeler

Liken Planus Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı klinik olarak ve lezyondan biyopsi alınarak histopatolojik inceleme yolu ile konur. Diğer yandan test öncesi teşhis için muayenede dikkate alınarak belli başlı semptomlar dikkate alınmaktadır. Bunlar:

• Kaşıntı
• Döküntülerin keskin köşeye sahip olması
• Üstü düz olması
• Mor renkte kabarcıklar
• Rengi değişmiş lekeler

Liken Planus Nasıl Tedavi Edilir?

Liken planus tedavisinde en sık kullanılan ajanlar kortizonlu kremlerdir. Yine ağız içinde yer alan lezyonlara kortizonlu bölgesel iğne tedavileri yapılabilmektedir. Topikal kalsinörin inhibitörleri bir diğer tedavi seçeneğidir. Şiddetli hastalıkta ise kortikosteroidli tabletler, ultraviyole tedavileri (fototerapi), A vitamini türevi kapsüller kullanılır. Siklosporin, metotreksat gibi immunsupresif tedaviler yanı sıra dapson da diğer tedavi seçeneğidir. Saçlı deri tutulumunda klorokin, hidroksiklorokin ile tedavide başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Cilt tutulumunda lezyonlar iyileşirken yerinde kahverengimsi lekeler bırakabilmektedir.

Kortikosteroid kremler veya merhemler

Hastalığın neden olduğu iltihabı azaltmak için kortikosteroid kremler veya merhemler doktor tarafından reçete edilebilir

Antihistaminikler

Ciltteki kaşıntı ve alerji semptomlarını kontrol altına almak için antihistaminik ilaçlar verilebilir.

Fototerapi

Güneş ışığında bulunan ultraviyole ışık dalgaları, liken planus hastalığının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. 

Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar

Bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerine saldırması ile ortaya çıkan bir hastalık olduğu için, tedavi amaçlı olarak bağışıklık sistemini zayıflatan ilaçlar önerilebilir.

A vitamini takviyeleri (Retinoidler)

Vücuttaki kolajen üretimi ve kan damarı üretimini desteklemek için A vitamini türü olan retinoidlerde tedavi seçeneği olarak kullanılabilir. Cildin kendini yenilemesine yardımcı olmak, liken planus kaynaklı döküntüleri azaltabilir ancak tek taraflı, doktor onayı olmadan kullanılmaması önemlidir.

Liken Planus için Risk Faktörleri Nelerdir?

Hepatit C, bazı aşılar, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar, artrit hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı ve kimyasallar liken planus hastalığı için risk faktörleridir. 

Liken Planus için Evde Uygulanabilecek Yöntemler Nelerdir?

Liken planus semptomları ciltte gelişti ise:

• Cildi sade ılık su ile yıkamak
• Cilt için nemlendirici krem kullanmak
• Cildi kaşımaktan kaçınmak

Liken planus semptomları genital bölgede gelişti ise:

• Kaşıntı ve şişliği hafifletmek için soğuk kompres uygulamak
• Dar giysileri giymemeye çalışmak
• Tuvaleti yaptıktan sonra sert bir şekilde temizlenmediğinden emin olmak

Liken planus semptomları ağızda gelişti ise:

• Tuzlu, baharatlı ve asitli yiyecekleri tüketmeye ara vermek
• Dişleri düzenli fırçalamak
• Alkolsüz ağız gargaraları yapmak

Liken Planus ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Liken planus nasıl bir hastalıktır?

Liken planus otoimmün hastalıklarla benzer tepki veren, aslında nedeni bilinmeyen bir hastalıktır. Liken planusta, otoimmün hastalıklarda olduğu gibi bağışıklık sistemi bakteri veya virüs gibi yabancı istilacılar yerine, vücudun belli bölgelerine saldırır. Liken planusu olan kişilerde bağışıklık sistemlerinin T hücreleri ciltlerindeki ve mukus zarlarındaki bir proteine ​​saldırır.

Saçta liken planus nasıl olur?

Saçlı deride liken planus kıl foliküllerini otoimmün olarak etkileyen ve kalıcı saç kaybına yol açan tedavisi zor bir hastalıktır.

Ağızda liken planus nasıl olur?

Ağızda liken planus yani oral liken planus retiküler, eritematöz (atrofik) ve eroziv-ülseratif büllöz olmak üzere klinik formlar karşımıza çıkar. En sık gözlenen ise retiküler yani ağsı olarak ifade edilen görünümde beyaz plaklardır. En sık yanak mukozasında, dil sırtında ve diş etinde görülür. Yine dudak mukozası da yerleşim bölgelerindendir. Erozif, büllöz ve atrofik formlarda yanma hissi daha sıktır ve şiddetli ağrıya neden olurlar. Lezyonlarda kanama gözlenebilir. Tat almada bozulma ve yemek yemede güçlük oluşabilir. Kanser gelişimi açısından dikkat edilmesi gereken bir formdur.

Liken planus kesin çözümü var mıdır?

Liken planusun kesin çözümü yoktur. Kronik seyreden bir hastalıktır. Ataklarla seyreder. Takip gerektirir.

Liken planus ve liken sklerozus farkı nedir?

Liken planus ve liken sklerozus olarak bilinen her iki hastalıkta, cildi ve mukoza zarlarının etkilendiği ve sebebi bilinmeyen hastalıklardır. Liken skleroz, ciltte incelme, kaşıntı, yara oluşumu ve yara izlerine neden olan kronik bir rahatsızlıktır ve ciltte herhangi bir yerinde oluşabilir fakat liken planustan farklı olarak ağırlıklı olarak genital ve anüs bölgesini etkiler. Liken planus ve liken sklerozus arasındaki en temel fark ise, liken sklerozusun ağız mukoza zarlarını çok nadir etkiliyor olmasıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.